Toplu Arı Ölümleri Neden Kaynaklanıyor? Türkiye'de Durum Ne?
*Fotoğraf: AA/ Arşiv.
Tüm dünyada gerçekleşen toplu arı ölümleri Brezilya'da son 3 ayda 500 milyondan fazla arının ölmesiyle tekrar gündeme geldi.
ABD, Rusya ve Güney Afrika'dan gelen arı ölümlerine Türkiye'de de özellikle Adana Osmaniye Trakya Bölgesi, Bursa ve Urfa'da rastlanıyor.
Türkiye'de kampanyalar sonrası gelen yasak
Toplu arı ölümleri Dünya Doğal Yaşamı Koruma Vakfı (WWF), Greenpeace ve diğer çevre örgütlerini harekete geçirmiş, ortak bir metne imza atan örgütler "Vakit kaybetmeden gerekli adımlar atılmazsa sadece arılar değil; yaşamın benzersiz çeşitliliği içinde birlikte yaşayan tüm canlılar ve gıdamız da tehlike altına girecek" çağrısı yapmıştı.
İmza kampanyaları sonrası üç kimyasal madde (Clothianidin, Imidacloprid, Thiamethoxam) belli bir takvimle Türkiye'de de Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından 19 Aralık 2018'de yasaklandı.
"Yasakta bunu ispat etmemiz büyük rol oynadı"
Toplu arı ölümlerinin sebeplerini inceleyen Bursa Uludağ Üniversitesi'nden Prof. Dr. Hasan Hüseyin Oruç, bianet'e toplu arı ölümlerini değerlendirdi.
"Özellikle mısır tohumlarının tarım ilacı ile kaplanarak yapılan tohum ekimi sırasında pnömatik sistemle ekim sırasında bu ilaçların bir kısmı tohumdan ayrılarak toz olarak havaya karışıyor" diyen Oruç, şöyle devam etti.
"Şubat başı ile Mart ortası arasında yağışsız ve kurak mısır ekim dönemlerinde ilaçlar havada asılı kalabiliyor.
"Bu dönem aynı zamanda Adana ve Osmaniye'de arıların uçuş dönemi ve kıştan çıkıp aktif olarak nektar arama dönemi dolayısıyla bu bölgeden geçerken havada asılı bu ilaçlara temas ettikleri zaman veya soludukları zaman bu ilaçlar arılar için toksik ilaçlardır ve arıları direk zehirlemektedir.
"Havada asılı kalan ilaçlar gece çiğle bitkinin nektarlar ve polenleri üzerine çökebilir ve böylece de arıları zehirleyebilir, ama daha çok bu ilaçlar havada asılıyken arıları daha çok etkilemektedir."
TIKLAYIN - Greenpeace'ten Arılar Hakkında 10 Bilgi
"Kurtlar direnç kazanmaya başlıyor"
Toplu arı ölümlerinin sebeplerinden bir tanesinin de doz artırımı olabileceğini belirten Oruç, şöyle devam etti:
"Tohumdaki kaplanmış olan ilaç için zararlılar ya da topraktaki tel kurtları direnç kazanmaya başlıyabiliyor veya bu ilaçlar tohumlarda (mısır ve ayçiçek gibi) daha yüksek dozda kullanılabilmekte, böylece arılar üzerindeki zehirleyici etkileri daha fazla olabilmektedir.
"Ayçiceklerinde olduğu gibi, yıl yıl değişkenlik olabilmektedir. Bu nedenle Trakya'da ayçiçeklerinde büyük ihtimalle firmalar burada bu ilaçların tohumlarda miktarlarını artırıyorlar ya da toprak zararlıları için daha etkili olan neonikotinoid grubundan başka bir maddeyi kullanmaya başlıyorlar"
"Bursa'da son iki yılda zehirlenmeler arttı"
Oruç, 2018 ve 2019 yıllarında arı ölümlerinin Bursa'da arttığını, Bursa'da yetkisiz bazı kişilerin birkaç ilacı bir araya getirip karıştırarak armut zararlılarına karşı kullanarak daha iyi sonuçlar aldığını fakat bunun arılar için çok daha zararlı bir karışım haline gelmiş olduğunu belirtti.
"Ölümlere sadece pestitit sebep olmuyor"
Ölümlere sadece neonikotinoid pestitislerin sebep olmadığını söyleyen Oruç şöyle devam etti:
"2018 yılında Urfa Harran'da ise pamuk nektarı döneminde arı ölümlerinde sorumlu olan ilaç ise neonikotinoidler değildi.
"Pamuk nektarlarına gelen zararlı beyaz sinek, yeşil kurt, yaprak kurdu, örümcek ve yaprak biti pamuğa zarar vermesin diye bunları öldürmek için nektara ve pamuğa atılan ilaçlar da arı ölümlerinde etkili. Benim incelemelerime göre belirtilen zararlıları öldürmek için kullanılan ve arılar için zehirliliği yüksek olan ilaçlar birinci dereceden sorumlu.
"Türkiye'de üç pestiitin yasaklanması yeterli değil"
*Fotoğraf: AA/Arşiv.
"Tarım ve Ormancılık Bakanlığı yetkililerinin tarımda kullanılan pestisitler ve arılardaki toksisitesi konusunda daha dikkatli davranması, mevzuatları yenilemesi, tarım ilaçları ve ilaçlı tohumlara ruhsat verirken bu durumları göz önünde bulundurması ve Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliği (TAB), Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) ve Üniversitelerin ilgilli birimlerinin uyum ve işbirliği içinde çalışması ve birbirlerini desteklemesi de son derece önemli.
"Tarım ilacı kullanımı bilinçsiz ve kontrolsüz"
"Genellikle bilinçsiz ve kontrolsüzce yapıldığını düşünüyorum.
"Ancak iyi tarım uygulamaları sertifikalı işletmelerin büyük oranda bilinçli ve dikkatli tarım ilaçları kullandığını düşünüyorum".
Arı ölümleri üzerine araştırmalar yapan Prof. Dr. Hasan Hüseyin Oruç, Greenpeace ve Merkez Arı Yetiştiricileri Birliği'nin en büyük destekçisi olduğunu belirtirken, 4-7 Eylül 2019 tarihlerinde, Kayseri'de yapılacak olan 1. Uluslararası 6. Ulusal Veteriner Farmakoloji ve Toksiloji Kongresi'nde bu konunun tekrar gündeme geleceğini belirtti. (EG/PT)