Mevsimlik İşçilik Mülksüzleştirmenin Sonucu

Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Sosyal Politikalar Komisyonu 6 Nisan'da Urfa Viranşehir’de düzenlenen Mezopotamya Mevsimlik Tarım İşçileri Kurultayı’nda  mevsimlik tarım işçilerinin sorunlarını ve çözüm yollarını tartıştı. Kurultayda Mevsimlik Tarım İşçileri Derneği kurma kararı alındı. İş sezonları başlayan mevsimlik tarım işçilerinin sorunları ve çözüm önerilerinin neler olduğunu dernek girişimi çalışmalarını yürüten komisyonunu üyesi Yusuf Karataş'a sorduk.

Mezopotamya Mevsimlik Tarım İşçileri Kurultayı’nda emekçileri “mevsimlik” ve “geçici” işçiliğe zorlayan koşulların ortadan kaldırılması gerektiği vurgulanmıştı. Bu koşullar kısaca nelerdir acaba? Derneğin çözüm için önceliği nedir?

Mevsimlik tarım işçiliğini ortaya çıkaran koşullar geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlayan emekçilerin mülksüzleştirilmesinin bir sonucu. Bu iki şekilde oldu. Birincisi, özellikle 1980 darbesinden sonra tarımda uygulanan yıkım politikaları nedeniyle küçük toprak üreticilerinin artık kendi topraklarında kendi geçimini sağlayamaz hale gelmesiyle ortaya çıktı. İkincisi ve ülkemizde çok daha büyük yıkıcı sonuçlar ortaya çıkaranı ise, devletin Kürt sorununu savaş politikaları ile çözme politikalarının bir sonucu olarak yaklaşık 4 bin köyün yakılıp yıkılıp zorla boşaltılmasıyla yaşandı. Zorla topraklarından sürülüp mülksüzleştirilen yaklaşık 3 milyon Kürt köylüsü, kentlerin varoşlarına sığındı ve ulusal baskı politikasının yanı sıra iş, barınma, beslenme, eğitim, sağlık gibi önemli sorunlarla yüz yüze bırakıldı. İşte mülksüzleştirilip kentlerin varoşlarına sürülen bu Kürt yoksulları yaşamlarını sürdürebilmek için 7’den 70’e tarım işçisi olarak ülkenin 48 farklı kentine “mevsimlik”, “gezici” işçilik yapmaya başladı. Bu süreç mevsimlik tarım işçilerinin hem sayısını, hem de çalışma koşullarındaki zorlukları kat be kat arttırdı, onları en düşük ücretlerle kölece çalışmaya zorlandı.

Kurultayda çıkan yol planınızı özetler misiniz?

DTK Emek, Göç ve Yoksulluk Çalışma Grubu’nun girişimiyle Urfa-Viranşehir’de yapılan ‘Mezopotamya Mevsimlik Tarım İşçileri Kurultayı’nda mevsimlik tarım işçilerinin yaşadığı sorunlar ve bunların çözümü konuları tartışılmış ve sorunların çözümünün bir ilk adımı olarak ‘Mezopotamya Mevsimlik tarım İşçileri Derneği girişim heyetleri oluşturuldu. Bu girişim üzerinden ilk aşamada dernekleşme ve ikinci aşamada ise mevsimlik tarım işçilerinin sendikalaşması hedefleniyor.

Çözüm önerileriniz nelerdir?

Bu hedeflere bağlı olarak sorunun çözümünü de iki boyutta değerlendiriyoruz.

Çözümün ilk boyutu, mevsimlik tarım işçilerinin örgütlenmesi, yasal güvenceye ve sosyal haklara sahip olması ve çalışma koşulları-ücretlerinin düzeltilmesidir.

İkincisi ve daha önemlisi ise, mevsimlik tarım işçiliği koşullarının ortadan kaldırılmasıdır. Bunun için köylerinden zorla sürülenlerin geri dönüş koşullarının sağlanması, kapsamlı bir tarım reformunun yapılması, mayınlı arazilerin temizlenerek yoksul köylülüğe verilmesi ve tarımda özel destek programlarının  uygulanmasıdır.  Gerçekleştirdiğimiz kurultay bu mücadelenin ilk adımdır.

Mevsimlik tarım işçilerinin gittikleri bölgelerde karşılaştığı ayrımcı ve dışlayıcı tavırda seneler içinde bir değişiklik oldu mu?

Mevsimlik tarım işçileri daha önce de belirttiğimiz gibi ülkenin 48 farklı kentine çalışmaya gidiyor. Gittikleri her yere Kürt sorununu en açık haliyle götürüyor. Bu işçiler içinde özellikle kadın işçilerin önemli bir bölümü Türkçe bilmiyor. Devletin Kürt sorununda uyguladığı inkar ve baskıyı esas alan politikalar ve öte yandan medyanın gerici-şoven kışkırtmaları bu işçilerin gittikleri yerlerde dışlanmalarına ve zaman zaman ırkçı saldırılara maruz kalmalarına yol açtı. Özellikle devletin yerel yöneticileri, Kürt mevsimlik tarım işçilerine karşı ayrımcı dışlayıcı uygulamalarıyla saldırılara davetiye çıkarttı. Başbakanlık mevsimlik tarım işçileri ile ilgili çıkardığı genelgede onlarla ilgili sorunu daha çok bir “güvenlik sorunu” biçiminde tarif etti. Dolayısıyla yakın zamana kadar bu konuda uygulanan politikalarda esasta bir değişiklik olmadı. Ancak Kürt sorununun barışçıl demokratik çözümü yönünde atılan/atılacak adımların bu yaklaşımı değiştirmesini umuyoruz. Elbette bu konuda batıdaki emek örgütlerine de ciddi sorumlulukları düşüyor.

Mevsimlik tarım işçilerinin çocuklarını çalıştırma nedenleri nelerdir? Bu sorunu çözmek için nasıl adımlar atılmalı?

Mevsimlik tarım işçileri gün doğumundan gün batımına kadar günde 20-30 TL arasında değişen düşük ücretlerle çalıştırılıyorlar. Üstelik adından da anlaşılacağı gibi ancak yılın bazı ayları çalışabiliyorlar. Bu durum onların geçimlerini sağlayabilmek için 7’den 70’e kadar herkesin çalışmasına yol açıyor. Türkiye’de yasalar çocukların çalıştırılmasını yasaklasa da tarım işçileri her türlü yasal düzenlemenin dışında bırakılmış zaten. Mezopotamya Mevsimlik Tarım İşçileri Kurultayı sonuç Bildirgesi’nde çocukların çalıştırılmasının engellenmesi için yapılması gerekenler şu başlıklar altında belirtildi:

“ Çocukların mevsimlik tarım işçisi olarak çalıştırılmasının önüne geçilmeli, işçi çocuklarının eğitim koşulları sağlanmalı, sağlıklarının korunması ve bakımları için kamusal destek oluşturulmalıdır.

a- İşçi ailelerinin çocuk ücretine duydukları ihtiyaç ortadan kaldırılmalı, bu ailelere gelir desteği sağlanmalıdır.

b- İşçi çocuklarının eğitimlerinin kesintiye uğramaması için gerekli tedbirler alınmalıdır.

c- İşçi çocukların sağlıklarının korunması için etkin bir aşılama ve takip sistemi kurulmalı, beslenme desteği sağlanmalıdır

d- İşçi çocuklarının bakımları için kreş ve anaokulu desteği sağlanmalıdır.” (HK)