"Konutlarda elektrik, gaz ve suyun KDV oranı % 1’e düşürülmeli"

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) ve bağlı odalar elektrik, doğalgaz ve petrol ürünlerine yapılan yüksek oranlı zamlarla ilgili açıklama yayımladı.

Açıklamada, “Elektrik zamları ile özel elektrik şirketleri kollanıyor. Konutlarda elektrik, doğalgaz ve suda KDV oranı yüzde 1’e düşürülmelidir" denildi.

Elektrik fiyatlarına, değişik tüketim gruplarına göre yüzde 50-125 oranında gelen bu zamlarla, 1 Ocak 2021 ile 1 Ocak 2022 arasındaki bir yıllık dönemde, elektrik fiyatlarının konutlarda yüzde 72,5-158,7, ticarethanelerde yüzde 158,8, tarımsal sulamada yüzde 120,8, sanayide yüzde 158,78 oranında artacağı hatırlatıldı.

Elektrik zammının TÜİK’in açıkladığı yıllık 36,08’lik enflasyonun çok üzerinde kaldığını kaydeden TMMOB “2019 Ocak-2022 Ocak döneminde de TÜFE artış oranı yüzde 72,5 olarak gerçekleşmişken, aynı dönemde elektrik fiyatları yüzde 155,5-334,8 oranında artmıştır. Bu artış oranları TÜFE’nin 2 ila 4,6 katına ulaşmıştır” hesabını paylaştı.

Zamların etkisi

Açıklamada şu hesaplamalara da yer verildi:

* Türkiye’de 4 kişilik bir hanenin aylık asgari elektrik tüketimi 230 kWh’dir ve Aralık 2021’de bir ailenin buna göre ödediği fatura toplamı aylık en az 210,58 TL iken, Ocak 2022 itibarıyla aylık faturası yüzde 76 artarak 370,80 TL`ye çıkacaktır.

* 2021 yılı içinde her ay doğal gaz fiyatlarına zam yapan BOTAŞ’ın gaz satış fiyatları; Ocak 2022’de yapılan yüksek oranlı zamla birlikte, Ocak-2021 Ocak 1922 döneminde konut aboneleri için yüzde 47,1, ticari işletmeler ve küçük sanayi işletmeleri için yüzde 76,6, büyük sanayi işletmeleri için yüzde 345,5, elektrik santralları için yüzde 290,4 artmıştır.*

* Diğer yandan konut ve küçük işyerlerinin doğalgaz faturaları, BOTAŞ’ın yaptığı zamların yanı sıra özel doğalgaz dağıtım şirketlerinin BOTAŞ’tan aldıkları gazın fiyatına ekledikleri ve sürekli artan Sistem Kullanım Bedelleri ile artmaktadır. Fiyat artışlarının sürekli olarak yansıtıldığı Sistem Kullanım Bedeli ve vergiler, tüketicinin ödediği tutarın üçte birine ulaşmaktadır.

* Zamların zamanlaması da bilinçli ve manidardır. Çünkü EPDK, mevzuat gereği elektrik fiyatlarını, üçer aylık periyodlarla yılda dört kez düzenlemektedir. Ancak bu yetki 1 Ekim 2021’de kullanılmamış, zamlar yılın son günü açıklanmıştır. Eğer elektrik fiyatlarına yapılan zamlar örneğin Kasım ayı içinde veya Aralık başında açıklanmış olsaydı, kamu çalışanlarının ve emeklilerin maaşlarına Aralık ayı enflasyon verileriyle ve diğer aylarla birlikte yansıyacaktı. Zammın yürürlük tarihi 1 Ocak 2022 olunca bu yüksek artışlar enflasyon hesabının dışında kaldılar. Aynı değerlendirme doğalgaz fiyatları için de geçerlidir. Böylece yapılan maaş-ücret zamlarının önemli bir bölümü, yapılan zamlarla geri alınmış durumdadır.

* Son bir yıl içinde bayi satış fiyatları kurşunsuz benzinde yüzde 79, motorinde yüzde 92,8, otogazda yüzde 124,9 oranlarına varan artışlar gösterdi. Bu denli yüksek artışların başlıca nedenleri, dünya genelinde petrol fiyatlarındaki yukarı doğru hareketlilik, TL’nin hızlı değer kaybı ve petrol ürünlerine uygulanan yüksek vergilerdir.

* EPDK fahiş zamları dünyadaki gelişmeleri çarpıtarak gerekçelendirmektedir. EPDK’nın 31.12.2021 tarihli basın açıklamasında; “pandemi koşulları sebebi ile hammadde fiyatlarında yaşanan artışlar sonucunda enerji maliyetlerinde çok büyük artışlar meydana geldiği” ifade edilmekte, “Dünya spot piyasalarında elektrik üretiminde kullanılan kömür fiyatlarında 5 kat, doğalgaz fiyatlarında ise 10 katlık artışlar olduğu”, yani zamların küresel düzeyde ortaya çıkan maliyet artışları nedeniyle olduğu iddia edilmektedir. Bu ifadeler gerçeği yansıtmamaktadır. Dünya spot piyasalarında 2021 yılı içerisinde yüksek fiyat dalgalanmaları olmakla birlikte, örneğin elektrik üretiminde kullanılan buhar kömürünün ton fiyatı 2021 yılı başında 70-80 dolar düzeyindeyken yaklaşık 3 kat artarak Ekim ayında 240 dolar seviyesine kadar yükselmiş, ancak daha sonra tekrar gerileyerek yılı 150-170 dolar seviyesinde kapatmıştır. Dolayısıyla spot piyasadaki kömür fiyatlarında 2021 yılında iddia edildiği gibi 5 kat değil, yaklaşık 2 katlık bir artış söz konusudur. Benzer şekilde, spot piyasalardaki doğal gaz fiyatlarında, 2021 yılı Eylül-Ekim aylarında yılbaşına göre yaklaşık 2,5 kat artışlar olmuş fakat Kasım ayıyla birlikte tekrar gerilemiş ve 2021 yılında, iddia edildiği gibi 10 kat değil, yaklaşık 1,4 kat artış olmuştur. 2021 yılında doğalgaz ve kömürde dünyadaki yüksek fiyat artışları genellikle lokal ve geçicidir. Bu davranışı ile EPDK bir kez daha, esas görevinin piyasalara ve şirketlere hizmet etmek olduğunu göstermiştir.

"Zamlar geri alınmalı"

TMMOB acil taleplerini de şöyle sıraladı:

• Elektrik fiyatlarındaki artışlar fahiştir, kabul edilemez. Zamlar geri alınmalıdır.
• Elektrikte konutlar için düşük tarife sınırı aylık 230 kWh’a yükseltilmelidir.
• 150 kWh elektrik yardımı uygulaması şeffaflaşmalı, ölçütleri kamuoyu ile paylaşılmalıdır. Yoksul ailelere elektrik yardım sınırı da aylık 230 kWh’a yükseltilmelidir.
• Konutlarda elektrik, doğalgaz ve suda KDV oranı yüzde 1’e düşürülmelidir.
• Maddi imkansızlık nedeni ile faturalarını ödeyemeyenlerin elektrik, gaz ve suyu kesilmemeli, kamu kaynaklarından sağlanacak desteklerle, yurttaşların karanlıkta, soğukta ve susuz kalmaları önlenmelidir.
• Hızla artan fiyatlar karşısında düşük ücretleri de hızla gerileyen çalışan ve emeklilerin gelirleri insanca yaşamalarına imkan verecek düzeye yükseltilmelidir.

Metni yayımlayan kurumlar

• TMMOB
• TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası
• TMMOB Çevre Mühendisleri Odası
• TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası
• TMMOB Fizik Mühendisleri Odası
• TMMOB Gemi Makinaları İşletme Mühendisleri Odası
• TMMOB Gemi Mühendisleri Odası
• TMMOB Gıda Mühendisleri Odası
• TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası
• TMMOB İç Mimarlar Odası
• TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası
• TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası
• TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
• TMMOB Kimya Mühendisleri Odası
• TMMOB Maden Mühendisleri Odası
• TMMOB Makina Mühendisleri Odası
• TMMOB Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Odası
• TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası
• TMMOB Mimarlar Odası
• TMMOB Petrol Mühendisleri Odası
• TMMOB Peyzaj Mimarlar Odası
• TMMOB Şehir Plancıları Odası
• TMMOB Tekstil Mühendisleri Odası
• TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası

(TP)

* TMMOB'un zamlara ilişkin detaylara yer verdiği açıklamanın tamamı için tıklayın