Yasalarda Eşitlik Var, Uygulamada Yok

İstanbul Kadın Kuruluşları Birliği (İKKB) ve İstanbul Barosu Kadın Hakları Komisyonu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'ne (MTA) "5 kadın, 75 erkek jeoloji mühendisi" alınmasının kadınlara karşı ayrımcılık anlamına geldiğini vurgulayarak, Jeoloji Mühendisleri Odası'nın bu eşitsizliğin kaldırılması için başlatacağı hukuki prosedürün işletilmesine destek vereceklerini duyurdu.

Uygulamanın Anayasa'nın 10. maddesinde yer alan "eşitlik" ilkesine ve İş Kanunu'nun 5. maddesinin "eşit davranma" ilkesine aykırılığını belirten açıklamada, Türkiye'nin Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi'ni (CEDAW) onaylayarak yasalarda ve uygulamalarda var olan ayrımcılıkları kaldırmayı taahhüt ettiğine de dikkat çekildi.

Kadınlar haklarını nasıl koruyacak?

İKKB ve İstanbul Barosu Kadın Hakları Komisyonu'nun açıklamasına göre, kadınlar haklarını korumak için şöyle hareket etmeliler:

"Kadınlar, öncelikle iş başvurularını yapmalılar. Başvurunun kabul edilmemesi halinde, bunun kendilerine yazılı olarak bildirilmesini istemeliler. Başvurunun ayrımcılık yasağına aykırılığı nedeniyle ret kararının iptalini talep etmeliler."

"İç hukuk açısından olumlu sonuç alınamazsa, Birleşmiş Milletler (BM) Kadının Statüsü Komitesi'ne hak arama için kişisel başvuru imkanları var. Çünkü Türkiye, CEDAW'a aykırı işlemlerin denetlenmesine ilişkin Ek İhtiyari Protokolü onayladı."

"Geçtiğimiz yıl uygulamadan vazgeçmişlerdi"

Açıklamada, kamu kurumlarına sınavla eleman alınacağına ilişkin duyuruda geçtiğimiz yıl da "kadınlara karşı ayrımcılık" yapıldığı ve bu ayrımcılığın kadınların mücadelesiyle ortadan kaldırıldığı hatırlatıldı:

* Aralık 2003 ÖSYM web sayfasında yayınlanan, Devlet Su İşleri (DSİ), Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürlüğüne sınavla inşaat mühendisleri, bilgisayar mühendisleri ve muhasebeciler alınacağı duyurulmuştu.

* İşe başvurma koşulları arasında "cinsiyeti erkek olmak" koşuluna yer verilmişti.

* Bu koşul, Anayasa'nın 10.; İş Kanunu'nun 5.; CEDAW'ın "çalışma alanında eşit seçim kıstasları uygulanmasına" ilişkin 11/b maddesine aykırıydı.

* Bu aykırılıklar karşısında kadınların, haklarını korumak için iş başvurularını yapmalarını; başvurunun kabul edilmemesi halinde, bunun kendilerine yazılı olarak bildirilmesini ve başvurunun ayrımcılık yasağına aykırılığı nedeniyle ret kararının iptalini talep etmelerini istemiştik.

* Anayasa'ya, İş Kanunu'na ve CEDAW'a aykırı olan bu duyuru, tepkiler üzerine değiştirilmiş ve "cinsiyeti erkek olmak" koşulu kaldırılmıştı.

Anayasa ve İş Kanunu ne diyor?

Geçtiğimiz yıl DSİ'de yapılan, bu yıl MTA'da devam eden uygulamaya karşın, Anayasa'nın 10.; İş Kanunu'nun 5. maddesi şöyle:

* Anayasa 10. Madde: Kadın erkek eşit haklara sahiptir. Devlet, kadın erkek eşitliğinin yaşama geçirilmesinde yükümlüdür.

* İş Kanunu 5/3 madde: Eşit davranma ilkesi: İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz. (BB/EÜ)