“Okur profilimiz Yahudilerle sınırlı değil”

*Bu haber, Atölye BİA İletişim Platformu atolyebia.org'da yayınlandı.

Türkiye Yahudi cemaatinin önemli kurumlarında birisi olan ve haftalık olarak İstanbul’da yayımlanan Şalom gazetesi, 1947 yılında Avram Leyon tarafından kuruldu. 75 yıldır aralıksız yayın hayatına devam eden Şalom, Türkiye’nin en köklü gazetelerinden biri. Bugün Türkiye’de yaşayan 17 bin Yahudi’nin sesi olan Şalom, içeriğinde toplum ve cemaat haberleri, dış haberler, yaşam, kültür, sanat, eğitim, çevre, teknoloji ve sağlık konularında yazı ve haberlerin yanı sıra Yahudi dini ve geleneklerine dair bilgiler, görüş yazıları ve karikatürler bulunduruyor.

Gazete kuruluşundan 1970’lerin sonuna kadar iki dilli, yani Türkçe ve Ladino (Yahudi İspanyolcası) olarak yayımlandı. Fakat 1984’e gelindiğinde Türkçenin, Yahudi cemaatinde anadil olarak Ladino’nun yerini almasından dolayı, Ladino dilinde çıkarılan bir sayfası hariç Türkçe yayımlanmaya başladı.

Türkiye Yahudi cemaatinin önde gelen gazetesi Şalom, Seferad Yahudilerinin beş yüzyılı aşkın süredir kullandıkları Ladino dilini de yaşatmaya çalışıyor. Şalom, dünyanın çeşitli ülkelerinde yaşayan Sefarad Yahudileri ile iletişimi sürdürmek için, her ay Ladino dilinde bir ek çıkartıyor. Ladino (Yahudi İspanyolcası) UNESCO tarafından yayınlanan Tehlike Altındaki Diller Atlası’na göre “ciddi anlamda tehlikede olan diller” arasında gösteriliyor.

Türkiye Yahudi cemaatinin önemli kurumlarında biri olan Şalom’un hikayesini ve amacını yayın koordinatörü Virna Banastey Gümüşgerdan’dan dinliyoruz.

Türk Yahudileri için bir medya ve haber kaynağı

İlk defa duyacak olanlar için Şalom ne anlama geliyor ve bir gazete olarak kendini nasıl tanımlıyor?

Şalom kelime anlamı olarak “Selam” anlamına geldiği gibi, aynı şekilde “Barış” anlamına da gelir… İbranice’de selam ve barış için aynı kelime kullanılır.

Türkiye’de 1947 yılında yayın hayatına başlayan ve -birkaç aylık bir ara- dışında o günden beri kesintisiz yayın yapan Şalom gazetesi, Türk Yahudi toplumunun tek yayın organı. Türk Yahudileri hakkında kaynak olmayı, Türk Yahudilerine yönelik haber kaynağı olmayı hedefleyen Şalom, ne içeriğini ne de yazar kadrosunu Türk Yahudileri ile sınırlı tutuyor.

Uzun lafın kısası, Türk Yahudileri için bir medya ve haber kaynağı olmanın dışında, tüm Türkiye toplumu için güvenilir ve tarafsız bir medya organı olma amacı taşıyoruz.

Türkçe, Ladino ve İngilizce

Şalom kaç dilde yayın yapıyor? Yayın çizgisi hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?

Şalom kurulduğu yıllarda ağırlıklı Judeo-Espanyol (Ladino) dilinde yayın yaparken, yıllar geçtikçe yayın dili olarak Türkçe ağırlık kazandı. 1980’li yıllardan itibaren, yayın dili tamamen Türkçe olurken, Ladino kültürel mirasımız olarak sadece bir sayfa ile sınırlandı. Günümüzde de bu önemli mirasımızı devam ettirmek ve dünyanın başka ülkelerinde yaşayan Sefarad Yahudileri ile iletişimi sürdürmek adına, her hafta gazetemizin bir sayfasını Ladino yayınladığımız gibi, her ay da Ladino dilinde bir ek çıkartıyoruz.

Ayrıca internet sitemiz üzerinden İngilizce yayın yaptığımız Şalom Turkey sayfamız da mevcut. Bu sayfa üzerinden de Türk Yahudileri ile ilgili haber, gelişme ve yorumları, İngilizce olarak dünyaya duyurmayı hedefliyoruz.

“75 yıldır, aralıksız olarak basılan bir gazete”

Okuyucularınıza hangi yollarla ulaşıyorsunuz? Basılı yayınınız mevcut mu yoksa internet üzerinden mi yayın yapıyorsunuz? 

Şalom, 75 yıldır, aralıksız olarak basılan bir gazete. Her yıl basılan 50 sayımız, öncelikle abonelerimize ulaşıyor. Türkiye’nin her noktasında, hatta Türkiye dışından farklı ülkelerden abonelerimiz, her hafta gazetemizi, ayda bir kültürel ve sanatsal ekimiz olan Şalom Dergi’yi ve yine ayda bir Ladino ekimiz olan El Amaneser’i evinde okuyor. Abone olmadan basılı gazetemizi almak isteyenler de Remzi Kitabevi’nden edinebilir.

Bunun dışında, Şalom’a internet üzerinden ulaşım mümkün, www.salom.com.tr sitemiz, her türlü sosyal medya platformunda hesaplarımız, dileyen tüm okurlara açık.

Gazete sayfalarımıza dijital olarak ulaşmak isteyen okurlarımız da Dergilik uygulaması üzerinden diledikleri sayıyı mobil cihazlarına indirerek okuyabilir.

“Devamlılığımızı sağlayan abone sayımız”

Şalom’un tirajı ne kadar ve nerelerde dağıtımı yapılıyor?

Haftalık bireysel satış rakamları maalesef tirajımızda etki eden bir yere sahip değil. Bizim için devamlılığımızı sağlayan abone sayımız. Bu da maalesef zaman içinde istikrarlı bir biçimde azalıyor. Cemaatimizin yaşlı nüfusunu giderek kaybetmemiz, gençlerin gazete aboneliğine ilgisinin fazla olmaması, artan hayat pahalılığı ve zorlaşan yaşam mücadelesinde maalesef gazete aboneliğinin tasarruf kalemlerinin başında gelmesi gibi nedenlerle abone sayımız her geçen gün azalıyor. Aboneliğimiz sadece Yahudi toplumu ile sınırlı değil. Herkes gazetemize abone olabilir. Bir önceki soruda da belirttiğim gibi, tüm Türkiye’ye, tüm dünyaya, posta ile her hafta gazetemizi ulaştırıyoruz.

"İçeriğimiz Yahudilikle ilgili içeriklerle sınırlı değil"

Peki, okuyucu profilinizi nasıl tanımlarsınız? Bir azınlık gazetesi olarak yalnızca Yahudilere mi hitap ediyorsunuz? Varsa bu kişilerin Şalom’u değerlendirmeleri üzerine neler söylemek istersiniz?

Önceliğimiz Türk Yahudileri için bir gazete oluşturmak olsa da tabii ki içeriğimiz Yahudilikle ilgili içeriklerle sınırlı değil. Sonuçta Türk Yahudileri de sporla, sanatla, ekonomiyle, dünya haberleriyle ilgileniyor, aynı sorunlarla, aynı endişelerle, aynı heyecanlarla yaşıyor. Dolayısıyla okur profilimiz Yahudilerle sınırlı değil. Hayatının her alanından kaliteli yazılar, araştırmalar, özgün makaleler ve tarafsız haberler okumak isteyenler okurlarımızı oluşturuyor.

Bugün Türkiye’de Ladino dilinin kaç kişi tarafından konuşulduğu tahmin ediliyor? Şalom bir kurum olarak, Yahudilerin ve Ladino’nun bu topraklardan silinen hafızasını geri çağırırken özellikle ne tür zorluklarla karşılaşıyor?

Maalesef Ladino benim fazla anladığım ve konuşabildiğim bir dil değil. Türkiye’de Ladino ile ilgili araştırma ve çalışmalar Osmanlı Türk Sefarad Kültürü Araştırma Merkezi tarafından yürütülüyor. Dolayısıyla maalesef Ladino’nun konuşulması, sürekliliği, zorlukları, geleceği gibi konuları Sefarad Kültürü Merkezi daha iyi yanıtlayabilir.

“İsrail ile Hamas çatışmasında, sitemiz hacklendi”

Türkiye'nin içinde bulunduğu hukuksal, siyasal ve sosyal atmosfer sizi nasıl etkiliyor? Özellikle son yıllarda farklı birçok kesime çeşitli şekillerde yönelen nefret söylemi okurlarınıza, gazetenin abone sayılarına ya da reklam gelirlerine yansıyor mu? 

Şalom olarak nefret söylemine hedef olduğumuz zamanlar hep İsrail ile ilgili oluyor. Türk Yahudileri olarak her fırsatta İsrailli olmadığımızı vurgulamamıza rağmen, Ortadoğu’da yaşanan tatsızlıklar, çatışmalar, anlaşmazlıklar Türk Yahudilerinin de hedef olmasına neden oluyor. En son geçen yılın mayıs ayında İsrail ile Hamas arasındaki çatışma döneminde, gazetemizin internet sitesi hacklendi. Kendisini İBDA-Siber Cephesi olarak tanımlayan bir grup ‘Filistin’e özgürlük’ sloganıyla bizim sitemizi hackledi. Böyle durumlar, maalesef o dönemlerde de ana gelir kaynağımız olan reklam ve ilanlarımıza da doğrudan yansıyor. Aylık, yıllık anlaşma yapmış olduğumuz firmalar bile, Şalom’da ilan veren bir marka olarak görünmek istemiyor ve anlaşmalarının iptali yoluna gidiyor. Savaş ya da çatışma dönemi bitince ilan ve reklam vermeme hassasiyeti de azalıyor.

Türk Yahudileri her zaman, Türkiye-İsrail siyasi ve diplomatik ilişkilerinin iyi olmasını ister. Çünkü hem İsrail-Filistin ilişkilerindeki gerginlik hem Türkiye-İsrail arasındaki soğukluk maalesef Yahudi/İsrailli farkını net çizemeyenlerin gözünde, Türk Yahudilerini de nefret söylemlerinin hedefi haline getiriyor ve toplum olarak huzurumuz kaçırıyor.

Basına da yansıyan 2020’de Basın İlan Kurumu’nun pandemi gibi ciddi etkileri olan bir süreçte azınlık basınına olan desteğini ertelemesi Şalom’u nasıl etkiledi? Şalom, her yıl düzenli olarak Basın İlan Kurum’dan destek alıyor mu?  Yine son dönemde oluşan oldukça yüksek enflasyon oranlarının gazeteniz üzerine olan ekonomik yansımaları ile ilgili neler söylemek istersiniz?

Maalesef ana ham maddemiz olan kâğıt son dönemlerdeki ekonomik gelişmelerden çok etkilendi. Büyük bir oranda ithal bir hammadde olduğu için fiyatı çok arttığı gibi, tedariki de çok sorunlu olmaya başladı.

Diğer taraftan da, daha önce de belirttiğim gibi, gazete aboneliği okurların tasarruf kalemlerinin başında geliyor. Uzun lafın kısası, gelirlerimiz azalırken, giderlerimiz de büyük oranda artıyor. Hem gazetemizi hem de eklerimizi basılı olarak devam etmekte çok zorlandığımızı söylemeliyim.

Şalom’un geleceğe dair planları neler?

Şalom’un gelecek planları, dijital olarak kendini geliştirmek ve bu yolla daha geniş kitlelere ulaşmak üzerine yoğunlaşıyor.

Şalom gazetesine abone olmak için:

E-posta: [email protected]

https://www.salom.com.tr/

(DD/SO/NÖ)