Son 3 yılda onlarca Kürtçe etkinlik yasaklandı

Haberin İngilizcesi için tıklayın

7 Kasım 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdogan, toplu açılış etkinliğine katılmak için gittiği Batman’da, “Dar Hejîrokê” adlı Kürtçe şarkıyla karşılandı.

Hükümete yakın gazetelerin “Cumhurbaşkanı Erdoğan, Batman’da gençlerle birlikte Kürtçe şarkılar söyledi” başlığıyla duyurduğu bu gelişmenin üzerinden bir hafta geçmeden, AKP’li Keçiören Belediyesi, Kürt sanatçı Mem Ararat’ın konserini iptal etti.

Mem Ararat konserinden önce de pek çok Kürtçe kültür sanat etkinliği iptal edildi. Sonrasında da iptaller, engellemeler, sansürler devam etti. 

2 günde 2 etkinlik iptal edildi, bir konser yasaklandı

13 Mayıs 2022 tarihinde Kocaeli’nin AKP’li Derince Belediyesi Aynur Doğan’ın konserini, aynı partinin Çayırova Belediyesi ise Amed Şehir Tiyatrosu’nun “Don Kîxot” adlı Kürtçe oyununun sahnelenmesini yasakladı.

TIKLAYIN - Muş Valiliği Metin Kemal Kahraman konserini yasakladı

TIKLAYIN - AKP'li bir belediye bu kez Kürtçe tiyatro oyununu iptal etti

TIKLAYIN - Kemal Kılıçdaroğlu'ndan AKP'ye Aynur Doğan tepkisi

TIKLAYIN - AKP'li Derince Belediyesi Aynur Doğan'ın konserini iptal etti

16 Mayıs günü ise Muş Valiliği Metin Kemal Kahraman’ın konserini yasakladı.

İşin bir yönü planlanan, sözleşmesi yapılan etkinliklerin yasaklanması, engellenmesi iken, diğer bir tarafı da sanatçılara dolaylı yollardan uygulanan sansür oluyor.

Hangi konser salonlarında konser verebiliriz? Köşe bucak konser salonu arıyoruz. Repertuarımızda Kürtçe eserler var mı diye repertuarımızı istiyorsunuz ve ardından salon vermiyorsunuz. Nerede adalet, nerede vicdan, nerede saygı, nerede eşitlik? Oysa sadece sanat yapmak amacımız.

— Pervin Chakar (@PervinChakar) May 15, 2022

Kürt opera sanatçısı Pervin Çakar bir süredir Twitter adresinden yaptığı paylaşımlarla bu duruma dikkat çekiyor. İklim Tamkan ve Ertan Tetik ile birlikte Diyarbakır ve Batman’da “Mezopotamya Ezgileri” adıyla konserler verecek olan Çakar, salon aradıklarını belirterek repertuarında Kürtçe eserler olduğu için salon bulamadıklarını söyledi: “Hangi konser salonlarında konser verebiliriz? Köşe bucak konser salonu arıyoruz. Repertuarımızda Kürtçe eserler var mı diye repertuarımızı istiyorsunuz ve ardından salon vermiyorsunuz. Nerede adalet, nerede vicdan, nerede saygı, nerede eşitlik? Oysa sadece sanat yapmak amacımız.”

Tiyatro oyunu salon bulamadığını açıkladı

Yine Şermola Performans Tiyatro Topluluğu Şubat ayında attığı bir twette, Siirt’te oyunlarını sahneleyecekleri bir salon bulamadıklarını dile getirdi: “Mem û Zîn oyunumuz için Siirt'te salon bulamıyoruz. @SiirtBarosu salonunu sanatsal etkinlikler için halka açsa ne güzel olur. Bir tanıdığımız aracılığı ile iletişime geçtiğimiz Baro, salonun farklı etkinliklere açık olmadığı bilgisini vermiş. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?”

Son yıllarda basına ve Susma Platformu’nun “Sansür ve Otosansür” raporlarına yansıyan Kürtçe kültür sanat etkinliklerine yönelik engelleme ve baskıları derledik:

2019 

20 Temmuz

Kadifekale’de kurulan Pagos Üretici Pazarı’nın açılışında konser verecek olan İzmir Müzisyenler Derneği’ne “sahnede Kürtçe söylemeyin” uyarısı yapıldı. İzmir Müzisyenler Derneği Başkanı Oktay Çaparoğlu konuya ilişkin yaptığı açıklamada sansürü doğruladı. 

23 Temmuz

Kürt sanatçı Mem Ararat'ın Van'da vereceği konser Valilik tarafından yasaklandı. 

28 Temmuz 

Mardin'in Nusaybin ilçesinde belediyeye ait Mittani Kültür Merkezi'nde Azad Bedran ile Zinar Sozdar’ın vereceği konser, Nusaybin Kaymakamlığı'nın belediyeye yazı yazarak, “Yapılan incelemeler sonucu talep edilen konser izni uygun görülmemiştir” diyerek iptal edildi. 

Mardin'in Nusaybin Belediyesi tarafından yapılması planlanan açık hava konseri etkinliği de kaymakamlık engeline takıldı. 

8 Ekim

Urfa Viranşehir’de düğünlerde Kürtçe şarkı söylemeleri nedeniyle 4 Ekim’de gözaltına alınan yedi müzisyen “örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla tutuklandı. 

2020

21 Ocak 

Grup Munzur’a, 2017’de Van’daki Newroz kutlamalarında söyledikleri Kürtçe “Zindana Diyarbekir” ve “Serhildan Jiyan e” şarkılarıyla ‘terör örgütü propagandası’ yaptıkları gerekçesiyle 10 ay hapis cezası verildi.

24 Şubat 

TV8’de yayınlanan “O Ses Türkiye” adlı ses yarışması programına katılan Hayri Kasaç, programa katıldığı ilk günden beri müzik koçlarına Kürtçe şarkı okumak istediğini söylediğini, fakat yasak olduğu gerekçesiyle buna izin verilmediğini, neden yasak olduğunu sorduğunu fakat bu sorularına yanıt alamadığını ifade etti. 

20 Ağustos

Kürtçe müzik de dâhil olmak üzere Kürt kültür ve sanatı üzerine üretim ve eğitimler yapan Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM), Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden kiraladığı binanın tadilat ihalesini bu sene üç kez kazanmasına rağmen, belediyenin ihaleleri iptal etmesi sonucu Beyoğlu Kaymakamlığı’nın emri üzerine binayı boşalttı. Daha sonra kaymakamlık binayı Beyoğlu Belediyesi’ne verdi

20 Eylül 

Mezopotamya Kültür Merkezi sanatçısı Weysi Ermiş, mitinglerde Kürtçe şarkı seslendirdiği için gözaltına alındı.

23 Eylül 

İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından (İBB) düzenlenen “Sokakta Sanat Var” etkinliği kapsamında Kürtçe şarkı söyleyeceği ve grup Kürtçe isme sahip olduğu için Müzik grubu "Roj Band"ın sahneye çıkması engellendi. 

13 Ekim 

Avesta Yayınları’nın Mardin’de yazar Mîrza Metîn ile düzenlemeyi planladığı Kürtçe edebi söyleşi, polislerin mekana gelerek etkinliği “pandemi” gerekçesiyle engellemek istemesi sonucu yarıda kaldı. Bunun üzerine Avesta Yayınları, Mardin’deki etkinliklerini durdurma kararı aldığını duyurdu. 

2 Kasım 

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İstanbul Kültür A.Ş bünyesindeki İstanbul Kitapçısı’nda birçok Kürt yayınevinin kitaplarının ‘hassasiyet’ gerekçesiyle yer almadığı ortaya çıktı.

13 Kasım 

İBB Şehir Tiyatroları’nın Kasım programında yer alan “Bêrû” adlı Kürtçe oyununun sahnelenmesi valilik kararıyla yasaklandı. 

14 Kasım 

Daha önce İstanbul Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı tarafından ‘PKK Propagandası’ yapıldığı gerekçesiyle yasaklanan Dario Fo'nun Kürtçe’ye ‘Bêrû’ isimiyle uyarlanan tiyatro oyunu bu kez Şanlıurfa’da yasaklandı.

15 Kasım 

Mardin’in Nusaybin ilçesinde Mezopotamya Kültür Sanat Derneği tarafından palyaço gösterisi, tiyatro ve Kürtçe şarkılar eşliğinde bir etkinlik düzenlendi. Etkinliği gerçekleştiren dernek üyelerinden bir çocuk, şenliği düzenleyen Abdullah Ayav, Vesile Yüksel ve Ruken Aslan, 27 Kasım’da Mardin Cumhuriyet Başsavcılığı’nın başlattığı soruşturma kapsamında gözaltına alındı.

15 Kasım 

Fatih Kaymakamlığı; Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Gençlik Meclisi’nin “Bağımlılığı kıralım yeni yaşamı kuralım” kampanyası kapsamında Su Gösteri Sanatları Sahnesi’nde düzenleyeceği Özcan Ateş’in Dawiya Dawî (Eninde Sonunda) adlı stand up gösterimini engelledi.

2021

3 Nisan 

Kadıköy’de Siwaro sahne adıyla Kürtçe sokak müziği yapan Eyüp Temirak hakkında amfi kullandığı için şikâyet olduğu söylendi. Müzisyenin zabıtalara direnmesi üzerine çıkan arbede sonrası enstrümanlarına el konuldu.

 24 Mayıs 

Van’daki Newroz kutlamalarında seslendirdikleri “Mizgina Leheng” şarkısı nedeniyle Koma Awaza Azad sanatçılarından Fuat Ege ve Rohat Aram hakkında ‘örgüt propagandası’ gerekçesiyle iddianame hazırlandı. 

7 Temmuz

Beyoğlu Belediyesi zabıta ekipleri, İstanbul'daki İstiklal Caddesi'nde Kürtçe müzik yapan müzisyenlerin şarkı söylemesine izin vermedi; müzik aletlerine el koydu. 

16 Ekim 

Mezopotamya Kültür Merkezi’nin (MKM) Bostancı Kültür Merkezi’nde “Berbang (Tan Vakti)” adıyla gerçekleştireceği 30’uncu yıl konser etkinliği, Kadıköy Kaymakamlığı tarafından yasaklandı. İstanbul Valiliği’nin izin verdiği konserin yasaklanmasına, “Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesi ihtimali, başkalarının hak ve özgürlüklerini tehlikeye sokacağı” gerekçesi gösterildi.

22 Ekim 

Tunceli Valiliği, Mikail Aslan ve Cemil Qoçgîrî’nin Seyit Rıza Meydanı’nda yapmak istediği konsere izin vermedi. Sanatçılar, şarkılarını söyledikleri meydanda, yasağı protesto etti.

15 Kasım 

AKP’li Keçiören Belediyesi, “Kürtçe müzik yapılacak” gerekçesiyle Mem Ararat’ın Neşet Ertaş Kültür Merkezi'nde vereceği konseri, salon için yapılan sözleşmeyi tek taraflı feshederek iptal etti.

5 Aralık 

Mardin Valiliği, Amed Şehir Tiyatrosu’nun bir otelin salonunda sahnelemek istediği Kürtçe Tartuffe oyununa “pandemi” gerekçesiyle izin vermedi. Ancak Valilik 12 Aralık’ta Tiyatro Kare tarafından sahnelenen “Ağaçlar Ayakta Ölür” isimli Türkçe oyuna izin verdi.

2022

29 Ocak 

Taksim İstiklal Caddesi’nde Kürtçe müzik yapan müzisyenler polis tarafından engellendi. Müzisyenler, polisler tarafından darp edilerek gözaltına alındı. Gerekçe olarak da “çevreye rahatsızlık vermek” gösterildi. 

06 Mart 

Cizre Belediyesi Kültür Merkezi’nde oynanması planlanan Şermola Performans’ın “Mem û Zîn” tiyatro oyunu, günler öncesinden hazırlıkları başlamış ve salonun kirası belediyenin hesabına yatırılmış olmasına rağmen, Cizre Kaymakamlığı tarafından iptal edildi.

12 Mayıs 

İstanbul Okmeydanı’nda sabah saatlerinde polis tarafından yapılan ev baskınında Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) sanatçılarından Dengbêj Xalide gözaltına alındı. Sanatçının, hakkında başlatılan bir soruşturma gerekçe gösterilerek evine özel harekat polisleri tarafından baskın yapıldı. Baskında evin kapısı kırılırken, Xalide’nin de darp edildiği belirtildi.

13 Mayıs 

Aynur Doğan konseri AKP’li Kocaeli Derince Belediyesi tarafından iptal edildi.

13 Mayıs 

Amed Şehir Tiyatrosu’nun Cervantes’in ünlü eserinden uyarlanan “Don Kîxot” adlı Kürtçe tiyatro oyunu AKP’li Kocaeli Çayırova Belediyesi tarafından iptal edildi.

16 Mayıs 

Metin Kemal Kahraman’ın Öğretmenevi Konferans Salonu’nda vereceği konser, konserden bir gün önce Muş Valiliği tarafından yasaklandı. (FD)