TBB: AİHM kararı derhal uygulanmalı
Türkiye Barolar Birliği (TBB), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Büyük Daire'nin Osman Kavala davasıyla ilgili dün (11 Temmuz) açıkladığı nihai karara ilişkin bugün yazılı bir açıklama yaptı.
TBB, yazılı açıklamasında "Bir hukuk devleti olmanın gereği olarak AİHM kararı derhal uygulanmalıdır" dedi.
AİHM Büyük Daire, 1.715 gündür Silivri Cezaevinde tutuklu bulunan ve yeniden görülen Gezi davasında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan Kavala ile ilgili dün açıkladığı kararında, Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) 46/1. maddesini ihlal ettiği hükmüne varmış, Türkiye'yi 7 bin 500 Euro mahkeme masrafı ödemeye mahkum etmişti.
TIKLAYIN - AİHM, Osman Kavala kararını açıkladı
Konuyla ilgili bugün yayınladığı açıklamada şimdiye kadarki yargı sürecini hatırlatan TBB, özetle şu değerlendirmeyi yaptı:
"Bu, hukuk devleti olmanın bir gereği"
"Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) Büyük Dairesi, Sözleşme'nin 46/4 maddesi çerçevesinde aldığı kararla Türkiye'nin Osman Kavala ile ilgili 10.12.2019 tarihli AİHM kararını uygulamadığını ve bu nedenle 46. maddenin ihlal edildiği sonucuna vardığını açıklamıştır.
"AİHM'in 11 Temmuz 2022 tarihinde açıklanan kararı kesindir. Şimdi yapılması gereken, AİHM kararlarının uygulanarak Osman Kavala'nın serbest bırakılması ve eski halin iadesidir. Eski halin iadesinden anlaşılması gereken, atılı suçların kayıttan silinmesi ve buna ilişkin mahkeme kararlarının bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasıdır.
"AİHM kararının uygulanması, Türkiye'nin taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nden doğan bir yükümlülüğü olduğu kadar hukuk devleti olmanın da gereğidir. Türkiye'nin AİHM yeni kararını uygulamamakta ısrar etmesi, Bakanlar Komitesi'nin Türkiye'nin Avrupa Konseyi'nden ihracına kadar uzanan yaptırımlar uygulamasına yol açacaktır.
"Türkiye Barolar Birliği olarak AİHM kararının derhal uygulanmasını; hukukun üstünlüğü ilkesinin, Anayasa'nın 90/5 maddesinin ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 46/1 ile 19. maddelerinden doğan taahhütlerimizin gereği olarak gördüğümüzü belirtiriz."
Süreç nasıl ilerleyecek?
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, dünkü ihlal kararının ardından bu karara karşı nasıl bir yaptırım kararı alacağını görüşecek.
Yaptırım ihtimalleri arasında arasında Türkiye'nin Konsey üyeliğinden çıkarılması veya oy hakkının askıya alınması da bulunuyor.
Kararın tamamına buradan ulaşabilirsiniz. [İngilizce]
Büyük Daire, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin "kararların bağlayıcılığı"nın düzenlendiği 46/1 maddesine dayanarak, Türkiye'nin AİHM kararına uymamasıyla ilgili bugün toplandı.
AİHM 10 Aralık 2019'da Kavala'ya ilişkin olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 18. maddesinin ihlal edildiğine hükmetmişti.
TIKLAYIN - Avrupa Konseyi'nin Osman Kavala kararının ayrıntıları
TIKLAYIN - Avrupa Konseyinden Osman Kavala kararı
Dosya, üye devletlerin kararlara uymasını denetleyen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin, mahkemenin 10 Aralık 2019 kararının uygulanmamasıyla ilgili ihlal prosedürü başlatmasının ardından Büyük Daire'ye taşınmıştı.
|
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin "Kararların Bağlayıcılığı ve İnfazı" başlıklı 46. maddesi şöyle: 1. Yüksek Sözleşmeci Taraflar, taraf oldukları davalarda Mahkeme'nin verdiği kesinleşmiş kararlara uymayı taahhüt ederler. 2. Mahkeme'nin kesinleşen kararı, icrasını denetleyecek olan Bakanlar Komitesi'ne gönderilir. 3. Bakanlar Komitesi, kesinleşen bir kararın icrasının denetlenmesinin, söz konusu kararın yorumundan kaynaklanan bir zorluk nedeniyle engellendiği kanaatinde ise, bu yorum konusunda karar vermesi için Mahkeme'ye başvurabilir. Mahkeme'ye başvurma kararı, Komite toplantılarına katılma hakkına sahip temsilcilerin üçte iki oy çokluğu ile alınır. 4. Bakanlar Komitesi, bir Yüksek Sözleşmeci Taraf'ın, taraf olduğu bir davada verilen kesin karara uygun davranmayı reddettiği görüşünde ise, ilgili Taraf'a ihtarda bulunduktan sonra, Komite toplantılarına katılmaya yetkili temsilcilerin üçte iki oy çokluğu ile alınacak bir kararla, ilgili Taraf'ın 1. fıkrada öngörülen yükümlülüğünü yerine getirmediği meselesini Mahkeme'ye intikal ettirebilir. 5. Mahkeme 1. fıkranın ihlal edildiğini tespit ederse, alınacak önlemleri değerlendirmesi için davayı Bakanlar Komitesi'ne gönderir. Mahkeme, eğer 1. fıkranın ihlal edilmediğini saptarsa, davayı, incelemesine son verecek kararı alması için Bakanlar Komitesi'ne iletir. |
Osman Kavala davası ve AİHM kararı
İlk tutukluluk
Osman Kavala'nın ilk olarak 1 Kasım 2017'de tutuklandı. "Hükümeti devirmek veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüs (TCK 312)" ve "cebir ve şiddet kullanarak anayasal düzeni devirmeye teşebbüs" (TCK 309) suçlaması yöneltildi.
Tutukluluk nedeni Gezi Direnişiydi ve protestoların planlayıcısı, yöneticisi ve finansörü olmakla itham edildi.
Daha ilk yargılama devam ederken Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Kavala'nın makul şüphe olmadan siyasi sebeplerle tutuklandığını belirterek 'derhal tahliye edilmesi' yönünde bir karar verdi.
AİHM kararına rağmen tahliye edilmeyen Kavala'nın iddianamenin hazırlanması ve sonrasında yapılan yargılama tam 2 yıl 3 ay 17 gün sürdü.
Silivri'deki 30. Ağır Ceza Mahkemesi 18 Şubat 2020'de Gezi Davasında beraat ve Osman Kavala hakkında tahliye kararı verdi.
Osman Kavala tahliyeye hazırlanırken aynı gün ilk olarak hakkında gözaltı kararı çıkartıldı. Özgürlüğüne kavuşamadan tekrar tutuklandı. Bu kez tutuklanma gerekçesi 15 Temmuz soruşturmasıydı. Hatta aynı dosyadan 11 Ekim 2019'da "tutuklama tedbiri ölçülü değil" denilerek resen tahliye edildiği ortaya çıktı.
Bu sırada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yargıya müdahale sayılabilecek bir hamleyle beraat kararı veren mahkemeyi eleştirdi. Arkasından da Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) beraat kararı veren mahkeme heyeti hakkında soruşturma başlattı.
İkinci suçlama 'casusluk'
Osman Kavala yeniden tutuklanmasının ardından bu kez "siyasal veya askeri casuslukla (TCK 328)" suçlandı. İlerleyen süreçte Gezi Davası'nın savcısı Edip Şahirer beraat kararını İstinaf'a taşıdı.
Adalet Bakanlığı, Anayasa Mahkemesi'nde Osman Kavala'nın tutukluluğunu savundu. Kavala'nın herhangi bir hakkının ihlal edilmediğini iddia etti. Kavala'nın 'casusuluk' suçu işlediğine dair kuvvetli belirtinin olduğu savını ortaya attı.
Hatta AİHM'in ihlal kararıyla Osman Kavala'nın ikinci tutukluluğu arasında suç farkı olduğunu belirterek yargılamanın aynı olmadığını söyledi.
Ancak bu sırada Avrupa Konseyi AİHM kararının Osman Kavala üzerindeki tüm suçlamaları kapsadığını belirten ve yeniden 'derhal tahliye' isteyen bir açıklama yaptı.
İddianame savcısı bakan yardımcısı oldu
Artık AYM'den Osman Kavala'nın tutukluluğuyla alakalı bir hüküm beklerken bu sefer ikinci iddianame geldi. İddianame de daha sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın imzasıyla Adalet Bakan Yardımcılığına atanacak olan dönemin İstanbul Cumhuriyet Başsavcı Vekili Hasan Yılmaz'ın elinden çıktı. Kavala hazırlanan bu ikinci iddianamede "siyasal veya askerî casuslukla" suçlandı.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi bunlar yaşanırken tekrar tekrar Osman Kavala'nın serbest bırakılmasını istedi. Türkiye'yse uluslararası sözleşmelerden doğan yükümlülüklerini hatırlattı.
Devamında Osman Kavala iddianamesini Savcı Hasan Yılmaz'ın yazdığı davanın yargılaması başladı. Mahkemeden beklenen tahliye kararı çıkmadı. Tahliye kararı çıkmadığı gibi ilerleyen günlerde de Anayasa Mahkemesi karar vermeyi sürekli ertelediği Osman Kavala'nın bireysel başvurusunda "ihlal yok" dedi. Ancak karar Genel Kurul'dan 7 üyeye karşı 8 üyenin oy çokluğuyla çıktı.
Gezi Davası sil baştan
Hemen ardından da İstinaf, Savcı Edip Şahiner'in başvurusunda Osman Kavala'nın ve diğer Gezi sanıklarının beraat kararını bozdu.
İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi de İstinaf kararı uyarınca Osman Kavala'nın casuslukla yargılandığı davayı Gezi Davasıyla birleştirdi. Derken 21 Mayıs 2021'de de Gezi Davasının görülmesine yeniden başlandı.
Bu sırada mahkeme bu sefer çArşı'yla Gezi davalarının bileştirilmesine karar verdi. Ancak birleştirmeye 'muvafakat' veren de İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Mahmut Başbuğ'du. Başbuğ İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi başkanlığına getirildi. Kendi talebine muvafakat verdikten sonra İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesine geri döndü.
İlerleyen süreçte yine duruşmalar görüldü. Cumhurbaşkanı Erdoğan yeniden yargılamaya müdahale edercesine Osman Kavala'yı hedef aldı. Osman Kavala bunun üzerine artık duruşmalara katılmayacağını ve savunma yapmayacağını açıkladı.
Bir yandan yargılama devam ederken bu sefer savcı Edip Şahiner çıkıp Gezi'yle çArşı davasının ayrılmasını istedi. Bu sırada da Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, AİHM kararını yerine getirmediği için Türkiye'ye karşı ihlal sürecini başlattı.
Casusluk suçlaması kayboldu yerine TCK 312 geldi
21 Şubat 2022'deki duruşmada da Gezi'yle çArşı davaları ayrıldı. Ancak Osman Kavala yine tahliye edilmedi. Ve herkes 21 Mart'ta yapılacak son duruşmayı beklerken savcı Edip Şahiner celse arasında esas hakkındaki mütalaasını verdi.
Şahiner mütalaada Osman Kavala için Mücella Yapıcı'yla birlikte 'ağırlaştırılmış müebbet' istedi. Bunu talebi de "cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya teşebbüs (TCK 312)" suçuyla gerekçelendirdi.
Ancak Osman Kavala'nın ikinci tutukluluk gerekçesi bu suçlama değildi. Osman Kavala ilk Gezi yargılamasında beraat ettikten sonra serbest bırakılmadan tekrar tutuklanınca bu sefer "siyasal veya askeri casuslukla (TCK 328)" suçlanmıştı. Ve Osman Kavala'nın tutukluluk nedeni olarak bu suçlama gösterilmişti.
Sonuç olarak İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, AİHM kararına uymayarak Osman Kavala'yı bu suçlamadan müebbet hapse mahkum etti.
TIKLAYIN - Gezi'de karar: Kavala'ya ağırlaştırılmış müebbet, 7 kişiye 18 yıl hapis
TIKLAYIN - gezi'de gerekçeli karar: Suçlu yok suç var
TIKLAYIN - Gezi Davasının yargıcı AKP'li çıktı
(SD)