"Hiç Sigara Kullanmamış Şartı" ve Kişi Bazında Sağlık Riskini Yönetmek

Konu değil ama haber taze: SGK, akciğer kanseri olan hastaların ilaç parasını ödemek için ‘hiç sigara kullanmamış’ olmasını şart koşuyor.

SGK 16 Şubat 2016 tarihinde yaptığı açıklama ile “Erlotinib Etken Maddeli İlaç; Erlotinib etken maddeli ilacın prospektüsünde “Daha önce en az bir basamak kemoterapi uygulanmış ve yanıt alınamamış veya progresyon gösteren, lokal ileri veya metastatik evrede bulunan, sigara kullanmamış ve histopatolojisi adenokanser (bronkoalveolar kanser dahil) olan küçük hücreli olmayan akciğer kanserli hastaların tedavisinde endikedir.” endikasyonu bulunmaktadır” diyerek Kurum olarak kişilere yönelik ayrımcı bir hak sınırlaması yapmadığını, tıbbi gerekçesi olduğunu bildirmektedir.

Öncelikle tıbbi gerekçelerle kullanım kısıtlaması açısından güvenilir bilgi verecek olan derneklerin açıklamalarını beklemek yerinde olur. Bu bilgiler olmadan bu konu özelinde yorum yapmak okuyucuyu yanlış yönlendirebilir.

Ancak bu vesileyle iki başlığa değinmekte ve SGK hakkında (sağlık özelinde) bakış açısı tazelemekte yarar var.

İlk olarak SGK ile ilgili bu haberin kamuoyuna yansımasının zamanlamasıdır. “Sigara içenin özgürlüğü olamaz”

Dünya Sigarayı Bırakma Günü dolayısıyla Cumhurbaşkanı’nın yaptığı konuşmaların ardına denk gelmesi (olsa da olmasa da) “durumdan vazife çıkartma” çağrışımı yapmıştır. Türkiye’de artık “yürütmenin böyle yürüdüğü”, hemen birçok alandaki “operasyon” süreci incelendiğinde görülür. Dolayısıyla buradaki “yakıştırmalar” kolayca anlaşılabilmektedir, yani işleyişin “adı çıkmıştır”!

İkincisi sigara içmenin bir kişinin tedavi hakkını kısıtlama meselesidir. Sağlıkla ilgili olan ve yaşamın biricikliğini bilen sağlıkçılar ve özel olarak hekimler açısından konu sadedir: Ayrımcılık yapılamaz.

SGK’ya (sağlık özelinde) bakış açısına gelince…

“Türkiye’de Aralık 2005 tarihinde Sağlık 2015 Çalıştayı yapıldı. Genel hat olarak hükümetin izlediği sağlık politikasını destekleyen birkaç kurum tarafından ortaklaşa düzenlenen bu etkinlikte on yıl sonra (2015 yılında) Türkiye sağlık ortamına yönelik yapılan tespitlerden bazıları şöyleydi:

2015 yılında

• “Genel Sağlık sigortası (GSS) tarafından kişi bazında sağlık riskinin yönetildiği yapı kurulmuş olacak;

• Sağlık hizmet sunumunda rekabet uluslararası düzeyde işlemekte olacak;

• Katılım payı uygulaması yaygınlaşmış olacak;

• Tamamlayıcı özel sağlık sigortaları nüfusun yüzde 15 ini kapsamış olacak;

• Özel sektör 7-8 yıl içinde gelişecek fakat büyük zincirlerin daha güçlenip küçük grupları kendine katacağı düşünülüyor;

• İlaçta geri ödeme sistemleri daha az ödeme yapacak, ödenmeyen ilaçların miktarı artacak, daha büyük katkı payları olacak…”

2005 sonunda toplanan çalıştay sihirli cümleyi kurmuştu: GSS tarafından kişi bazında sağlık riskinin yönetildiği yapı… Cümle bir çırpıda okunuyor ve damakta hoş bir tat bırakıyor, insana öz güven aşılıyor: (Sen) sağlık riskini yönetebilirsin!

Yapıda ona göre kuruluyor. Sigorta sistemi pirimle çalışır. Kendini tanı, dikkat et, hasta olma, sigara içme, obez olma… Uzatmayalım sağlık risklerini bil, bul ve yönet. (Bilmelisin ki her şeyin para olarak yani pirim olarak bir karşılığı var, yönetecek kadar paran varsa ne âlâ, o zaman risk de alabilirsin, istersen). TTB’nin broşüründen de aktarırsak:

“…2015’te...kişi bazında sağlık riskinin yönetildiği yapı kurulmuş olacak..” diyerek herkesin “sağlık borsasında” risklerini yöneteceğini yani parası kadar sağlık hizmeti alabileceğini söyledikten sonra ötesini tahmin etmek zor olmasa gerek.”

İlaçla ilgili başlığı da yukarıdan alıp tekrarlayalım:

* İlaçta geri ödeme sistemleri daha az ödeme yapacak,

* ödenmeyen ilaçların miktarı artacak,

* daha büyük katkı payları olacak…

Anlaşılacağı gibi SGK kuralları belli bir süreci yönetiyor ve asıl “derdi” yüklerden kurtulmak, vatandaşın cebinden süreç içerisinde daha ve daha fazla para almak ve ideolojik olarak da şunu kabul ettirmek: Herkes kendinden sorumlu, kendi risklerinden de…

SGK’nın “görevi” -öyle ya da böyle- devletin (kim adına?) topladığı vergilerin dışında sürekli ve sürekli daha fazla parayı cebimizden çekmek. (EB/HK)

* Fotoğraf: Mehmet Kaman - İstanbul/AA