Pera'da Çarlık Rusyası

Çarlık Rusyası'ndan Sahneler: Rus Devlet Müzesi Koleksiyonu'ndan 19.yy Rus Klasikleri sergisi 4 Kasım'dan beridir Pera Müzesi'nde ziyaretçileriyle buluşuyor. St. Petersburg'daki Rus Devlet Müzesi'nden seçilen eserler 20 Mart 2011'e kadar Pera'da konuklarını ağırlamaya devam edecek. Sergi, Nikolay Bogdanov Belsky, Vladimir Makovski, İlya Repin, Karl Lemon gibi döneminin birçok ünlü sanatçısının eserlerine ev sahipliği yapıyor.

'Volga Kıyısındaki' Dram

"İnsanın yüzü, ruhu, yaşamın dramı, tabiatın izlenimleri, onların yaşamı ve anlamı, tarihin nefesi, bizim konularımız bunlardır sanırım," diyor İlya Repin. Ressamın Pera'daki, 'Volga Kıyısındaki Burçaklar' adlı eserinde de, tıpkı dediği gibi, insan yüzleri, yaşamın dramı, tabiat ve tarih tüm çıplaklığıyla tuvalin üzerinde ve renklerin içinde. Büyük sanatçı, tam da dediklerini resmetmiş aslında.

Gene Nikolay Bogdanov Belsky'nin 'Okulun Kapısında' adlı çalışması da bu çıplaklığın bir diğer parçası. Belsky, kendi döneminde yaşanan onca ihmalkârlığın, sefaletin ve trajedinin içinde, eserinde 'çocuklara' yer vermiş. 1897 yılında tuvale alınan bu eser, tarihin ihmal ettiği bir konuyu ele alarak, bu yönüyle sanat eserinin işlevine toplumsal bir rol de biçmiş durumda. Resim, tolumun gerçekliğini temsil etmekte, bizzat yaşananlar resimlerin de konusu zaten.

Sergide göze çarpan en önemli iki unsur 'kadın ve çocuk'. Günümüzde hala güzellikleri ya da masumlukları ile medyada ya da popüler sanatta 'öteki' olarak konumlandırılan bu kimlikler, o dönemin sanatçılarının fırçaları ile sömürülmeden ve incitilmeden temsil edilebilmişlerdir.

Ve dönemin diğer birçok Rus sanatçısının eserleri gene aynı gerçeklik ve güzellikte sergide yer almakta.

Toplumun Gerçekleri ve 'Toplumsal Gerçekçiler'

Sergideki tüm tuvaller bize bir dönemi, bir tarihi anlatıyor; hem de tüm 'gerçekliği' ile. Toplumsal gerçekçi ressamların bu eşsiz eserleri dönemin sosyal ve politik yapısını yansıttığı gibi, döneminin sanat anlayışına da ayna tutuyor aynı zamanda.

Avrupa'daki son mutlak monarşilerden biri olan Çarlık Rusya'sında, ötekileri-kadınlar, çocuklar, yoksullar, yaşlılar,- resme konu eden sanatçılar, dönemin sanat akımının da adını koyuyorlar aslında: Toplumsal Gerçekçilik.

1860'lar Çarlık Rusyası'nda kapitalist ekonomik sistemin güçlendiği bir dönemdi. Ancak bu gücün karşısında işçi sınıfı da hızla büyüyordu. Toplumda Çarlığa karşı hızla büyüyen bir hareket mevcuttu ve bu hareket sanat çevresinde de kendisine yer bulabilmişti; özellikle de edebiyat ve resimde. Tüm bu karmaşık süreçte Dostoyevskiler kalemleriyle, Belsky ve Repinler de fırçalarıyla toplumun gerçeklerini anlatmaya koyulmuşlardı. Çünkü sanatın da devrimci özgürleşim için bir güç olabileceğinin farkındaydı bu büyük sanatçılar.

İşte, fırçalarıyla bu gerçekliği resmeden birbirinden değerli Rus sanatçıların eserlerini görmek için Pera Müzesi'ni ziyaret etmek yeterli. Çarlık dönemindeki ötekilerin hayatlarını sergileyen bu sergi, 2011'in Mart ayına kadar devam ediyor. Gidilmeye değer. (AA/BB)