“Mülteciler adalarda onur kırıcı koşullarda mahsur kaldı”

Fotoğraf: Giorgos Kosmopoulos, Af Örgütü

Uluslararası insan hakları örgütleri, Avrupa Birliği (AB)-Türkiye arasındaki göç anlaşmasının 7. yılında yaptığı açıklamada, anlaşmanın sonuçlarından Hollanda’yı sorumlu tuttuğunu ifade etti.

Hak örgütleri, Hollanda hükümetinin sorumluluğunu kabul etmemesi halinde Hollanda devletine dava açacağını duyurdu.

Uluslararası Af Örgütü, Hollanda merkezli barış örgütü Vredesorganisatie PAX, çocuk hakları alanında çalışan Defence For Children ve mültecilere tıbbi ve psikososyal destek sağlayan Stichting Bootvluchteling, “kaçan insanların önlenebilir zararlara ve yapısal hak ihlallerine maruz kaldığını, onbinlerce kişinin Yunanistan adalarında kötü ve onur kırıcı koşullarda mahsur kaldığını” açıkladı.

“Bu anlaşmalar bir daha asla yapılmamalı”

Hak örgütleri, anlaşmanın sonuçlarından neden Hollanda’yı sorumlu tuttuklarını şöyle açıkladı:

“2017’de Avrupa Birliği Adalet Divanı, Türkiye ile yapılan anlaşmanın AB tarafından değil, tek tek üye devletler tarafından sonuca bağlandığına, bu nedenle AB’nin sorumlu tutulamayacağına hükmetti.

Avrupa Birliği Konseyi Başkanı olarak Hollanda, anlaşmanın oluşturulması ve uygulanmasında önemli rol oynadı ve koşulların kötüye gidebileceğini öngörebilirdi. Hollanda bu nedenlerle sorumludur ve bu gibi anlaşmalar bir daha asla yapılmamalıdır.

Hollanda, sözleşmeyi imzalayarak Yunanistan adalarında yaşanan durumda rol oynadı. Buna ek olarak Hollanda, koşulların kötüye gittiği açıkça ortada olduğu halde anlaşmayı devam ettirdi.”

Hükümetten yasal tazminat talebi

Açıklamada hak örgütleri, Hollanda hükümeti ile, AB-Türkiye göç anlaşmasının sonuca bağlanması ve desteğin devam ettirilmesindeki hukuki sorumluluğunu kabul etmesi için diyalog talep etti:

“Bu adımla, hükümetin yasal tazminat sunmasını ve gelecekteki tüm göç anlaşmalarında şu şartların karşılanmasını sağlamak istiyoruz: Göç anlaşmaları, insan hakları ihlallerine yol açacakları öngörülüyorsa ve parlamento denetiminden geçmeden sonuca bağlanmamalıdır. Hollanda hükümetinin sorumluluğunu kabul etmemesi halinde ikinci adımı atarak Hollanda devletine dava açacağız.”

“Anlaşmanın feci sonuçlarını her gün görüyoruz”

Uluslararası Af Örgütü Hollanda Şubesi Direktörü Dagmar Oudshoorn konu hakkındaki açıklamasında, “Hükümetimiz, sivil toplum örgütlerinin, AB-Türkiye anlaşmasının insan hakları ihlallerine yol açacağı yönündeki uyarılarıyla bunları öngörebilirdi. Uluslararası Af Örgütü de 2016’da hükümeti anlaşmanın tarihi bir hata olacağı konusunda uyarmıştı. Başbakanımız dahil çok sayıda siyasetçinin AB-Türkiye arasındaki göç anlaşmasından hâlâ gurur duyuyor olması kaygı vericidir” dedi.

Stichting Bootvluchteling Direktörü Esther Vonk da “Anlaşmanın feci sonuçlarını Midilli’deki kliniğimizde her gün görüyoruz. Ekibimiz, acil tıbbi ve ruhsal destek konusundaki devasa ihtiyacı karşılamakta güçlük çekiyor. Bu anlaşmalar bir daha asla yapılmamalıdır” şeklinde konuştu.

Anlaşma hakkında

Hak örgütleri, anlaşma ve sonuçları hakkında şu bilgileri verdi: “Anlaşma, Türkiye’den Yunanistan adalarına doğru geçen mültecileri Yunanistan’ın, Türkiye’ye geri göndermesine izin verdi. Bu izin, Türkiye’nin, mültecilerin temel ihtiyaçlarını karşılayamadığı için güvenli bir ülke olmadığının açıkça bilinmesine rağmen verildi. Ayrıca, Yunanistan işlevsiz bir sığınma sistemine sahipti. Uygulamada bu, mültecilerin ve sığınmacıların Yunanistan adalarında uzun süre kötü koşullarda mahsur kalmasıyla sonuçlandı. Anlaşma aynı zamanda Yunanistan adalarından Türkiye'ye iade edilen her bir Suriyeliye karşılık Avrupa ülkelerinin bir Suriyeli mülteciyi kabul etmesini içeriyordu. Uygulamada bu yeniden yerleştirme anlaşmasının karşılığı olmadı. 2016’dan bu yana binlerce mülteci ve sığınmacı Yunanistan adalarında onur kırıcı koşullara mahsur durumda. Aşırı kalabalık, eğitim-öğretim, sağlık ve hijyen tesislerinin yokluğu, aşırı uzun süren sığınma prosedürleri, yapısal tehlikeler, fiziksel ve cinsel şiddete maruziyet ve yeterli gıda olmaması, son yıllardaki yaygın koşullar arasında yer alıyor. Buna rağmen anlaşma her yıl yürürlükte kalmaya devam ediyor.”

(AS)