4 yıllık mücadele | Basın kartı "Hediyeli" geldi!

Haberin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın

IPS İletişim Vakfı Başkanı ve bianet Proje Danışmanı gazeteci Nadire Mater İstanbul Bölge Müdürlüğü'nden kartını teslim aldı.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı kartını dört yıl önce yenilemeyince Mater 2018'de yargıya başvurmuş, 30 Nisan 2022’de, Ankara 18. İdare Mahkemesi'nde kartın iadesi kararı çıkmıştı.

Basın kartları son yıllarda iktidar için pratik bir baskı aracı haline gelirken 2 bin 500'den fazla gazetecinin kartı iptal edildi ya da yenilenmedi. Habere erişimde, haberi yapmada, haber ortamlarına girmede gazeteciler için olmazsa olmaz basın kartı artık üzerinde İletişim Başkanlığı yazan kutuda yine İletişim Başkanlığı isminin yazılı olduğu kalem, not defteri ve haberde boyna asılacak kart sahibinin ismi yazılı deri bir kapla birlikte veriliyor.

TIKLAYIN - Nadire Mater İletişim Başkanlığına açtığı basın kartı davasını kazandı

Mater, kriz ortamında kartın bu şekilde verilmesine de tepki göstererek "Yaşadığımız kriz döneminde bu neyin nesi anlamak mümkün değil" dedi.

Kartı iptali ihlaldir

Kartının 13 Mayıs 2025’e kadar geçerli olduğunu söyleyen Mater şöyle konuştu:

“Devletin bir yapısı iptal etti, öteki yapısı yargı ‘kart hakkıdır’ dedi, iptal eden yapı kartı vermek zorunda kaldı. Oysa ‘terörist’ olduğumu ispatlamak için yıllarca uğraştılar. Geçmiş olsun! Sevgili avukatım, arkadaşım Meriç Eyüboğlu’na yürekten teşekkürlerle.

“Kartı geri almak için mahkemelerde uğraşmak zorunda kalmak kabul edilemez. Devletin hiçbir yapısı benim gazeteciliğimi onaylayamaz, iptal de edemez. Gazetecilik devletin verdiği karta sığmaz özetle.

Mücadeleye devam

“Utanç verici bulduğum bu süreç bize ‘gazetecilik örgütlerinin basın kartını taşımak istiyoruz’ mücadelemizin doğruluğunu ve vazgeçilmezliğini gösteriyor. Yine de hukuk yolunu es geçmeyelim, üçer beşer bu iptalleri yok hükmünde kılalım.

“Sayıları birkaç bini bulan kartsızları dava açmaya davet ediyorum, ki bu da aynı zamanda kartlarımızı örgütlerimizden alma mücadelesinin bir parçası. Benim de önümde AYM ve AİHM var.”

İlk kazanım değil

Yeni Asya Genel Yayın Yönetmeni Kazım Güleçyüz, İktisatçı-Yazar Mustafa Sönmez, Evrensel Ankara Temsilcisi Birkan Bulut ile geçtiğimiz aylarda yitirdiğimiz Aydın Engin de İletişim Başkanlığına karşı kendilerine verilmeyen basın kartı için açtıkları davaları kazanmışlardı.

TIKLAYIN - BİA MANİFEST: Basın kartını gazeteci örgütleri verir, devlet değil

Basın kartlarının verilmemesi

Basın kartlarını verme, vermeme, keyfi olarak bekletme, iptal etme kaosu 2018'de Basın Kartı Yönetmeliği'nde yapılan ve yetkinin İletişim Başkanlığına verildiği değişiklikle başladı.

Değişik sonrasında İletişim Başkanlığı 9 bin 115 gazetecinin basın kartının yenilediğini açıkladı ancak süreçte 1371 gazetecinin basın kartı yenilenmedi, 1238 gazetecinin de basın kartı iptal edildi, 200'den fazla gazetecinin değerlendirme süreci devam ediyor.

Hal böyleyken yönetmeliğin pek çok maddesinin yürütmesini Danıştay, Çağdaş Gazeteciler Derneği'nin açtığı dava sonrası durdurdu. İletişim Başkanlığı Danıştay'ın kararına karşılık, yönetmelikte bu kararı ve bu kararda işaret edilen hukuki çerçeveyi etkisiz kılacak yeni düzenlemeler yaptı. Ancak İletişim Başkanlığı bunun arkasından dolaşarak yeni bir yönetmelikle kararı boşa çıkardı.

Türkiye'de ve dünyada basın kartı

Türkiye'de basın kartını Başbakanlığa bağlı Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü yani devlet veriyordu. 2018 sonrası (turkuaz) basın kartlarını Cumhurbaşkanlığına bağlı İletişim Başkanlığı yani yine devlet vermeye başladı.

14 Aralık 2018’de yürürlüğe giren son basın Kartı Yönetmeliği 1947’den bugüne düzenlenen 14. basın kartı yönetmeliği oldu. Yönetmelik Danıştay'ın 'iptal' kararı sonrası 20 Mayıs 2021'de bir kez daha değiştirildi. Yönetmelik neredeyse 2018'de çıkartılan yönetmeliğin aynısıydı. Meslek örgütleri bu yönetmeliğe karşı yine mücadele başlattı ve Danıştay bir kez daha 'iptal' kararı verdi.

Türkiye'de durum buyken dünyada genelde basın kartını sendikalar veriyor. Gazeteciler dünyanın hemen her yerinde 'devletin gazetecisi' olmaya karşı çıkıyor. Çünkü devletler basın kartını 'verme hakkı'nı ellerine geçirince öncelikle 'kartı vermeme hakkı'nı kullanmaktan yanalar. Zaten amaç da bu; kestirmeden araçsallaştırılan basın kartıyla habere müdahale edebilmek, sansür ve oto-sansürü kullanımda tutmak.

İngiltere, Finlandiya, İtalya, Hırvatistan, Hollanda, Norveç, İsveç, Avusturya basın kartının sendikalarca verildiği ülkeler arasında yer alıyor. Almanya'da basın kartı dağıtan tek bir merkez yok.

Çin'de ise basın kartını devlet veriyor. Gazetecilere kartın verilmesinde gecikme ve iptalleri yaşıyor, kara listeye alınabiliyor, yargılanıyor, hapse atılıyor.

(HA)