ANADİLİ GÜNÜ
“Yaşayan Diller ve Lehçeler” Dersi ve Anadilinde Eğitim Hakkı
Makalenin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın
Türkiye konuşulan anadiller “Yaşayan Diller ve Lehçeler” adlı seçmeli derslerle yeni nesillere ne kadar öğretilebiliyor?
Haftada iki ders saatinde verilen bu eğitimin etkin olabilmesi mümkün mü? Anadilinde eğitim hakkı mücadelesi sonunda 2012-2013 eğitim döneminde başlayan seçmeli dersler, bu topraklarda Türkçenin tek dil olduğuna dair arkaik inadın kırılması için bir başlangıçtı. Anadilinde örgün bir eğitim için alınması gereken uzun bir yol olduğu açık.
Milli Eğitim Bakanlığı 2013-2014 eğitim döneminde seçmeli anadili dersi alan öğrenci sayısını 53 bin olarak açıklamıştı, 2014-2015 eğitim öğretim yılının ilk döneminde öğrenci sayısı geçen yıla oranla yüzde 45 artarak 85 bine ulaşmıştı. 2015-2016 dönemi için henüz veri açıklanmadı. 2014’da Yaşayan Diller ve Lehçeler dersi için 17 öğretmenin ataması yapıldı, Aralık 2015 atamalarında bunlara 9 öğretmen daha katıldı. 2017 Şubat atamalarında 2 Kurmançi ve 1 de Zazaki öğretmen kadrosu açıldı. Bu öğretmenler Van, Hakkari, Bingöl, Siirt, Mardin, Diyarbakır, Ağrı, Batman, İstanbul’da görev yapıyor. Açık kalan dersler ise sözleşmeli öğretmenlerle yürütülüyor. Her yıl MEB seçmeli derslerin seçiminin bitiminin ardından gerekli okullara sözleşmeli öğretmen kadrosu açıyor.
Bir seçmeli derse sınıf açılması için en az 10 öğrencinin başvuru yapma şartı aranıyor. Bu durum en çok Abhazca, Adigece, Lazca, Gürcüce dersleri için sorun teşkil ediyor. Çünkü Kürtçe ve Zazaki için 10 öğrenci başvurusu özellikle Kürtlerin yoğun yaşadığı illerde çok zor olmazken, diğer dillerde nüfus ülkenin değişik bölgelerine yayıldığı için zor oluyor. Bu neden seçmeli anadili dersi açılması için yeter sayının 5’e indirilmesi talebi var.
2016 Aralık ayında Milli Eğitim Bakanlığı Boşnak ve Arnavutlardan gelen talep üzerine 2017-2018 eğitim döneminde bu dilleri de seçmeli ders programına aldı. Bu dersin eğitmenlerini ise Trakya Üniversitesi yetiştirecek.
Ama işin doğrusu Yeni nesillerin en azından anadilinin ne olduğunu kavraması açısından “Yaşayan Diller ve Lehçeler” gibi bir dersin seçmeli dersler listesinde olmasının bile hala önemli olduğu günler yaşıyoruz. Oysa Anadilini öğrenmek ve anadilinde eğitim görmek uluslararası sözleşmeler tarafından güvenceye alınan haklardır. Yasak savmak babından verilen seçmeli derslerin “anadilinde eğitim hakkı” talebini engellemesi mümkün görünmüyor. Çünkü ilkokul ve ortaokulda haftada iki ders saati “Yaşayan Diller ve Lehçeler” dersi alan bu öğrenciler şu bildik cümleyi kuracaklar “Anlıyorum ama konuşamıyorum”... Ve bir süre sonra anlamak yetmeyecek; konuşmak, yazmak ve üretmek isteyecekler.
* Manşet: Türkiye'de konuşulan dillerde "Anlıyorum ama konuşamıyorum" ve anadiline özgürlük yazılarından kolaj.
***
bianet olarak 2012'den bugüne bu topraklarda konuşulan anadillerinde her 21 Şubat Anadili Günü için farklı temalarla anadili konuşma ve eğitimini alma hakkının önemine dikkat çekmeye çalıştık. Bu yıl anadilinde üretmeyi, anadilini hayatın çeşitli alanlarına sokulmasının önündeki engelleri ve eğitimini konu edindik.
Başak Canpolat, Türkiye'nin asimilasyoncu eğitim politikasına dil eğitimi üzerinden irdeledi.
Şerif Derince, İbrahim Genç, Aziz Yağan, Atalay Göçer barış sürecinde bir nebze nefes alma olanağı bulan Kürtçenin bugünkü durumunu yazdı.
BİA Kürdi editörü Murat Bayram, Türkçe - Kürtçe çevirmenliğine başlama hikayesini yazdı.
Serdar Korucu, güzel yazı sanatları arasında gösterilen Ermenilerin Kuş Yazısı, Tırçnakir'ini tanıttı.
Urartuca'nın gönüllü temsilcisi Mehmet Kuşman, unutulan bir dilin son okuyan-yazanı olmayı Zeynep Turgut'a anlattı.
21 Şubat Anadili Günlerinde bianet'in çalışmaları
2012 – Türkiyelilerin anadilleri
2012 Anadili Günü’nde bianet yazarları anadillerinin kendileri için ne anlama geldiğini yazmıştı, anadillerinde, kendi alfabelerinde.
O gün siteye girenler ya hiç bilmediği, ya aşina olduğu, ya da özlediği alfabelerle yazılmış kişisel anekdotlar, öyküler, değerlendirmeler okudu. Tam 22 dilde.
TIKLAYIN - BİANET'İN REŞİD TAŞI
2013 – Şarkıların Yoldaşlığı
2013’te dillerin şarkıları, türküleri söylendiği sürece de varlıklarını devam ettireceğini hatırlatmak istedik ve Anadili Günü’nü müziğin diliyle kutladık. 14 dilde şarkılar, türküler ve Türkçe hikayelerini yayınladık.
TIKLAYIN - MÜZİĞİN DİLİYLE ANADİLİ
2014 – Masalların Dili
2014’te Türkiye’de konuşulan, yaşatılan dillerde masalları derledik. 15 dilde masallar yayınladık, çocuklar için, yetişkinler için.
TIKLAYIN - MASALLARIN DİLİYLE ANADİLİ
2015 - #AnadilindeKahkaha
2015’te gülmeye ve kahkaha atmaya ihtiyacımız olduğunu düşündük, Türkiye’de yaşatılan, konuşulan, rüya görülen dillerin fıkralarını derledik. Türkçenin Temeli, Fadimesi, Nasrettin Hocası varsa Doğu Ermenicesinin de Abaranlısı var, dedik. Tabii cinsiyetçi, ayrımcı, ötekileştirici olana gülmeme kararı aldık. 18 dilde fıkralar ve şakalar yayınladık.
2016 - Anadilinde barış
2016'da 14 dilde "Barış" dedik. Çünkü biliyoruz ki "barış" her dilde güzel; her dilde olunca daha da güzel...
TIKLAYIN – ANADİLİNDE BARIŞ (ÇT/HK)