Gezi Davası Kronolojisi
Çizimler: Murat Başol
Gezi Davasının Silivri'deki İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen altıncı duruşmasında (18 Şubat 2020) 16 sanıktan dokuzuna beraat kararı çıktı. Yurtdışındaki yedi sanığın dosyası ayrılırken, davanın tek tutuklu sanığı olan (840 gündür tutuklu) Osman Kavala’nın tahliyesine karar verildi.
TIKLAYIN – Gezi Davasında Beraat ve Osman Kavala'ya Tahliye Kararı
TIKLAYIN - Gezi Davası Sanıklarının Mütalaaya Karşı Beyanları
Gezi davası soruşturması 2013'teki Gezi direnişinden dört yıl sonra başladı. Osman Kavala’nın 2017'de tutuklanmasının üzerinden 28 ay geçdi. İddianame tam bir yıl önce şubat 2019'da hazırlandı. Mart ayında kabul edildi ve Haziran 2019'da yargılama başladı. Soruşturmanın başlamasından bugün mahkemenin beraat kararına kadar yaşananlar şöyle:
18 Ekim 2017 Gaziantep'ten uçakla dönmekte olan iş insanı ve hak savunucusu Osman Kavala, Atatürk Havalimanı'nda gözaltına alındı.
1 Kasım 2017'de Kavala, "Anayasal düzeni değiştirmeye teşebbüs, hükümeti ortadan kaldırma" iddiasıyla tutuklandı. Tutuklama talebini içeren sevk yazısında, Kavala'nın Gezi olaylarının yöneticisi ve finansörü olduğu iddia ediliyordu. Gezi Davası olarak bilinen süreç böyle başladı.
16 Kasım 2018’de Kavala'nın kurucusu olduğu Anadolu Kültür'ün bazı yöneticilerinin de yer aldığı yeni bir gözaltı dalgası yaşandı. 13 hak savunucusu gözaltına alındı. Aynı gün Yiğit Aksakoğlu tutuklandı.
Savcılığın iddianamesi 19 Şubat 2019 günü açıklandı, 4 Mart'ta mahkeme tarafından kabul edildi. Soruşturmada 16 ayda hazırlanan iddianamede, 16 kişi hakkında müebbet hapis istendi. 657 sayfalık iddianamenin, çoğu dinleme kayıtlarından oluşan 8 bin sayfanın üzerinde ek dokümanı olduğu açıklandı.
İlk duruşma görülmeden önce Anayasa Mahkemesi 22 Mayıs 2019'da Osman Kavala'nın bireysel başvurusuyla ilgili oy çokluğu ile "ihlal yok" kararı verdi. Oysa AYM raportörü "hak ihlali" yönünde görüş bildirmişti.
221 gün cezaevinde tutulan Aksakoğlu tahliye edildi
24 Haziran 2019'da davanın ilk duruşmasında ilk savunmalar yapıldı. Tutuklu sanık Yiğit Aksakoğlu tahliye edildi. Aksakoğlu, 221 gün tutuklu kaldı.
25 Haziran 2019’daki duruşmada ise mahkeme Osman Kavala’nın tutukluluğunun devamına hükmetti. Karara muhalefet şerhi koyan mahkeme başkanı Mahmut Başbuğ, Kavala’nın tahliye edilerek ev hapsinde tutulması gerektiğini belirtti.
16 Temmuz 2019’da Gezi davası ile ilgili bilgilendirme amacıyla yayın yapan “geziyisavunuyoruz.org” sitesine Ankara 3. Sulh Ceza Hakimliği tarafından erişim engeli getirdi.
18 Temmuz 2019’da görülen davanın ikinci duruşması sanık avukatların beyanıyla geçti. Mahkeme ara kararında Osman Kavala’yı yine tahliye etmedi.
Heyet değişti
30 Temmuz 2019’da Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK), Gezi Davasına bakan mahkemenin başkanı ve üyelerini ikinci heyete gönderdi. HSK yargılamayı yeni oluşturduğu birinci heyetin yapmasına karar verdi. Hem Kavala hem de Aksakoğlu için “tutukluluğun devamı” yönünde oy kullanan kıdemli üye Ahmet Tarık Çiftçioğlu’nun yeri değişmezken muhalefet şerhi koyan üye başka bir mahkemede görevlendirildi.
Üçüncü duruşma
8 Ekim 2019’da görülen üçüncü duruşmada Mahkeme Başkanı Galip Mehmet Perk, Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) yasak olmadığı halde önceki duruşmalardan farklı olarak çizim yapılmasını yasaklayarak çizim yapan sanatçı Tarık Tolunay'ı duruşma salonundan çıkardı. SEGBİS sistemindeki arıza nedeniyle de Kavala’yı suçlayan tanıkların ifadeleri dinlenemedi. Osman Kavala bu duruşmada da tahliye edilmedi.
AİHM kararı
10 Aralık 2019'da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AIHM), Osman Kavala'nın bireysel başvurusuyla ilgili ihlal kararını açıkladı. Üç ayrı gerekçeyle verilen ihlal kararlarının ikisi oy birliği, biri oy çokluğuyla alındı ve Kavala’nın “derhal serbest bırakılmasına” hükmetti.
AİHM kararına rağmen tahliye yok
24 Aralık 2019’daki dördüncü duruşmada Osman Kavala yine tahliye edilmedi. AİHM'nin "Derhal bırakılmalı" yönündeki kararı uygulanmadı. AİHM kararının kendilerine henüz ulaşmadığını gerekçe gösteren mahkeme Ali İsmail Korkmaz'ın ölümüne neden olan Mevlüt Saldoğan'ın 'zarar gördüğü' iddiasıyla davaya katılma talebini kabul etti. Mahkeme ayrıca Kavala soruşturması dosyasında 'ihbarcı' olarak yer alan eski asker Murat Papuç’un can güvenliğinin olmadığını ileri sürerek ifadesinin kimsenin olmadığı bir duruşmada alınmasına hükmetti.
Duruşmanın ardından Adalet Bakanlığı'nın duruşmadan önceki gün, yargılamanın yapıldığı yerel mahkemeye iletilmek üzere İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'na kararın çevirisini gönderdiği ortaya çıktı.
Beşinci duruşma
28 Ocak 2020’de görülen duruşmada dosyada 'ihbarcı' olarak yer alan eski asker Murat Papuç'un dinlenmesiyle ilgili usul hatası yapıldığını belirterek mahkeme heyetinin reddini istedi. Mahkeme bu talebi reddederken müdafii avukatlar salonu terk etti. Avukatlara alkışlarla destek veren izleyiciler salondan çıkartıldı. Mahkeme heyeti sanıkların savunmalarını müdafii avukatlar olmadan almak istedi. CHP’li vekil Sezgin Tanrıkulu bu duruma itiraz ederken mahkeme heyeti ara kararı açıklanacağı sırada Tanrıkulu'nu dışarı çıkarttı. Ara kararını açıklayan mahkeme heyeti Osman Kavala'nın tutukluluğunun devamına karar verdi.
Hak savunucuları Financial Times'a yazdı
30 Ocak 2020’de Avrupa’dan önemli siyasetçiler ve akademisyenler Financial Times’ta bir mektup yayınlayarak Kavala’nın, AİHM kararına rağmen tutuklu kalmasının, AİHS’nin ihlali olduğu yazdı. Metinde eski İsveç Başbakanı Carl Bildt, eski İspanya Dışişleri Bakanı Javier Solana, akademisyenler Timothy Garton Ash ve Kalypso Nicolaidis, Almanya’nın önemli sosyal bilimcilerinden Claus Offe, Oxford Üniversitesi rektörü Chris Patten gibi isimlerin imzası yer aldı.
Savcı mütalaasında müebbet istedi
6 Şubat 2020’de mütalaasını mahkemeye teslim eden Gezi Davası Savcısı Edip Şahiner, Osman Kavala, Yiğit Aksakoğlu ve Mücella Yapıcı hakkında müebbet hapis istedi.
Çiğdem Mater Utku, Ali Hakan Altınay, Mine Özerden, Şerafettin Can Atalay, Tayfun Kahraman, Yiğit Ali Ekmekçi hakkında 15 yıldan 20 yıla kadar hapis isteyen Savcı Şahiner, yurtdışında bulunan sanıklar Ayşe Pınar Alabora, Can Dündar, Gökçe Yılmaz, Handan Meltem Arıkan, Hanzade Hikmet Germiyanoğlu, Memet Ali Alabora ve İnanç Ekmekçi’nin dosyalarının ayrılmasını istedi ama bu sanıkların Kavala, Aksakoğlu ve Yapıcı ile aynı eylemlerde bulunduğunu iddia ederek cezalandırılmalarını istedi.
17 Şubat 2020’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu, Taksim Meydanı’nda kurulan ve dün hizmete açılan “Geçici Sergi Platformu”nu ziyaretinde “Arkadaşlarımın yayındayım” açıklaması yaptı.
Mahkeme delil yok dedi
Ve bugün… 18 Şubat 2020’de mahkeme heyeti Osman Kavala, Mücella Yapıcı,Can Atalay, Tayfun Kahraman, Ali Hakan Altınay, Yiğit Aksakoğlu, Yiğit Ali Ekmekçi, Çiğdem Mater Utku ve Mine Özerden hakkında "cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti hükümetini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs", "mala zarar verme", "nitelik yağma", "tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirilmesi", "kasten yaralama", "ağırlaştırılmış yaralama" ve "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'na muhalefet" suçlarından dava açıldığını hatırlatarak, "yüklenen suçların işlendiğine dair mahkumiyete yeter derecede hukuka uygun somut ve kesin delil bulunmadığı"ndan sanıkların beraatine karar verdi ve tutuklu Osman Kavala’nın tahliyesine hükmetti.
Yurtdışındaki sanıklar Can Dündar, Mehmet Ali Alabora, Ayşe Pınar Alabora, Gökçe Tüylüoğlu, Handan Meltem Arıkan, Hanzade Hikmet Germiyanoğlu ve İnanç Ekmekçi'nin dosyalarının ayrılmasını kararlaştıran mahkeme, bu sanıklar haklarındaki yakalama kararlarını kaldırdı. Mahkeme, bu sanıklar hakkında ifadelerinin alınmasına yönelik yakalama kararı çıkardı.
(HA)