Niki de Saint Phalle: Hatun Gücü

Fransalı sanatçı Niki de Saint Phalle, hayattayken tanınırlık sağlayan nadir kadın sanatçılardandı. Sanatı sosyo-politik meselelere yoğunlaştı. Kadın figürleri, resimlerinde, heykellerinde, enstalasyonlarında hep ön plana çıktı.

Niki de Saint Phalle 1960’larda ateş etme tablolarıyla (shooting paintings), elinde boya dolu silahını tablolarını boyamak için kullandı. Nana Power (nana, Fransızca 'hatun' anlamına geliyor) isimli eserinde, boya silahını doğrudan kameraya yöneltti; "erkek egemen sanat dünyasına bileğinin gücüyle giren kadını" anlatmaya çalıştı.

Tüfeğine boya torbaları dolduran sanatçı, bu tablolarda patriarkı öldürdüğünü söylüyordu. Bu yöntemle renklendirdiği bu tablolar hakkında şöyle diyordu:

“Babama, tüm erkeklere, uzun erkeklere, büyük erkeklere, şişman erkeklere, erkek kardeşime, topluma, kiliseye (...) karşı ateş ediyorum. Ateş ediyorum çünkü bu eğlenceli ve bana kendimi iyi hissettiriyor.  Resmin kanadığını ve öldüğünü görmek çok etkileyici. Tablo ağlıyor, tablo ölüyor, yeniden doğuyor. Mağduru olmayan savaş…”

Ateş etme resimlerinin ardından, Niki de Saint Phalle’in kadınların toplumsal yaşamdaki çeşitli rollerini keşfettiği dönem başladı. Gerçek boyutlu kadın heykelleri, gelinler, doğum yapan kadınlar…

Nanas (hatunlar) adını verdiği bu serinin belki de en ünlenen parçası, 1966’da Jean Tinguely ve Per Olof Ultvedt ile birlikte oluşturduğu “hon-en katedral” (o (kadın)- katedral) heykeliydi belki de. Stokholm’de Moderna Museet’de sergilenen bu dev enstalasyonun içine vajinasından giriliyordu.

Gaudi’nin mimarisinden etkilenen Niki de Saint Phalle, 1979’da Barselona’daki Güell Parkı’na benzer bir çalışma yapmaya karar verdi. İtalya Toskana’da inşa ettiği Tarot Bahçesi’nde, Niki de Saint Phalle’in tarot kartlarındaki sembollerden esinlenerek yaptığı heykeller yer alıyor.

2002’de 72 yaşındayken hayata veda eden Niki de Saint Phalle’in eserleri, 2 Şubat 2015’e kadar Camille Morineau küratörlüğünde Paris’te Grand Palais’de sergileniyor.

* "Hon-en Katedral", 1966.

* "Golem", 1972. Kudüs'te Yahudi mitolojisindeki sembollerden esinlenerek inşa ettiği çocuk parkı.

* "Tarot Garden" için yaptığı ay heykelini hazırlarken, 1979.

* "Kraliçe Califia'nin Sihirli Çemberi", 2003. San Diego yakınında Escondido'da Amerikan yerli kültürü, Kolomb öncesi dönem ve Meksika kültüründeki mitlerden esinlenerek tasarladığı park.

* "Ölüm", 1985.

* "Afiyet Olsun", 1980.

- "Gelin ve At", 1963-1964.

* "AİDS: El ele tutuşarak kapamazsınız", 1988.

* New York, 1962, Shooting Paintings.