Sayıştay Raporlarında Dikkat Çeken Usulsüzlükler
Sayıştay'ın kamu idarelerini, bakanlıkları ve devlete ait şirketleri kapsayan, tamamlanan 2017 denetim raporları Eylül ve Ekim aylarında Sayıştay'ın internet sitesi üzerinden yayınlandı.
Raporların yayınlamasıyla birlikte birçok usulsüzlük olayı da gün yüzüne çıktı. Olayların gündemde yoğun yer tutmasıyla birlikte Sayıştay'ın "Kamu İdareleri Denetim Raporlarını" hazırlayan başkan yardımcısı Fikret Çöker görevden alındı. Yerine 2 Kasım 2018'de Zekeriya Tüysüz getirildi.
TIKLAYIN - Sayıştay Nedir, Ne İş Yapar?
Sayıştay Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri (Cumhurbaşkanlığı, tüm bakanlıklar, Danıştay, AYM, HSK, MİT gibi), Özel Bütçeli İdareler (YÖK, tüm devlet üniversiteleri, TDK, Atatürk Kültür Merkezi,Türk Tarih Kurumu gibi), Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar (RTÜK, SPK, BDDK, Kamu İhale Kurumu gibi), Sosyal Güvenlik Kurumları (SGK, İŞ-Kur), İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı İdareler, Yatırım İzleme Ve Koordinasyon Başkanlıkları, Kalkınma Ajansları için ayrı ayrı raporlar hazırladı.
Raporlardaki tutarsızlıklar
Denetim raporları incelendiğinde raporlar arası tutarsızlık göre çarpıyor. Örneğin, her biri ayrı ayrı hazırlanan raporlarda, İstanbul Büyükşehir Belediyesi için 183 sayfalık rapor düzenlenirken Beşiktaş Belediyesi için 161 sayfalık rapor düzenlenmiş. Ya da İzmir Büyükşehir Belediyesi için 73 sayfalık rapor düzenlenirken İstanbul Güngören Belediyesi için 138 sayfalık rapor düzenlenmiş.
En büyük bütçeleri kullanan bakanlıklardan 92 milyar TL bütçesi olan Milli Eğitim Bakanlığı için 159 sayfalık, 86 milyar TL bütçesi olan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı için 46 sayfalık, 36 milyar TL bütçesiyle Orman Bakanlığı için 160 sayfalık rapor hazırlandı.
Raporlar kamuoyunun erişimine açıldığından beri medyanın ve kamuoyunun gündeminde yer tutuyor. Neredeyse her gün bir kurum ve ya kuruluştan usulsüzlük haberi / haberleri medyada yer alıyor.
İşte o raporlardan medyaya yansıyan usulsüzlükler:
İstanbul Arnavutköy Belediyesi
* Anneler gününde iki ünlü sanatçı tarafından 14 Mayıs 2017 tarihinde konser verildiği iddia edilmesine rağmen olayla ilgili herhangi bir video kaydı veya fotoğraf bulunamadı. Arnavutköy İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü de, herhangi bir okulda, belediye tarafından konser organizasyonu yapılmadığı belirtti.
* Aynı raporda iki sanatçı tarafından 09 Eylül 2017'de konser verdiği, etkinlik kapsamında 501 çocuğun sünnet ettirilerek, sünnet kıyafeti verildiği fakat yapılan incelemede bazı isimlerin mükerrer olduğu, konsere ilişkin ibraz edilen fotoğrafların da 28 Haziran 2013'de belirtildi.
* Öğretmenler Günü'nde ise bir otelde 1500 kişilik yemek tertiplendiği, iki sanatçı tarafından konser verildiği belirtilmesine rağmen etkinliğin belediyeye ait kültür merkezinde yapıldığı, sanatçılar yerine de 2 öğretmenin konser verdiği tespit edildi.
* Camiler ve Din Görevlileri Haftası etkinliğinde ise belediyeye ait kültür merkezinde açık büfe kahvaltı verildiği ve 160 kişilik yer ayrıldığı fakat 5 bin kişilik köpük tabakta etli pilav, tatlı ve içecek dağıtımı yapıldığı beyan edilmesine rağmen belediye, konuyla ilgili herhangi bir bilgi, belge, fotoğraf veya video kaydı sunamadı.
Gelin saçı belediyeye yaptırıldı
* Toplu nikâh etkinliğinde sözleşmeye göre 30 çiftin nikâhının kıyılıp, klasik model araç sağlanıp, gelin başının yüklenici tarafından karşılanacağı ve iki sanatçı getirileceği beyan edilmesine rağmen konsere ilişkin bir kanıt ibraz edililemedi. Gelin başının ise belediyeye ait kadın kültür merkezince yaptırıldığı tespit edildi.
765 kişilik gezi için 15 bin kişilik para alındı
* Çanakkale gezisine 5 bin Bursa gezisine 10 bin kişi götürüleceği, yol, yemek ve kahvaltı verileceği belirtilmesine rağmen Çanakkale gezisine 117 kişi, Bursa gezisine ise 648 kişi götürüldüğü tespit edildi. Yüklenici firmaya ise Çanakkale gezisi için 5 bin, Bursa gezisi için de 10 bin kişilik hakediş ödendi.
127 kişilik gemiye 500 kişi sığdırdılar
* Boğaz gezilerine 10 ayrı sefer ve her sefere en az 500 kişinin katılıp, öğle yemeği sunulacağı, 10 bin adet su, 5 bin adet meyve suyu verileceği hüküm altına alınmasına rağmen gezi için tahsis edilen geminin en fazla 127 kişilik olduğu tespit edildi.
* Çeşitli dönemlerdeki mal alımlarında piyasa değeri ortalama 65 lira olan su ısıtıcısına 474 lira, 900 lira olan oyuncak eve 4 bin lira, 5 lira olan tavuğa 57 lira, vb. ödemeler yapıldı.
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (İSKİ)
* 100 kilometrede 4-5 litre yakması gerekirken araçlardaki tüketim, 4 kişilik küçük araçlarda 63 litreye kadar çıkmış.
* İSKİ'nin kullandığı araçlara ilişkin araç takip sistemi yapılmıyor. Araçların resmi işlemleri haricinde kullanılıp, kullanılmadığı takip edilmiyor.
* Dernek, vakıflara ait bina ve belediye iştiraki olan şirketlere ait tüm hizmet binaları ile tesislere indirimli su tarifesi belirlendi.
Kurumdan ayrılanlar lojmanda oturmaya devam ediyor
* Kendisine lojman tahsis edilen kişiler, görevden ayrılmalarına rağmen, lojmanda oturmaya devam etti.
* Kağıthane, İkitelli ve Taşoluk içme suyu arıtma tesislerinde, elektrik düşük tutarlı olan 'sanayi' tarifesine değil, daha yüksek tutarlı olan 'ticarethane' tarifesi üzerinden faturalandırıldı.
İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT)
* Sayıştay, İETT'de dolu olan beş daire başkanlığı kadrolarına mevzuata aykırı olarak yeniden atama yapıldığını belirledi.
Van Büyükşehir Belediyesi
* Kayyum atanan belediyenin 2017 yılı sonu itibarıyla bankalara 125 milyonluk kredi borcunun olduğu belirlendi. "Kurumun 2017 yılı hesap dönemi bilançosunda bu hesaplarda kayıtlı bilgileri gerçeği yansıtmamaktadır" denildi.
21 milyon nerede?
* 2017 yılı hesap dönemi sonu itibarıyla kurum bilançosunda 320 Bütçe Emanetleri Hesabında yer alan 21 milyon TL tutarındaki kaydın gerçeği yansıtmadığı belirtildi.
* City Van Alışveriş Merkezi'nin (AVM) 3 yıl süreyle kiralanması nedeniyle oluşan 23 milyon TL tutarındaki alacakların vadelerine göre ilgili hesaplarda bulunmadığı tespit edildi. 17 buçuk milyon TL bedelle satışı yapılan arsanın 2018 yılında tahsil edilecek olan 10 milyon lirasının ilgili hesaba kaydedilmediği belirtildi.
* Belediyeye ait çok katlı otoparkta bulunan bağımsız bölümlerin taksitli satışı nedeniyle 2018 yılında tahsil edilecek olan 1 milyon TL tutarındaki alacağın da hesap dönemi sonunda ilgili hesaba kaydedilmediği ortaya çıktı.
Ağrı Belediyesi
* Belediyenin İller Bankası'na 21 milyon TL anapara ve 6 milyon TL faiz olmak üzere toplam 27 milyon TL borcu olmasına rağmen bilançoda borç toplamının 7 milyon TL olarak yer aldığı belirtildi.
Kıdem tazminatlarının karşılığı yok
* İdare sürekli işçi kadrolarında istihdam edilen personele ilişkin kıdem tazminatı karşılıklarının ayrılmaması neticesinde ilgili hesabın raporda 7 milyon lira eksik olduğu belirtildi.
675 bin lira eksik
* Toplu taşıma için kullanılan akıllı kart sistemine yönelik olarak İdare ile yüklenici firma arasında "Elektronik Ücret Toplama Sistemi Bayilik Sözleşmesi" göre "Kart Ortak Havuz Hesabı"nın idare adına olması gerektiği belirtilen raporda, ancak ortak hesabın yüklenici adına açıldığı, yönetildiği ve tahsilin yapıldığı ifade edildi. Bu nedenle mali tablolarda 675 bin 430 lira 20 kuruşun eksik olduğu belirtildi.
* "Yapılan yanlış uygulama neticesinde mali tablolarda meydana gelen hatanın yanı sıra tüketim malzemelerinin taşınır kayıtlarında görünmemesi sebebiyle kontrolü de mümkün olmamaktadır" denildi.
Siirt Belediyesi
* Belediye tarafından ticari nitelikteki su ve ulaşım hizmetleri için mali tablolarda KDV hesabına yer vermedi. Vergi dairesine verilen beyannamelerde 2017 yılı için 1 milyon TL indirim yapıldığı belirtildi. Durumun 2018'de düzelttiğini söylense de, geçmiş yıla ait eksikliğin ilgili hesapta görüldüğü ifade anlaşıldı.
* Avrupa Yatırım Bankasından alınan ve vadesine göre ilgili hesaplarda takibi gereken 7 milyon euro (2017 yılı sonu itibariyle kalan toplam borç anapara tutarı olan 4 milyon avro) borcun dış borçlar hesabında olmadığı, iç borçlar hesabında ise olması gerekenden 20 milyon fazla paranın görüldüğü anlaşıldı.
11 milyonu 7 milyon gösterdiler
* İller Bankasından belediyeye sermaye olarak gönderilen 11 milyon liranın bilançoda 7 milyon lira olarak gösterildiğinin belirtildiği raporda, geriye kalan paranın akıbetinin ise bilinmediğine dikkat çekildi.
* Belediyenin elektrik dağıtım şirketine olan borcunun ise eksik gösterildiği ifade edilen raporda, "Ayrıca elektrik şirketine olan borç tutarı 2017 itibariyle 11 milyon lira iken muhasebede kayıtlı borç tutarı 9 milyon lira olup 2 milyon liranın mali tablolarda hiç gösterilmediği bilgisi de yer aldı.
* Ayrıca belediyenin doğal gaz şirketi ile yapılan ortaklık sözleşmesine göre gelirden yüzde 10'luk payın bilançoda göstermediği ortaya çıktı. Raporda söz konusu paranın miktarı ve akıbeti ile ilgili bilgi ise yok.
Tunceli Belediyesi
* 460 adet taşınmazın değer tespitinin yapılmadığı ve muhasebe kaydının yapılmadığı belirtilen raporda, ayrıca çeşitli demirbaşların sonraki seneye devrinde de bilançoda rakamlar farklılık gösteriyor. Bu nedenlerle 2017 yılı mali tablolarının bu haliyle tam ve doğru bilgi vermediği ifade edildi.
* Kurum tarafından yıl içerisinde geçici kabulü yapılmayan 3 farklı yapım işine ait belge ve kayıtlarda toplam 936 bin 645 lira daha az yer almakta olduğu ve yapımı devam eden duran varlığın tamamlanmış gibi göründüğü ifade edildi.
* Kıdem tazminatı giderlerinin eksik göründüğü belirtilen raporda, ilgili hesaptaki hata önemlilik derecesini geçmekte olduğuna dikkat çekildi.
Mardin Büyükşehir Belediyesi
* Belediyenin, biri spor kulübüne olmak üzere üç adet binayı diğer kurum ve kuruluşlara tahsis ettiği, üç adet binayı da tahsisli kullandığı, ancak mali tablolarda tahsislere ilişkin bir kaydın olmadığı belirtildi.
* Mardin Büyükşehir Belediyesi hesaplarında yapılan incelemede taşınmaz kayıtlarının gerçek durumu yansıtmadığının tespit edildi.
Belediye tesisini bedelsiz kiraya verdiler
* Belediyeye ait Artuklu İlçesi Diyarbakırkapı mahallesinde bulunan sosyal tesisin bir spor kulübüne 3 yıl süre ile bedelsiz olarak tahsis edildiğinin görüldüğünün ifade edildiği raporda "Adına tahsis yapılan spor kulübü kamu kurumu olmadığı ve ortada da ortak hizmet projesi gerçekleştirme protokolü bulunmadığı için Büyükşehir Belediyesi'nin bu konudaki uygulamasının Kanun hükümlerine aykırılık oluşturduğu, 2016 yılı denetim raporunda da yer verilen bu konudaki aykırılığın düzeltilmesinin mevzuata uygun olacağı değerlendirilmektedir" denildi.
* Hesaplarda yapılan incelemede, belediyenin eğlence vergisi mükellefi bulunmadığı, bütçe gelir cetvelinde de eğlence vergisine ilişkin tahakkuk ya da tahsilata yer verilmediği tespit edildiği belirtildi.
Denizli Belediyesi
*Denizli'de bulunan 617 muhtar için el harçlığı adı altında muhtarlıkların ihtiyaçlarını karşılamak üzere il sınırı genelindeki tüm muhtarlara aylık 250 TL nakdi yardım yapıldığı tespit edildi.
Raporda muhtarların devletten maaş aldıklarını, belediyenin yaptığının yasalara aykırı olduğunu belirtti.
Küçükçekmece Belediyesi
*Sayıştay, Küçükçekmece Belediyesi'nde de dolu müdür kadrolarına tedviren atama yapıldığını tespit etti. Raporda Bilgi İşlem Müdürlüğü, Emlak ve İstimlak Müdürlüğü, Fen İşleri Müdürlüğü, İşletme Müdürlüğü, Temizlik İşleri Müdürlüğü, Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü ve Zabıta Müdürlüğü'nün dolu olan kadrolarına yapılan tedviren atamaların kanuni dayanağının bulunmadığını belirtildi.
Erzurum Büyükşehir Belediyesi
*AKP'li eski milletvekili Mehmet Sekmen'in akrabası olan Mahmut Bektaş'ın, "25 yaşından büyükler olamaz" şartına bakılmaksızın 45 yaşında zabıta yapıldığını ardından da protokol müdürlüğüne atandığını belirledi.
Menderes Belediyesi
*Sayıştay denetleme raporunda yer alan bulgulara göre belediyenin kasasında bulunan para ile, açıklanan mali tablolar arasında, 1 milyon 837 bin TL'lik kayıp bulunuyor. İhalesiz kira sözleşmelerini yenileyen belediyeye ayrıca sınavsız kadro ataması da yapıldığı da tespit edildi. Kurum içerisinde yapılan memuriyet atamalarının ise liyakata uygun yapılmadığı tespit edildi.
G.Antep Büyükşehir Belediyesi
*Sayıştay'ın Antep Büyükşehir Belediyesi'ne ait raporunda; kanuna aykırı borçlanma, ihalelerde usulsüzlük, projesiz ihale, ihalesiz kamu malı kiralama ve atamalarda kanunsuzluk tespit etti.
Raporda, belediyenin kanunda belirlenen borçlanma sınırını aşılmasına rağmen borçlanmaya devam ettiği tespit edildi. Belediyenin 2017 yılı içinde almış olduğu 118 milyon TL'lik borcun yasal dayanağının olmadığı belirtildi.
Ankara Büyükşehir Belediyesi
*Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin, eski Başkan Melih Gökçek döneminde, katma değer vergisini düşerek mal ve hizmet alımı harcamalarını 3.3 milyar TL eksik gösterdiği saptandı ve gider hesabının olması gerekenden daha düşük çıkmasına sebebiyet verildiği tespit edildi.
Ordu Büyükşehir Belediyesi
*2017 yılında teknik eğitim gezisine gönderilen personel listesine göre 15-19 Şubat 2017 tarihlerinde Toplu Taşıma Dairesi Başkanı, Zabıta Şube Müdürü, iki Belediye Meclis Üyesi ve bir yönetici asistanın, Tayland'a gönderildiği tespit edildi.
Raporda "Teknik eğitim gezisine giden personelden bir kısmının görev alanları ve tanımları ile teknik eğitim muhteviyatı arasında çelişki olduğu görülmüştür. Şöyle ki; aşağıda tabloda belirtilen görev unvanına sahip personelin ve Meclis üyelerinin tamamen teknik olan bir konu ile eğitime gönderilmesindeki amacın ne olduğu anlaşılamamıştır." ifadeleri kullanıldı.
Bursa Büyükşehir Belediyesi
Sayıştay raporuna göre, Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından inşa edilen 45.00 kişilik stadyumun yapımı belediyenin yapması gereken işleri arasında değil. Ayrıca inşa edilen stadyumun Bursaspor'a tahsis edilmesi de protokole uygun değil.
Durum raporda şu ifadelerle açıklandı: "Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile yapılan Protokolde de yer alan UEFA ve FIFA kriterlerine uygun yaklaşık 45.000 kapasiteli stadyum yapmak, mahallî müşterek nitelikte ve Büyükşehir'in bütünlüğüne hizmet eden spor tesisi olmadığı için cari mevzuata göre söz konusu iş Büyükşehir Belediyesinin görevleri arasında değildir."
"Ayrıca protokole göre taşınmaza konu tahsisin ve üzerine inşa edilecek stadyumun kullanım hakkı kısmen veya tamamen üçüncü şahıslara devredilemeyeceği belirtilmiştir." (OI /EKN /HA)