Kadınlar Komitesi

Kanlıca'da bir yalıda iki gelin karşılıklı oturuyor; Necile ve Belkıs, ikisi de göz kamaştırıcı. Robert Kolej'den arkadaş çifte gelinlerin çevresi yaşmaklı, yamaksız, feraceli, bornozlu, yeldirmeli kadınlarla çevrili.

Düğüne gelenler iki çift dedikodu bile yapılıp çekiştirilemeyecek kadar kusursuz ortama içten içe öfkelenmeye tam başlayacaklarken iki gelin de birbiri peşi sıra düşüp bayılıyor.

Sahneye bir kadın daha çıkıyor: Fahire.

Berfin Yayınları'ndan Ocak 2004'te çıkan, Moralızade Vasaf Kadri'nin yazdığı romanın ilk basımı Cemiyet Kütüphanesi, 1914 tarihini taşıyor.

Önceliği "intikam" aldı

Düğünün ortasına "intikam" düşüyor. Romanda, yanı sıra aşk var; yoksulluk ve ihtişam da... En çok da belki, 1900'larda İstanbul ve Osmanlı İmparatorluğu.

Mesela, "bu sabah babam hasta. Dokuz ay önce işten çıkarıldığı halde, tazminatının tahsisinin yapılmaması," diye söze başlayan 13 yaşındaki Şadiye'nin yoksulluktan gelen sıkıntılarla geçen okul günleri, okul çıkışı peşlerine takılan liseli talebeler....

Mesela; bu yoksullukları izleyen yaşlı eşlerle evliliklerin getirdiği konaklarda ihtişamlı hayatlar: Yekta, Huriye, Cevriye, Fahire, Saime, Leyla, Hürmüz, Kamuran ve Şadiye... Genç kadınların adlarını izleyene, baka adlar, adlar, adlar...

Fotoğrafçı, tütüncü, çikolatacı

Haydarpaşa, Maltepe, Kanlıca... Trenlerle, sandallarla, faytonlarla dolaşan genç kadınlar. Büyükada; uzun ve geniş bir cadde, Nizam caddesi; caddede fotoğrafçı dükkanı, tütüncü dükkanı, çikolatacı dükkanı.

Ve, küçük küçük kağıtlara yazılan notlarla kendini anlatan bu romanda gaz lambası devriliyor, köşkün perdeleri tutuşuyor, feryatlar gecenin zifirine karışıyor.

Kadınlar kurban mı? Eğer öyleyse, kadınlar bunu tersine çevirebilir mi? Moralızade Vasaf Kadri bu sorulara yanıtmışçasına yazdığı romanında mesela "işten çıkarma tazminatı" gibi gündelik hayata ilişkin ayrıntılar "bu da mı var" dedirtircesine insanı şaşırtıyor...

Moralızade Vasaf Kadri kim?

224 sayfalık kitabı okunur kılan İsmet Nadir Atasoy, "Kadınlar Komitesi'nin yazarı Moralızade Vasaf Kadri ile ilgili de herhangi bir bilgiye rastlayamadım" diyor.

Kadınlar Komitesi'nde kadın dünyasını çok iyi anlatan yazarın ille de erkek olduğunu düşünmek zorunda mıyız? Belki de, belki de Vasaf Kadri bir kadın!

Atasoy, Radikal gazetesinden Derviş Şentekin'e "Romancılığımız bilinecekse ve gelecek kuşaklara aktarılacaksa, Moralızade ve eseri göz önüne alınmadan, değerlendirilmeden, sağlıklı bir sonuca varılacağı söylenemez" diyor.

Astsubay olan Atasoy, Osmanlıca öğrendikten sonra sahaf raflarında eski kitapların peşine düşmeye başlıyor. Orhan Mithat'ın "Aşk İhtiyacı" adlı romanı sahaflarda bulup da okura sunduğu ilk kitap oluyor, Kadınlar Komitesi de ikinci.

Kadınlar Komitesi'ni okuyunca insan sırada "Aşk İhtiyacı" var demeden edemiyor; yaz bitmeden her ikisi de okunmalı işin doğrusu (BA)

Kadınlar Komitesi,Moralizade Vasaf Kadri

Osmalıdan çeviren: İsmet Nadir Atasoy

Berfin Yayınları

Ocak 2004

Kapak resmi. Türk kadını (19.yüzyıl)