“Atatürk’e Hakaret” Cezası Veren Türkiye AİHM’de Mahkum

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Mustafa Kemal Atatürk büstü ve portresi karşısında Cumhuriyetin kurucusu için “kelle” nitelemesinde bulunan ve Türkiye’de açılan ceza davasında mahkum olan Emekli Deniz Kurmay Binbaşı Ömer Fuat Özçelebi’yi haklı buldu.

Atatürk portresiyle ilgili “Bari, bu kelleden daha büyüğünü assaydın” şeklinde sözler sarf ettiği iddia edilen Özçelebi, 25 Haziran 1998 tarihinde Askeri Mahkemede görülen karar duruşmasında 1 yıl hapse mahkum edildikten sonra, kararın bozulması üzerine sivil yargı olarak Asliye Ceza Mahkemesi'nde para cezasına mahkum edilmişti.

AİHM, bugün (23 Haziran) açıkladığı kararında, Özçelebi’nin Avrupa İnsan hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 10. Maddesinde güvence altına alınan ifade özgürlüğü hakkının hukuka aykırı şekilde kısıtlandığına hükmetti. AİHM, Özçelebi zamanında talep ettiği tazminat tutarını Strasbourg’a bildirmediği için herhangi bir tazminat ödemesine hükmetmedi.

Dava süreci

Askeri Yargıtay, dava sürerken erkenden emekliliğe ayrılan Özçelebi ile ilgili davanın Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülmesi gereğine işaret eden kararında kararı bozdu. Bu mahkeme de, emekli askeri 5816 Sayılı Atatürk Aleyhinde İşlenen Suçlara ilişkin Kanun uyarınca 1  yıl hapse mahkum etti. 2 Temmuz 2009’da aynı mahkeme, daha önce verilen cezayı 3 bin 400 avro tutarında bir para cezasına dönüştürdü.

Yargıtay, bu cezanın 5 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren ve Basın Yoluyla İşlenen Suçlara dair düzenleme uyarınca şartlı şekilde üç yıl süreyle ertelenmesini istedi. Yerel Mahkeme de, 29 Ağustos 2013 tarihinde Yargıtay kararına uydu.

5816 Sayılı Yasa

Basın için özel artırım öngören her iki düzenlemeden “Atatürk” Yasası, 1951 yılında yürürlüğe girdi ve Avrupa Birliği (AB) Uyum Yasaları kapsamına sokulmadı; “halkı askerlikten soğutmak” maddesiyse düşünceyi ifade özgürlüğünü kısıtlamasına rağmen eski TCK’nin 155. maddesinden olduğu gibi korunarak yeni TCK’ye dahil edildi.

5816 Sayılı Yasaya göre, “(1) Atatürk'ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimse bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Atatürk'ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk'ün kabrini tahrip eden, kıran, bozan veya kirleten kimseye bir yıldan beş yıla kadar ağır hapis cezası verilir. Yukarıdaki fıkralarda yazılı suçları işlemeye başkalarını teşvik eden kimse asıl fail gibi cezalandırılır.

“(2) Birinci maddede yazılı suçlar; iki veya daha fazla kimseler tarafından toplu olarak veya umumî veya umuma açık mahallerde yahut basın vasıtasıyla işlenirse hükmolunacak ceza yarı nispetinde artırılır.” (EÖ)