LGBTİ+ Hafızasında Bir Beyoğlu Yolculuğu
26. İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası’nı, Beyoğlu’nun LGBTİ tarihine odaklanan bir Hafıza Yürüyüşü ile tamamladık.
Karakutu Derneği, 2015’ten beri çeşitli konularda Hafıza Yürüyüşü düzenliyor. Bazen tematik, bazen de semt odaklı olan bu yürüyüşlerle, gençlere şehrin sessizleştirilmiş, unutulmuş hikayelerinin anlatılması ve tarihsel olarak dışlanmış, ayrımcılığa uğrayan toplumsal gruplara yönelen haksızlıkların keşfedilmesi ve sorgulanması amaçlanıyor. Şimdiye kadar düzenlenen yürüyüşler arasında Cağaloğlu'nda basın tarihi yürüyüşü, Harbiye'de toplumsal cinsiyet temelli şiddet yürüyüşü gibi temalar var.
Önce sadece gençler için başlatılan hafıza yürüyüşleri, artık çocuklar ve yetişkinler için de düzenleniyor. Bu vesileyle biz de geçtiğimiz hafta, Onur Yürüyüşü’nden bir gün önce, Karakutu’nun düzenlediği ilk LGBTİ+ temalı Hafıza Yürüyüşü’ne katıldık.
Onur Yürüyüşü’nden bir gün önce Beyoğlu’nda “yürüme” eylemini kapsayan bir etkinlik olduğundan, yoğun polis gözetiminde bir yürüyüştü ama günün sonunda bunun bir protesto yürüyüşü olmadığını anladıklarını düşünüyorum. Zira haftanın anlam ve önemi nedeniyle, “yürüyüş” kelimesini duyan yetkililer, bunun bir kültür ve hafıza gezisi olduğuna inanmakta uzun süre direnmişti.
Şifreyi çöz, hafıza mekanını bul
Buluşma noktasında önce tanışma faslına başladık. Daha sonra 4-5 kişilik gruplara ayrıldık.
Gruplara önce haritalar, sonra da “şifreler” dağıtıldı. Karakutu, bu yürüyüşleri daha eğlenceli kılmak için bir tür oyuna çevirmiş. Her gruba ya yazılı bir metin, ya bir görsel ya da numerik bir şifre veriyor ve bulmacayı çözmeye çalışıyorsunuz.
Bulmaca derken, Hafıza Yürüyüşünde ziyaret edeceğiniz mekanların ismini bulmaya çalışıyorsunuz. Şifreyi çözdüğünüzde, yürüyüşün koordinatörüne tahmininizi mesaj atıyorsunuz. Tahmininiz doğruysa, o mekana doğru yürümeye başlayabilirsiniz. Mekana vardığınızda, grubunuzla bir selfie çekip koordinatöre tekrar mesaj atıyorsunuz ve bir-iki dakika içinde o mekanın anlatıcısı yanınızda oluyor.
Ülker Sokak’ın hafızası
Her grup en çok 2 ya da 3 mekan geziyor ve günün sonunda tüm gruplar biraraya geliyor ve bir tartışma oturumu düzenleniyor.
Grubumuzun ilk şifresi Lubunca bir metindi. Kopya vermemek için şifreyi, spoiler vermemek için de mekanların hepsini paylaşmam mümkün değil ama Ülker Sokak Beyoğlu’nda düzenlenen bir LGBTİ Hafıza Yürüyüşü’nün en bariz varış noktalarından biri olduğu için, çok da spoiler sayılmaz.
Lubunca metni okuduktan sonra, Karakutu’dan Sevinç Coşkun’dan onayımızı aldık ve bizi videoya çeken polis memurlarının arasından sıyrılıp (sonuçta “yürüme” eyleminde bulunduğumuz için endişelilerdi), Ülker Sokak’a doğru yürümeye başladık. Hatta grubumuzdaki İstanbullu olmayan arkadaşlar için hafıza yürüyüşüne gerilla bir destinasyon ekleyerek, Ülker Sokak’a Büyükbayram Sokak üzerinden yürümeye karar verdik.
Ülker Sokak’a gittiğimizde rehberimiz bizi bekliyordu. Ülker Sokak’ın ve 90’ların sonunda yerinden edilen, linç girişimlerine maruz kalan transların, meşhur Hortum Süleyman’ın hikayelerini dinledik. Ülker Sokak’ta yaşananların yakın tarihteki örneklerinden, Eryaman’dan, Avcılar Meis Sitesi’den bahsettik. Bu noktada yürüyüşün gerçekten amacına ulaştığını söyleyebilirim.
Karşı kafeden Gezi’ye bakmak
İkinci durağımız, 18 haneli rakam ve harflerden oluşan bir şifreyle geldi. Bu şifreyi çözmeye en ufak bir katkıda bulunamadım ama grup halinde olduğumuz için cevap bulundu: Gezi Parkı.
Bu durak oldukça ironik oldu. Anlatıcımız, iki gazeteci ve iki üniversite öğrencisinden oluşan grubumuzla, kamuya açık olan bu parka giremedik. Parkın karşısında bir kafeye oturup, kahvemizi yudumlayarak uzaktan izledik. 1987’de eşcinsel ve transların açlık grevinden, Gezi direnişine Gezi Parkı’nın LGBTİ tarihiyle ilişkisini, LGBTİ hareketinin Gezi direnişiyle ilişkisi üzerinden yapılan tartışmaları konuştuk.
Radikal Demokrat Yeşil Parti Girişimi’nin de desteğiyle eşcinseller ve transların Beyoğlu Emniyet Müdürlüğü’nün uyguladığı sistematik şiddet ve baskılara karşı 29 Nisan 1987’de başlattığı açlık grevinin, Gezi’nin hangi merdivenlerinde yapıldığını eski fotoğraflara bakarak anlamaya çalışırken, Tarlabaşı yönündeki bu merdivenlerin seneler önce yıkıldığını fark ettik.
Karakutu, toplumsal cinsiyet temalı Hafıza Yürüyüşlerine hazırlanıyor
Duraklardan biri de Mis Sokak’tı. Bu sokakta lezbiyen kültürü, gece hayatı konuşuldu. Diğer mekanlar da sonraki yürüyüşlere katılacaklar için sürpriz olsun.
Karakutu, semt odaklı Hafıza Yürüyüşlerinde de bu mekanları ziyaret edip anlatıyor, ama artık toplumsal cinsiyet temalı Hafıza Yürüyüşleri de düzenleyecek. Kadın ve LGBTİ+ temalı iki ayrı yürüyüş için çalışmalara başladılar.
Biz Onur Haftası’ndaki yürüyüşte gezdiğimiz mekanlara doyamadık, mekanların bir kısmını değil hepsini görmek, tarihlerini dinlemek istedik. O nedenle önümüzdeki haftalarda düzenlenecek ikinci LGBTİ+ Hafıza Yürüyüşü için de yerimizi şimdiden ayırttık.
Hafıza Yürüyüşleri ile ilgili detaylı bilgi için tıklayın.
Karakutu Derneği'ne ulaşmak için tıklayın.
* Fotoğraflar: Sumru Tamer