Sıra Askere Gelince Sivil Yargı Görevsiz
Diyarbakır'da mahkeme Şerif Avşar'ın işyerinden kaçırılıp öldürülmesini azmettirmekten ömür boyu hapis istemiyle yargılanan, adı Susurluk raporunda da geçen eski uzman çavuş Gültekin Sütçü'nün askeri mahkemede yargılanmasına karar verdi. Yargılama sürecinde firarda olan Sütçü'ye yakalandıktan sonra dava ancak Ocak 2007'de açılabilmişti. Avşar ailesi Sütçü'nün yakalanamaması üzerine AİHM'ye başvurmuş, Türkiye 148 bin YTL tazminata mahkum olmuştu.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi geçen hafta Şemdinli bombalamasıyla ilgili davada, sanık astsubaylar Ali Kaya ve Özcan İldeniz'in asker olmaları nedeniyle davanın askeri mahkemede görülmesi gerektiğine hükmetmişti.
Askerlerin insan hakları ihlallerini askeri mahkemeler mi yargılayacak?
Şemdinli davasının müdahil avukatlarından Murat Timur "Vatandaşın dükkanına bomba atılması askeri faaliyet olarak nitelendirilemez" demiş, Tahir Elçi de "Suçun sivil alanda işlendiğini ve mağdurların da sivil olduğunu" vurgulamıştı.
Avukatlar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) askeri mahkemelerde sivillerin yargılanmasıyla ilgili kararlarında adil yargılama hakkının ihlal edildiğini saptadığını anımsattıktan sonra, "Adil yargılama ilkeleri mağdurlar açısından da geçerlidir. Sivil insanların, sivil bir alanda, askerler tarafından ihlal edilen haklarıyla ilgili askeri mahkemenin tarafsız yargılama yapması düşünülemez" diyordu.
Emekli askeri hakim Ümit Kardaş'ın dikkat çektiği, askeri suçlarla ilgili alanı alabildiğine genişleten Anayasa'nın 145. maddesineyse hâlâ kimse ilişmiyor.
Darbe günlükleri de askeri yargıya gönderilmişti
Nokta dergisinde yayınlanan generallerin darbe planlarına dair haberden sonra, Ankara Başsavcılığı bu dosyayı da görevsizlik kararıyla askeri yargıya göndermişti.
Buna dair kilit yorumu yine Ümit Kardaş yapmıştı: "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya, Meclis'i görev yapamaz hale getirmeye ilişkin suçlar Askeri Ceza Yasası'nda yok. Adı geçen generallerin de orduyla bağlantısı kalmamış. Sivil yargıda yargılanmaları gerekirdi."
Gazeteciler "orduyu aşağılamak"tan yargılanıyor
Bu arada, kapanan Nokta'nın muhabiri Ahmet Şık ve "Asker iç güvenlikten elini çekmeli" başlık röportajı yaptığı Lale Sarıibrahimoğlu'na askeri aşağıladıkları iddiasıyla dava açılmış durumda.
Şemdinli savcısı Sarıkaya AİHM'ye gidiyor
Şemdinli davasının iddianamesini hazırladıktan sonra meslekten ihraç edilen savcı Ferhat Sarıkaya kamu çalışanlarının işten çıkarılmalarıyla ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) gidebilmelerini sağlayan karardan sonra, AİHM'ye başvurmaya hazırlanıyor.
"Sivil yargının çekingenliği"
Sarıkaya demişken, Ümit Kardaş'ın Yargıtay'ın Şemdinli kararından sonra söylediklerini anımsamak, belki bütün bunları anlamamıza yardımcı olur:
"Ferhat Sarıkaya'nın meslekten ihracının yarattığı travmayla birlikte, sivil yargı askerleri yargılamak konusunda daha da çekingen hale geldi."
"Askeri yargının alanını yalnızca askeri suçlara, disiplin suçlarına indirgememiz gerek. Askeri mahkemeleri anayasal organ olmaktan çıkarmak, asker kişileri de disiplin suçları dışında sivil yargıya tabi tutmak gerekli." (TK)