MHP’den 'fon alan gazeteler' için kanun teklifi

Haberin İngilizcesi / Kürtçesi için tıklayın

MHP, yurtdışından fon alan gazeteler için Meclis’e yeni bir kanun teklifi verdi. Teklif fon alan gazetelerin faaliyetlerini kısıtlayacak nitelikte.

Gerçek Gündem’den Fırat Fıstık’ın aktardığına göre teklif yasalaşırsa yurtdışından doğrudan veya dolaylı fon alan, bunlar üzerinden maddi gelir sağlayan tüm kurumlara ve kişilere “Yabancı Merkez Temsilcisi” bulundurma zorunluluğu getirilecek.

TIKLAYIN - Türkiye'de Medya Sahipliği

Kurumdaki yetkili, İçişleri Bakanlığı’na başvurarak Bakanlıkta tutulan yabancı merkez temsilcisi siciline kayıt yaptırmak zorunda kalacak.

Basın organı adına Bakanlığa kaydolan her kurum ve yetkili kişi, Bakanlıktan istenen tüm belgeleri sunmak durumunda kalacak, tüm faaliyetler kayıt altında tutulacak ve izlenecek. Teklifte, ilgili mecranın tüm yazılı, dijital kayıtları, Bakanlık görevlisinin incelemesi için hazır tutması gerektiği özellikle belirtilmiş durumda.

Teklifin “Bilgilendirme Yükümlülüğü” başlığı altında da yabancı fonlarla gerçekleştirilen faaliyetlerin ayrıntılı şekilde açıklanmak zorunda olduğu ve bununla ilgili ayrıntıyı yönetmeliği RTÜK’ün çıkaracağı belirtiliyor.

Hapis cezası da geliyor

Teklifteki en çarpıcı kısım ise cezalar. Kanun teklifinin beşinci maddesine göre, yurtdışından fon alan ve habercilik yapan kişiler, yabancı merkez temsilcisi olarak İçişleri Bakanlığı’na başvurmadıkları takdirde iki yıldan beş yıla kadar hapis ve 100 bin TL’den 1 milyon TL’ye kadar para cezası alabilecek.

Tüm bilgileri İçişleri Bakanlığı ile paylaşmayan kurum ve kişilere de cezalar var. Bu kişiler de bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılabilecek.

Teklifin komisyonda görüşüldükten sonra, TBMM oturumuna getirilerek milletvekilleri tarafından oylanması bekleniyor.

Ne olmuştu?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 21 Temmuz'da verdiği bir röportajında geleneksel ve sosyal medya mecralarında yalan haber yayınlamaya karşı cezai yaptırımlar içeren bir kanun olup olmadığına dair bir soru sorulduğunda, Meclis'in Ekim ayında açılmasıyla ilk iş, geçtiğimiz yıl kanunlaşan Sosyal Medya Yasası'nın üzerinden ilerlenerek bu konuda da bir çalışma yapılacağını söyledi.

Erdoğan, yalan haberi Türkiye'de demokrasiye karşı bir tehdit olarak gördüğünü, terörizmle eş düzeyde olduğunu ifade ederek muhalefet partilerini bu ifadelerde hedef aldı. Aynı gün Cumhurbaşkanlığına bağlı İletişim Başkanlığı, meclisin aynı zamanda "yurttaşların doğru habere ulaşabilmesini güvence altına almak için" yabancı fon kuruluşlarından destek alan yerel medya kuruluşlarına karşı bir yasa hazırlayacağını açıkladı.

Odatv haberi

Aynı gün Odatv "Türkiye'de kritik kuruluşların ABD merkezli vakıf olan Chrest Foundation'dan yüz binlerce dolarlık hibe aldığı ortaya çıktı..." ifadesiyle yaptığı haberde, Medyascope.tv ve bazı kuruluşları işaret etti. Birçok gazeteci ve okur, Odatv'nin Medyascope'u ve diğer kuruluşları hedef gösterdiğini belirterek tepki gösterdi.

Odatv bu tepkileri de "Odatv fonlanan medyayı yazdı tepki aldı... İki yıldır kapalı olan Odatv'ye dayanışma göstermeyen bazı basın mensupları, Odatv'nin ABD kuruluşundan fon alanları yazması üzerine tepki yağdırdı" ifadeleriyle haberleştirdi.

Tepki gösterenlerden gazeteci Ünsal Ünlü, "Kendi internet sitesinde, kullandığı her fonu kuruşu kuruşuna açıklayan ve bu kaynaktan tek kör kuruşu kendi için kullanmayıp tamamını Medyascopetv'nin bağımsız kalabilmesine harcayan bir gazeteciyi hedef göstermek ahlaksızlıktır!" dedi.

Gazeteci Akın Olgun da "OdaTv muhalifleri manipüle etme, şoven duyguları körükleme, nefret organize etme, hedef gösterme gibi gazetecilikte olmaması gereken ne varsa içinde barındırıyor. Soverizmin içeriği bu çünkü" ifadelerini kullandı.

TIKLAYIN - BİA Medya Gözlem Raporları

TIKLAYIN- Türkiye'de Medya Sahipliği

Proje yapmak, fon almak

Dernek/vakıf gibi, mesela toplumsal cinsiyet, çocuk, eğitim, şiddet, medya vs. gibi alanlarda çalışan kurumların, alanlarıyla ilgili yapacağı çalışmaya özetle "proje" denir. Bu çalışmanın bütçesine de "fon" ismi verilir. Kimi ülkelerde yurttaşlar bu tür çalışmalar için "kamu fonları"na başvurur, devletten desteğini alır, projesini hayata geçirir. Kimi ülkelerde "kamu fonları"na her kuruluşun erişmesi mümkün olamıyor. Avrupa Birliği başta olmak üzere küresel örgütlere projenizle başvurursunuz.
Faaliyetleri, öngörülen çıktıları ve harcamaları kapsayan başvuru kabul edilirse sözleşme imzalanır. Ödeme bankaya gelir. Mesela, vakıf'sanız Vakıflar Genel Müdürlüğü Vakıf Hizmetleri Daire Başkanlığı'nın https://vbys2.vgm.gov.tr/login.aspx Vakıf Bilgi Yönetim Sistemi'ne Yurtdışı Bağış Bildirim Formunu doldurup gelen fonun dekontuyla birlikte yüklersiniz.Bağış Bildirim Formu'nda projenizle ilgili bilgileri de eklendiği için artık ne için fon geldiği de ilk adımda bilinir olur.
Böylece, başvurunuz "onay bekleyenler" listesine eklenir. Vakıflar Bölge Müdürlüğü'ndeki vakfınızdan sorumlu kişi başvuruyu onaylarsa gelen fonu kullanmaya başlarsınız. Onay almadan bankadan parayı çekemezsiniz, bir şekilde çekersiniz cezalandırılırsınız.
Proje faaliyetleri harcamaları, fon kuruluşuyla imzalanan sözleşme uyarınca yapılır.
Genelde, yıllık faaliyet ve harcama raporları hazırlanır.
Harcamaların faaliyetlere uygun şekilde, sözleşmede belirtilen standartlar uyarınca uygulanıp uygulanmadığını uluslararası tanınırlığı onaylı bir denetim şirketi denetler, raporlar.
Denetim şirketinin gönderdiği raporlar fon kuruluşunca da müzakere edilir, onaylanır.
Her türlü harcama yılda bir (30 Mart'a kadar) gelir gider belgeleri Maliye'ye de verilir.
Her yıl 30 Haziran'a kadar da Vakıflar Bölge Müdürlükleri'ne gelir gider cetvelleriyle birlikte gönderilir.
Ayrıca, devlet dernekleri ve vakıfları istediği zaman bütün bunlara ek olarak denetler.

AB fonları

Türkiye; Avrupa Biliği ile mali işbirliği çerçevesinde, ana finansal destek aracı olan Katılım Öncesi Mali Yardım Aracının (Instrument for Pre-accession Assistance - IPA) yanısıra, Türkiye'deki Mülteciler için Mali Yardım Programı (FRIT), Demokrasi ve İnsan Hakları için Avrupa Aracı ve İstikrar ve Barışa Katkı Sağlayan Araçtan faydalanmaktadır. https://www.avrupa.info.tr/tr Katılım öncesi Yardım Aracı , AB'ye üyelik için başvuruda bulunan "genişleme kapsamındaki ülkelerde" AB'nin uygulamaya koyduğu bir mali araçtır. IPA fonları katılım süreci boyunca ülkelerin kapasitelerinin geliştirilmesine destek olur ve yararlanıcıların siyasi ve ekonomik reformları hayata geçirmelerine yardımcı olarak bu ülkeleri AB üyeliğinin beraberinde getirdiği hak ve yükümlülüklere hazırlar. 2007-2013 dönemi için IPA'nın bütçesi 11.5 milyar Avro kadardır; devamı niteliğindeki IPA II ise, 2017-2020 dönemi için 11.7 milyar Avro aktarmak suretiyle bugüne kadar elde edilen sonuçlar temel alınarak uygulanır.

Avrupa Birliği aşağıdaki alanlarda Türkiye'ye fon desteği vermektedir. Görüldüğü üzere esas olarak fonlar sivil toplum dışı devlete verilen fonlardır.