Kültür-sanat ekolojik dönüşümde nasıl bir rol oynayabilir?
İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV), kültür politikaları çalışmaları kapsamında "Ekolojik Dönüşüm için Kültür ve Sanat" başlıklı dokuzuncu raporunu yayınladı.
Küresel ekolojik krize dikkat çeken rapor, kültür-sanat dünyasında ekolojik dönüşüm üzerine bir tartışma alanı açmayı amaçlıyor.
Raporda ayrıca, kültür-sanat kurumları için dönüşüm nerede başlayabilir sorusuna cevap olabilecek bazı somut öneriler de sunuluyor.
Bahçeşehir Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hande Paker'in hazırladığı rapor, insanlığın en acil meselelerinden ekolojik krize dikkat çekerek kültür-sanat dünyasını konu üzerine birlikte düşünmeye ve çözüm sürecinin bir parçası olmaya davet ediyor.
Dönüşüme yardımcı olacak araçlar
Ekolojiyle ilgili yapılması gerekenlerin artık daha iyi bilindiğini belirten İKSV Kültür Politikaları Çalışmaları Direktörü Özlem Ece raporla ilgili olarak şunları söyledi:
"Dünyada ve Türkiye'de çevre hareketi ve yükselen genç sesler bunları tüm açıklığıyla ortaya koyuyor. Yaşadığımız gezegenin bugününü ve geleceğini tehdit eden ekolojik krize karşı değişim yolunda güçlü bir sözü olan kültür-sanat dünyası, aynı zamanda kendi pratiklerini dönüştürme sorumluluğunu duyuyor. Bu nedenle, yaratıcı seslerin daha gür duyulacağı koşulları sağlamak ve dönüşüme yardımcı olacak araçları sunmak, kültür politikalarının en acil meselelerinden biri olarak karşımıza çıkıyor."
Yerele odaklanma, katılımcılık, ağ kurma
Raporu kaleme alan Doç. Dr. Hande Paker ise şu yorumu yaptı:
"İçinde bulunduğumuz ekolojik kriz hem yerel hem küresel olarak tecrübe ettiğimiz en yaşamsal sorun. İklim krizi bir yandan gezegenimizi tahrip ederken diğer yandan toplumsal ve ekonomik eşitsizlikleri artırıyor. Krizi atlatabilmek için gereken dönüşüm iklim adaletiyle şekillenmiş siyasal ve kültürel bir eksen değişimi. Bu değişim için kültür sanat aktörlerinin devreye soktuğu çeşitli yeşil araçlar bir başlangıç yaratıyor. Dönüşüm hem kültür-sanat alanında hem de çevre hareketleri tarafından benimsenen yerele odaklanma, katılımcılık, ağ kurma gibi yeni pratiklerle güç kazanıyor."
"İnsan, hikayelerle harekete geçer"
Raporda pek çok kültür-sanat aktörünün sanatın hikâye anlatıcılığını, yeni tahayyüller yaratma gücünü, yeni fikirler için alan açma yetisini ve kültürel dönüşümü başlatacak diyalogları kurma kapasitesini vurguluyor ve hikâye anlatıcıları olarak kültür-sanatın bu dönüşümde daha ciddi bir rol alması gerektiğini savunuyor.
"Warming Up" girişiminden Matthea de Jong, rapor için yapılan görüşmelerde şöyle diyor:
"Size hikâyeler anlatabilirler, gelecek için ihtimaller sunabilir, aklınıza ve kalbinize dokunabilirler; siz de değişim yaratmak için harekete geçebilirsiniz. Projeler, veriler, tablolar sizi eyleme geçirmez. İnsan, hikâyelerle harekete geçer."
Kültür-sanatta ekolojik dönüşüm için yapılabilecekler
Raporda sürdürülebilirlik kavramının ortaya çıkışı, yaygınlaşması ile farklı kullanım ve tezahürlerine ilişkin tartışmalar, eleştirel bir perspektifle inceleniyor. Hollanda ve İngiltere'den kurumlarla yürütülen saha araştırmasından yola çıkarak, kültür-sanat alanında ekolojik dönüşüm için yapılabilecekler ve iklim hareketinin bu yolda ilham verdiği yeni anlayışlar ve pratikler inceleniyor.
Saha araştırmasında görüşülen kurumlar hakkında bilgiler ve aralarındaki bağlantılar interaktif bir ağ haritasında gösteriliyor.
İKSV'nin önceki raporları:
• İstanbul'da Kamusal Alanda Sanat Uygulamaları İçin Öneriler (Temmuz 2011)
• İKSV Ekonomik Etki Araştırması (Aralık 2012)
• Uluslararası Güncel Sanat Bienallerinin Finansmanı (Şubat 2013)
• Türkiye'de Sanat Eğitimini (Yeniden) Düşünmek (Aralık 2014)
• Yerel Yönetimler için Kültürel Planlama (Şubat 2016)
• Kültür-Sanatta Katılımcı Yaklaşımlar (Şubat 2017)
• Birlikte Yaşamak: Kültürel Çoğulculuğu Sanat Yoluyla Geliştirmek (Temmuz 2018)
• Erken Çocukluktan Gençliğe: Sanatla Büyümek (Ekim 2019)
Doç. Dr. Hande Paker hakkında
Siyaset sosyolojisi ve politik ekoloji alanlarında çalışıyor. Voluntas, Environmental Politics, Theory and Society, Middle Eastern Studies gibi uluslararası dergilerde ve çeşitli kitaplarda makaleleri yayınlandı. 2015-16 Mercator-IPM araştırmacısı. Son dönemde çevre sivil toplum aktörlerinin iklim adaleti ile ilgili faaliyetlerini yerel ve ulus ötesi eylem alanlarına odaklanarak analiz eden çalışmalar yürütüyor. McGill Üniversitesi'nde doktora yapıyor. Yüksek lisans eğitimini McGill Üniversitesi'nde, lisans eğitimini ise Boğaziçi Üniversitesi'nde tamamladı.
(AÖ)