İSYANIN MÜZİĞİ
"Uğruna..." | İran protestolarından doğan o şarkı
Fotoğraf: Mahsa Amini için Avrupa'da süren gösterilerden
|
Zuzanna Olszewska imzasıyla MERIP web baskısında An Anthem from the Iranian Protests başlığıyla 4 Ekim'de yayınlanan bu kısa makale, İran'da çok kısa sürede milyonların diline yerleşen ve tüm dünyayı dolaşmaya devam eden devrimin şarkısı "Uğruna..."nın tanıtımı. Olszewska İran ve Afganistan etnografisi üzerine çalışan doktorasını Oxford Üniversitesi'nde tamamlamış bir bilim insanı. Çalışmalarında İran'daki Afgan göçmenler ve Farsça konuşan Afgan diasporasına odaklanıyor. MERIP, Orta Doğu'da devlet iktidarı, ekonomi politik ve toplumsal hiyerarşilerin yanı sıra halk mücadeleleri ve bölgede ABD'nin oynadığı rol konusunda eleştirel, alternatif haber ve yorumlar üreten bir düşünce kuruluşu. The Middle East Research and Information Project'in (Orta Doğu Araştırma ve Enformasyon Projesi) baş harflerinden adını alan MERIP 1971'de kamu oyunu Orta Doğu'daki güncel gelişmeler konusunda bilgilendirmek ve eğitmek amacıyla kuruldu. MERIP üç ayda bir yayınlanan bir online dergi olan Middle East Report'un yanı sıra web sayfasında sıkça makalelere ve eğitsel metinlere yer veriyor. |
* * *
İran sosyal medyası 27 Eylül 2022'de İranlı müzisyen Şervin Hacıpur'un bir şarkısıyla "yıkıldı". Hacıpur, Jina (Mahsa) Amini'nin ölümünün ardından İran'da başlayan kitlesel protestolara adadığı şarkıyı söylerken İnstagram'da bir video yayınladı. Sözleri, İran Twitter dünyasından akan, protestoların kendileri için ne anlama geldiğini, ne için savaştıklarını ve tvitlerine iliştirdikleri #برای (uğrunda) hashtag'iyle kavganın ne uğruna olduğunu açıklayan tvitlerden oluşuyordu.
| Beraye (Uğruna) Şervin Hacıpur |
Tvitler, protestoları tetikleyen kadın hakları talebiyle başlayan ama aynı zamanda yoksulluk, çevre yıkımı, ekonomik kötü yönetim ve yolsuzluk, dinsel baskı ve başka irili ufaklı sayısız travmayı da kapsayan bir çok sorunla ilgili bir dizi yakınma, keder ve öfkeyi dillendiriyorlardı.
Özgün tvitler videoda görünürken, şarkı sözlerine bağlam ve etkileşim yüklüyor, bu da onları ritm ve uyak açısından yoğunlaştırıp sadeleştiriyordu.
"Piruz", ülkede kafeste doğan ve bu yılın başlarında İranlıların kalplerinde yer eden, ülkede nesli tükenmek üzere olan bir avuç Asya çitası arasındaki gözüpek bir yavruya göndermede bulunuyor.
"Bu ana dönüşün görüntüsü" ifadesi, İran internet aleminin çok iyi tanıdığı baba ve kızı Hamid ve Rira Esmailion arasında geçen sıradan bir anın yürek burkan bir anlık görüntüsünü dile getiriyor. Ukrayna Uluslararası Havayolları'nın 752 sefer sayılı uçuşu 8 Ocak 2020'de İran Devrim Muhafızlarınca vurulduğunda dokuz yaşındaki Rira, annesi ve uçağın diğer 174 yolcu ve mürettebatıyla birlikte ölmüştü.
Video bir gecede viral oldu. 48 saat içinde 40 milyon kez görüntülendi. Protesto sanatının başyapıtı olarak selamlandı.
Pennsylvania Üniversitesi'nde Fars edebiyatı dersi veren şair ve bilim insanı Fateme Şems'in sözleriyle, "Bu şarkı çıktığından beri hepimiz bu şarkıyla defalarca ağladık. Bu ne dahice bir fikir, bu ne melodi, bu ne ses. Bu devrimin tam kalbinden geliyor. Devrimler olurken şiirin nasıl olması ve nasıl yazılması gerektiği düşüncesini sarsıyor."
Videonun yayınlanmasından birkaç gün sonra BBC Farsça, Şervin Hacıpur'un tutuklandığını ve özgün yayının erişiminin kaldırıldığını bildirdi. Ancak geçmişteki Farsça protesto şarkıları gibi, dijital formatta da olsa, video dolaşmaya ve yankılanmaya devam ediyor.
Güvenlik güçlerini protesto ve saldırı videolarının arka sesi olarak veya arabalarda çalınıp dinleniyor.
Aşağıda, Zuzanna Olszewska'dan "Beraye"nin İngilizce çevirisi ve Şervin Hacıpur'un özgün Farsça dizeleri.
For the sake of ... |
براى... |
|
For the sake of dancing in the alleys İngilizce Çeviri: Zuzanna Olszewska |
برای توی کوچه رقصیدن برای ترسیدن به وقت بوسیدن برای خواهرم خواهرت خواهرامون برای تغییر مغزها که پوسیدن برای شرمندگی برای بی پولی برای حسرت یک زندگی معمولی برای کودک زباله گرد و آرزوهاش برای این اقتصاد دستوری برای این هوای آلوده برای ولیعصر و درختای فرسوده برای پیروز و احتمال انقراضش برای سگ های بی گناه ممنوعه برای گریه های بی وقفه برای تصویر تکرار این لحظه برای چهره ای که میخنده برای دانش آموزان برای آینده برای این بهشت اجباری برای نخبه های زندانی برای کودکان افغانی برای این همه "برای" غیر تکراری برای این همه شعارهای تو خالی برای آوار خونه های پوشالی برای احساس آرامش برای خورشید پس از شبای طولانی برای قرصای اعصاب و بی خوابی برای مرد میهن آبادی برای دختری که آرزو داشت پسر بود برای زن زندگی آزادی برای آزادی برای آزادی برای آزادی Özgün Farsça metin |
(AEK)