Tıka basa dolu cezaevleri başlı başına sağlık sorunu

CHP İnsan Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı, Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca'nın hazırladığı "Cezaevlerinde Sağlığa Erişim" raporu yayınlandı.

Rapora göre, son yıllarda açılan onca cezaevine karşın Türkiye cezaevlerinde her 100 yatağa 127 kişi düşüyor. Avrupa Konseyi üyesi ülkeler arasında Türkiye, cezaevi nüfusu yoğunluğunda ilk sırada.

Raporda belirtildiğine göre Lozan Üniversitesince Avrupa Konseyi için yürütülen SPACE 1 projesi kapsamında hazırlanan "2020 Yıllık Cezaevleri Nüfus İstatistikleri" raporunda Türkiye'nin genel cezaevi kapasitesi 233 bin 194 iken cezaevi nüfusu 297 bin 19 kişi olarak belirlenmiş. Buna göre Türkiye'de her 100 bin kişi başına 357 kişi cezaevinde tutuluyor.

Roparda yer verilen Adalet Bakanlığı istatistiklerine göreyse 30 Kasım 2021 itibarıyla 295 bin 754 kişi cezaevinde. 1 Kasım 2021 itibarıyla Türkiye'nin cezaevi kapsitesi de şöyle: 269 kapalı ceza infaz kurumu, 86 müstakil açık ceza infaz kurumu, 4 çocuk eğitimevi, 11 kadın kapalı, 6 kadın açık, 8 çocuk kapalı ceza infaz kurumu olmak üzere toplam 384 kurum. Bu kurumların kapasitesi 266 bin 575 kişi ve cezaevlerindeki 29 bin 179 kişinin yatacak yeri yok. 

Sorunlar

Gülizar Biçer'in raporuna göre cezaevlerindeki başlıca sorunlar şunlar: 

• Hijyen

Cezaevi idareleri gerekli malzemeleri tutuklu ve hükümlülere sağlamıyor. Salgın döneminde kişisel hijyen konusu cezaevlerindeki kişiler için ulaşılamaz konuma geldi.

• Beslenme

Tutuklu ve hükümlülere sunulan besinlerin, kalitesi, çeşitliliği, besin değeri sorunlu ve hastalıklara davet çıkarıyor.

• Hastalıklar

Cezaevlerinde en çok karşılaşılan sağlık sorunları arasında endokrin rahatsızlıkları, nörolojik sistem bozuklukları, kas-eklem sorunları, ürogenital sistem rahatsızlıkları ve solunum sistemi rahatsızlıkları var. İnsan Hakları Derneği'nin 1 Nisan 2021 tarihli açıklamasına göre Türkiye'de 604'ü ağır olmak üzere 1605 tutuklu ve hükümlü çeşitli sağlık sorunlarıyla boğuşuyor. 

• İntiharlar

Adalet Bakanlığı verilerine göre 1997 ile 2014 yılları arasında Türkiye'deki cezaevlerinde toplam 544 tutuklu ve mahkum intihar etti. Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği'nin (CİSST) verilerine göre ise 2014'den bu yana intihar eden kişi sayısı 97. 

• Ölümler

Adalet Bakanlığı verilerine göre 1997 ile 2014 arasında cezaevlerinde 2 bin 545 tutuklu ve mahkum öldü. Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği'nin (CİSST) verilerine göreyse 2014'den günümüze cezaevlerinde vefat eden kişi sayısı 125 . Son 25 yılda cezaevlerinde hayatını kaybeden tutuklu ve mahkûm sayısı 2 bin 670 oldu.

Adalet Bakanlığı sağlık istatistikleri tutmuyor

Rapordaki en önemli bulgulardan biri Adalet Bakanlığı'nın, cezaevlerindeki sağlık koşulları konusunda istatistik tutmadığı, kaç hasta olduğu kaçının tedaviye erişebildiği yönünde etkin bir çalışma yürütmediği. Biçer Karaca, "Sivil toplum örgütleri açısından da faaliyet yürütmenin zor olduğu cezaevlerinde bu ve benzeri hak ihlallerinin tespiti[nin] oldukça zor" olduğunu saptıyor.

Öneriler

Biçer Karaca raporunun son bölümünde sorunların giderilmesine yönelik öenrilerde bulunuyor:

• İlk adım güncel verilerin hazırlanarak kamuoyuna açıklanması.
  
  
• Tedavi almak isteyenlerin taleplerine tıp eğitimi almamış idarecilerin karar vermesinin sona erdirilmesi.
  
  
• İkinci veya üçüncü derece sağlık hizmetlerine yönlendirilmiş tutuklu ve hükümlülere doktorunu seçme hakkı. (AEK)