Seçim Sonrası Merak Edilenler: İtiraz Süreci Nasıl İşler? Mazbata Nedir?
Her seçim sonrası seçim sonuçlarına itiraz ve mazbata alma tartışması Türkiye siyasetinin olağanı haline geldi.
Bu günlerde konumuz yerel seçimler olduğu için 2014’ten bir örnek vermek uygun olur. Melih Gökçek 30 Mart 2014 Pazar günü yapılan seçimlerde beşinci kez Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nı kazanmıştı. 2019’da seçimi kazanan Mansur Yavaş’ı yaklaşık 32 bin oy farkla geçmişti. Ankara seçimi sandıklardan gelen ilk sonuçlardan itibaren ertesi gün 7.30’a kadar çekişmeli sürmüştü.
CHP adayı Mansur Yavaş ertesi gün 246 sandıkta itiraz dilekçesi verdi. Yavaş oyların yeniden sayılmasını, iptal edilen oyların da tekrar değerlendirilmesini istedi, birleştirme tutanaklarına da itiraz etti. Ancak başvurusu önce İl Seçim Kurulu tarafından reddedildi. Yavaş ardından Yüksek seçim Kurulu’na başvurdu. Başvurusuna 9 Nisan’da ret yanıtı geldi. Zaten Gökçek dört gün önce AKP’lilerin “Vur vur inlesin Mansur Yavaş dinlesin” sloganları eşliğinde Ankara Adliyesi’nden mazbatasını almıştı.
Mazbatayı alan Üsküdar'ı geçer
Recep Tayyip Erdoğan, 16 Nisan Anayasa Değişikliği Referandumu sonuçları sayımı henüz bitmişken muhalefetin “Yeni Cumhurbaşkanlığı Sistemi” tartışmalarının boşa olduğunu “Atı alan Üsküdar’ı geçti” deyimiyle ifade etmişti.
AKP’nin devlet yönetim anlayışını özetleyen bir olaydı bu. Türkiye’de son yıllarda seçim sonuçlarında da “mazbatayı alan Üsküdar’ı” geçer geleneği yerleştirildi. Keza Gökçek, YSK nihai kararı vermeden önce mazbatayı almıştı.
AKP’nin İstanbul’da ve diğer il ve ilçelerde 31 Mart 2019 seçim sonuçlarına itirazları bir hayli kolay bir biçimde kabul ediliyor. HDP’nin küçük farklarla kaybettiği Muş’ Malazgirt’teki (3 fark), Batman Gercüş'te (43 oy fark) sonuçlara itirazı ise reddedildi.
İstanbul'da CHP'nin Büyükşehir belediye başkanı Ekrem İmamoğlu'nun' "Mazbatımı talep ediyorum" çağrısını yinelemesinin aslında temelinde bu kaygı var.
Mazbata nedir?
Arapça “zabıt” kelimesinden geliyor “mazbata” yani “tutanak”. Görevlendirme belgesi olarak tarif edilebilir. Milletvekilleri, belediye başkanları, cumhurbaşkanı, Danıştay, Sayıştay ve Yargıtay üyeleri mazbata alarak göreve başlıyor. Mazbataları seçilmiş siyasilere ve yerel yöneticilere il seçim kurulları veriyor.
Mazbatalar ne zaman verilir?
Yüksek Seçim Kurulu seçim sonuçlarını ilan ettikten sonra itirazın olmadığı seçim çevrelerinde kazanan adaylar mazbatalarını alabiliyor.
Mazbata alma işlemi bu nedenle itiraz süreci bitene kadar ertelenebiliyor.
Nitekim YSK Başkanı Sadi Güven, İstanbul’da AKP’nin seçim sonuçlarına itirazlarının kabulü ve sandıkların yeniden sayılması nedeniyle kafalarda oluşan soru işaretlerini ortadan kaldırmak için hem 2 Nisan’da hem de 3 Nisan’da itiraz olmayan yerlerde mazbataların verileceğini söyledi.
İtiraz süreci nasıl işliyor?
Seçim sonrası adaylar ve siyasi partiler ilk itirazı sözkonusu sandık hangi ilçeye aitse o ilçenin seçim kuruluna YSK’nın duyurduğu son başvuru saatine kadar gerekçe belirterek yapıyor.
Yasal çerçeveyi 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun'un 112 maddesi düzenliyor.
İlçe seçim kurulları itiraz dilekçelerine iki gün içerisinde yanıt vermek durumunda. İtiraz kabul edilirse sandık yeniden inceleniyor.
Ret yanıtı gelirse başvurucu bir gün içerisinde il seçim kuruluna başvurabilir. İl seçim kurulu da iki gün içinde karar vermek durumunda. Kabul durumunda yeniden inceleme yapılıyor.
Ret yanıtı gelirse, üst başvuru YSK’ya yapılıyor. Yine başvurunun üç gün içinde yapılması gerekiyor. YSK itirazlarda son merci kararı olarak üç gün içinde karar vermek durumunda.
Sonuçta itirazların alt kurumlarda ret alması durumunda aday, YSK’dan en geç 10 günde yanıt alabiliyor. (HK)
* Fotoğraf: YSK Başkanı, Recep Tayyip Erdoğan'ın Cumhurbaşkanlığı mazbatasını 4 Temmuz 2018 günü TBMM Başkanı İsmail Kahraman'a teslim ederken.(AA)