Medyanın 2018 Nefret Söylemi Karnesi
Haberin İngilizcesi için tıklayın
Hrant Dink Vakfı'nın 2009'dan beri sürdürdüğü Medyada Nefret Söylemi İzlenmesi projesi kapsamında hazırlanan rapora göre, 2018'de ulusal, etnik ve dini grupları hedef alan 4839 köşe yazısı ve haber metni tespit edildi.
205 yayında, birden fazla gruba yönelik farklı kategorilerde nefret söylemi üretildiği için bu yazılar ele aldıkları grup/kategori sayısı kadar (birden fazla defa) incelenmiş oldu ve 5044 yazıya ulaşıldı. İncelenen tüm yazılarda 98 farklı grup hakkında 6517 nefret söylemi içeriği bulundu.
En çok Yahudiler, Ermeniler ve Suriyeliler hedef alındı
Rapora göre incelenen yazılarda nefret söyleminin hedef aldığı grupların başında 1133 yazı ile Yahudiler geliyor. Medyada çeşitli komploların ardındaki gizli güç olarak sunuldu ve Türkiye'nin ulusal güvenliğine yönelik bir tehdit olarak gösterilen Yahudiler, İsrail-Filistin çatışmaları ile Mescid-i Aksa'da yaşanan gerginlikleri konu alan haberlerle bir toplum olarak şiddetle özdeşleştirildi ve düşmanlaştırıldı.
Rapora göre nefret söylemi oluşturulan ikinci grup olan Ermeniler (973 söylem), Hocalı Katliamı'nı ve 24 Nisan Ermeni Soykırımı'nı Anma Günü'nü konu alan metinlerde şiddet ve katliamla ilişkilendirilerek düşmanlaştırıldı, PKK ve ASALA ile beraber anılarak terörle özdeşleştirildi. Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki ihtilafa dair haber ve yorumlarda hedef gösterildi.
918 söylemle hakkında en çok nefret söylemi oluşturulan üçüncü grup olan Suriyeli mülteciler ise medyada sistematik olarak cinayet, hırsızlık, taciz gibi adli olaylarla anıldı ve böylece potansiyel suçlu olarak kodlandı. Güvenlik sorunları ve terörle özdeşleştirilen Suriyeli mülteciler Türkiye'nin olumsuz ekonomik gidişatın ve işsizliğin sorumlusu olarak gösterildi, Türkiye'nin demografik yapısına yönelik bir tehdit, genel bir rahatsızlık ve gerginlik kaynağı olarak yaftalandı.
Tür, gazete ve kategorilere göre dağılım
Rapora göre, tekrarlanan içerikler dışarıda tutulduğunda incelenen metinlerin 2577'sini köşe yazıları, 2045'ini ise haberler oluşturdu.
Basın arşivi sayfaları, kitap tanıtımı / değerlendirmesi yazılar ve benzeri metinler 'diğer' başlığı altında değerlendirildi ve bu kategoride bulunan 217 metinde nefret söylemi tespit edildi.
Nefret söylemlerinin yüzde 40'ı (1952'si) ulusal yüzde 60'ı (2887'si) ise yerel gazeteler tarafından üretildi.
Ulusal basında nefret söylemi üreten ilk 15 gazete şöyle: Yeni Akit (284), Milli Gazete (161), Yeniçağ (118), Milat (110), Diriliş Postası (90), Yeni Mesaj (84), Yeni Söz (83), Sözcü (76), Ortadoğu (69) ve Aydınlık (67), Yeni Şafak (67), Önce Vatan (66), Doğu Haber (61), Güneş (60), Türkiye (53)
Yerel basında nefret söylemi üreten ilk 10 gazete ise şu şekilde: Yeni Konya (120), İstiklal (62), Samsun Denge (43), Ankara Anadolu Gazetesi (34), Mersin İmece (33), Kayseri Star Haber (30), Bizim Anadolu Gazetesi (29), İslahiye'nin Sesi (28), Yeni Dönem (26) ve Siirt (25)
En çok nefret söylemi tespit edilen gazetelerin en çok hedef aldıkları gruplara göre dağılımı
Ulusal, etnik ve dini gruplara karşı üretilen nefret söylemlerinin raporlanmasına yönelik "Medyada Nefret Söylemi İzlenmesi Projesi"nde çalışan Emircan Saç, raporu bianet'e değerlendirdi.
Nefret söylemlerinin genellikle gündemle bağlantılı olarak üretildiğini belirten Saç, "Geçtiğimiz yıl çıkan Medyada Nefret Söylemi ve Ayrımcı Söylem 2017 raporunda ortalama günde 14'ten fazla yazıda nefret söylemi üretildiği gözlerken, bu yıl çıkan raporda bu sayı 18 oldu. Bunu gündem veya gündelik hayat üzerinden okumaya çalışırsak 2018 seçim ve uluslararası ilişkilerde çatışmaların olduğu bir yıl olduğundan dolayı nefret söylemi üretimi bu derece arttı. Buna bir de kemikleşmiş düşmanlıklar eklenince. Bu sene içerisinde nefret söylemlerinin geçtiğimiz senelere oranla sayılar için de gündelik hayat için de daha fazla üretildiğini söyleyebiliriz" diye konuştu.
Barış gazeteciliğinin mümkün olduğunu vurgulayan Saç, "Ama bu rasyonal haberciliğin dışında çok mümkün olmuyor. Duygu odaklı habercilik Suriyeli mülteciler örneğinde olduğu gibi yeni nefret söylemleri üretimine yol açıyor." (HA)