92 yıl sonra: Sanasaryan Han'ın devlete devri AYM’den döndü
Ağa Mıgırdiç Sanasaryan’ın 1901'de yoksul Ermeni öğrencilerin eğitim ihtiyaçları için yaptırdığı ve Ermeni cemaatine ait vakıf olarak tescil edilen Sirkeci'deki Sanasaryan Han davasından 92 yıl sonra tarihi 'mülkiyet' kararı çıktı.
1930'da İstanbul İl Özel İdaresinin el koyduğu, 1952'de de İl Özel İdaresi adına tescil edilen han için Anayasa Mahkemesi mülkün devlete geçişini hukuksuz buldu ve yeniden yargılama yapılmasına karar verdi.
Resmi Gazete’de yayımlanan kararda, Türkiye Ermeni Patrikliği'nin 2011’de açtığı 'tapu iptali ve tescil' davası üzerinden bilirkişi raporları ile hukuki mevzuatın ilgili bölümleri yer aldı.
Mahkemenin reddettiği davada Yargıtay'ın önce 'ret' kararını bozduğu, ardından bu kararı da kaldırdığı bilgisi verildi.
Kararda 26 Mayıs 1929'da Kadastro Komisyonu kararıyla Sanasaryan Han'ın vakıf adına tescil edildiğini hatırlatan Yüksek Mahkeme, Anayasa'nın 13. maddesindeki "Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasa'nın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar Anayasa'nın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz" ifadelerine atıf yaptı.
Yargıtay'ın son kararının "kanunun lafzından çıkarılması mümkün olmayan, oldukça genişletici ve öngörülemez bir yoruma dayandığını" vurgulayan Anayasa Mahkemesi oybirliğiyle, Vakfın başvurusunda "Anayasa'nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine" hükmetti.
Yüksek Mahkeme, kararın bir örneğinin de mülkiyet hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması amacıyla yeniden yargılama yapılmak üzere İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesi'ne gönderilmesine karar verdi. Vakfın devlete devri ile ilgili süreçte yeniden yargılamaya gidilecek.
Ne olmuştu?
Türkiye Ermenileri Patrikhanesi, 2011'de Sanasaryan Han’la ilgili hukuk mücadelesi başlattı. Aynı yıl mülke el konulmasına neden olan tapu işlemlerinin iptal edilmesi için İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açıldı.
Mahkeme, 3 Temmuz 2014’te davayı önce kabul etti ardından yetki alanında olmadığı gerekçesiyle reddetti. Davanın reddedilmesinin ardından Patrikhane, Yargıtay’a başvurdu. Hukuki süreç devam ederken, Vakıflar Genel Müdürlüğü, mahkeme kararlarını beklemeden ihaleye çıktı ve Han 20 yıllığına kiraya verildi.
Yargıtay 1. Hukuk Dairesi ise 13 Aralık 2017’de hanın cemaat vakfı niteliği taşıdığını belirten gerekçeli kararını açıkladı ancak daha sonra tam tersi yönde karar verdi.
TIKLAYIN - Sanasaryan Han: Gaspın Ve Zulmün Dikilitaşı
(HA)