Bir Sığınmaevi Örneği: Mor Çatı

Kadın sığınmaevleri Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurulları (SHÇEK) ve ya belediyelerin denetiminde işletiliyor. Mor Çatı ise bağımsız sığınak projesiyle, örnek bir sığınmaevi modeli oluşturmaya çalışıyor.

Kadın dayanışmasıyla yürütülen projede son üç senede 100 kadın ve 85 çocuk Mor Çatı'nın sığınmaevinde kalmış. Bu kadınların hepsi dernekten ve birbirlerinden aldıkları destek sayesinde şiddet gördükleri kişiden uzaklaşmış, bir iş bulup kendilerine ve çocuklarına yeni bir hayat kurmuşlar.

Mor Çatı gönüllüsü Fatma Mefküre Budak, "Şiddetten uzaklaşmak kadının sadece o saldırgandan uzak olması anlamına gelmiyor" diyor, "kadının şiddetten uzaklaşması, sığınakta olduğu sürece yaşadığı şiddet ilişkisini irdeleyip, şiddet mekanizmasını tanıyabilmesi ve ondan uzaklaşması anlamına geliyor. Yani arkasında bıçakla koşan bir saldırgandan kaçıp sığınmaevine girmesi değil".

"Kadının kendini ve gücünü hazırlaması lazım"

"Mor Çatı sığınağının yaptığı şey kadının kendini ve kendi gücünü hatırlamasını sağlamaya çalışmak. Saldırganın gözünün dışında kendinizi hatırlayarak güçlendiğiniz, ne istediğinizi hatırladığınız, o andan itibaren ne yapmak istediğinize karar verdiğiniz bir süreç geçiriyorsunuz ve bu kararları uygulamakta destek alıyorsunuz. Sığınak böyle bir yer."

SHÇEK ve belediye sığınmaevlerinde kadınlar 90 gün süreyle kalabiliyor. Kadınların çoğu koşulları sorunlu olan bu merkezlerde  birkaç günden fazla dayanamıyor.

Kadınların bu sığınmaevlerinden ayrılmalarının bir diğer nedeni de kurumun kadınları şiddet gördükleri kişiyle barıştırmaya yönelik yaklaşımları.

Budak, sığınaklara gelenlerin yüzde 86'sının evine döndüğünü, yüzde 79'unun kurum tarafından kocasıyla barıştırıldığını hatırlatıyor.

"Buraya gelen kadın zaten yüzlerce kez deniyor, şiddetsizlik istiyor. Anne-baba, arkadaşlar karı-kocayı uzlaştırır ama kurum barıştıramaz. Aile içi şiddete karşı yaklaşım, daha iyi aile yapısına sahip olmak için olunca kadın ve çocuklar gözden kaçıyor."

Mor Çatı'nın sığınmaevi geçici ama süresiz bir sığınak. Başvuran her kadının ihtiyaçları belirleniyor, bireysel güvenlik planları hazırlanıyor, haftada bir (çocuklu kadınlarla haftada iki) bireysel görüşmeler yapılıyor, iş bulabilmesi ve/ve ya hukuki mücadelesi için destek veriliyor. Kadınlar burada bir zaman kısıtlaması olmadan ihtiyacı olduğu kadar kalabiliyor.

Sığınmaevlerinin güvenliği

Sığınmaevlerinin adreslerinin gizli kalması gerekli. Ancak bu durum pratikte farklı işleyebiliyor. Belediye sığınakları törenle açılıyor, bazı şehirlerde sığınakları gösteren tabelalar var. Hatta Antalya'da dolmuşların "sığınak durağı" bile var. Dolayısıyla sığınmaevlerinin adresleri kolayca deşifre oluyor.

Budak, "zaten SHÇEK sığınaklarında polis önce kadını, ardından da kocayı getiriyor" diyor. Ancak sığınaklar adresi deşifre olduğunda taşınabilir kurumlar değil, "kadınlar için bir aidiyet geliştirmek önemli birşey, dolayısıyla sığınak taşınamaz".

Sığınmaevlerinde içeride ve dışarıda silahlı güvenlikler var.

Budak, "kimin kimden korunduğu ve sığınağın ne işe yaradığı konusunda kafalar karışık olursa, kadınların ölmeye devam edeceğini" ifade ediyor.

"Ayrıca taşeron firmalardan tahsis edilen ve konuyla ilgili farkındalıkları olmayan bu personelin sık değişmesi güvenlik açısından da tehlikeli."

SHÇEK ve belediye sığınaklarında kalan kadınların çoğu burada kaldıkları sürece dışarı çıkamıyorlar. Budak izolasyonun da bir şiddet mekanizması olduğunu, kadının kendisini saldırganın gözünden görür hale gelmesine neden olduğunu belirtiyor.

Şiddete maruz kalan kadınları korumanın yolu onları denetim ve gözetim altında tutmaktan değil, kadını koruma yasalarının uygulanmasından geçiyor.

"Kadınları 4320'nin etkin işleyişi koruyacak. Kadınlar ve çocuklar böylece ikinci bir kayıba uğramayacak, sosyal yaşantılarına devam edebilecekler. Biz koruma kurtarma perspektifiyle bakmıyoruz olaya, insanları denetleyerek güçlendirebileceğimizi düşünmüyoruz."

Mor Çatı kapıda güvenlik usulünu değil, kolluk kuvvetleriyle sıkı bir çalışma ve elektronik güvenlik sistemlerini tercih ediyor. Budak, "bir sorun olduğunda kolluk kuvvetlerinin bir dakika içinde kapımızda olabileceği bir donanıma sahibiz" diyor.(ÇT)