TUIKê kurdî sansur kiriye

Ji bo nûçeya tirkî bitikîne

Saziya Istatîskan a Tirkiyeyê (TUÎK) di forma ku xwestiye bi rojnameya Xwebûnê bide dagirtin de cih nedaye zimanê kurdî û zimanê weşanê yê rojnameyê qebûl nekiriye. Xwediyê Îmtiyazê yê Rojnameya Xwebûnê Kadrî Esen derbarê mijarê de nivîsek nivîsî.

Nîvîsa Esen a di Rojnameya Xwebûnê de hatiye weşandin wiha ye:

“Destpêkê dixwazim qala red û înkara kurdî ya Saziya Statîskan a Tirkiyeyê (TUÎK) ya li dijî zimanê weşanê yê rojnameya me bikim. Piştre jî der barê bêtemûliya polisên tirk a li dijî rojnameya me de agahiyekê bi we re parve bikim. Di nav hefteyê de ji TUÎK’ê li min geriya û xwest ku bersiv bidim formeke wan a pirsan a der barê rojnameya Xwebûnê de. Rayedara ku bi min re axivî, li ser pirsa a min 'bersivdana van pirsan mecbûrî ye?' ev bersiv da min: 'Belê mecbûrî ye, divê hûn bersiv bidin.”

“Piştre ji bo ku pirsên 'Forma Pirsan a Rojname û Kovaran a Statîstîkên Çapameniya Nivîskî -2022 a TUÎK’ê bibersivînim şîfreyek bi min re parve kirin û ji bo alîkariyê nimreya karmendekî TÛÎK’a Amedê dan min. Li ser vê yekê ketim malpera TÛÎK’ê û bi alîkariya karmendê ku nimreya wî dabûn min pirsên ji min hatin kirin bersivand. Piştî çend pirsên destpêkê di nîveke formê de bi pirsên înkara kurdî re rû bi rû mam.”

“Pirsên înkarê der barê zimanê me yê weşanê de bûn (Hûn bi kîjan zimanî weşanê dikin?). Ji bo bersivandina pirsan jî ev her sê vebijêrk (1.tirkî 2.zimanê biyanî 3.tirkî ango zimanê biyanî) danîn pêşiya min. Dema ku ez bi van pirsan re rû bi rû mam li dij derketim û nexwest bersiv bidim pirsan. Li ser vê yekê ez û karmendê ku bi min re dibû alîkar bi hev ketin. Min jê re got, ‘hûn daneyên der barê rojnameyeke kurdî de berhev dikin lê cih nadin zimanê wê, ev çawa çêdibe?’. Li ser vê berteka min karmend mez bi siyasetê “sûcdar” kirim û ev tişt got: “Ezbenî ji kerema xwe re siyasetê tev li daneyan neke. Ev pirs ne ji hêla me ve ji hêla Enqerê ve tên amadekirin û tiştekî ku ez bikim tune ye.”

Kurdî ne zimanê biyanî ye

Min bertek nîşanî bersiva wî da û jê re got: “Çi eleqeya bertekan min bi siyasetê re heye. Ez li Kurdistanê bi zimanê xwe weşanê dikim û hûn zimanê min ê weşanê înkar dikin, tune dihesibînin û dixwazin ku di ser de jî bersiva pirsên we bidim. Dema ku hûn vê formê bi TRT Kurdiyê re dadigirin heman pirsan ji wan jî dikin?” Li ser van bertekan, karmendê TUÎK’ê ez aresteyî vebijêrka 2. zimanê biyanî kir. Ji bo bidawîkirina formê ji neçarî min jî ev vebijêrk qebûl kir û ji karmend re got ku ez ê vê înkara wan binivisînim. Dema ku min ev tişt jê re got zora karmend çû û got, ‘Hûn van gilî û gazinên xwe nikarin li min bikin. Tiştekî di destê min de tune ye, bi salan e forma me bi vî awayî ye. Kesî mîna te îtîraz nekiriye.”

“Lewre ji bilî vê înkara TUÎK’ê di nav hefteyê de rojnameya Xwebûn careke din ji aliyê polisan ve hat astengkirin. Weke ku tê zanîn rojnameya Xwebûn li Amedê tê çapkirin û ji vir belavî bajarên din ên bakurê Kurdistanê û Tirkiyeyê dibe. Beriya niha di mehên îlon û mijdarê yên sala 2022an de  şandina rojname Xwebûnê ya bajarên din çend caran hatibû astgengirin. Piştî çend mehan di nav hefteyê de polisan careke din şandina rojnameya Xwebûnê ya Stenbolê asteng kir.”

“Li otogara Amedê polîs çûn fîrmaya otobusan a ku wê hejmara 168’emîn a rojnameya Xwebûnê birina Stenbolê asteng kirin. Polisan, gef li rayedarên fîrmayê xwarin û ji wan xwestin ku rojnameya Xwebûn bi xwe re nebin Stenbolê. Li ser vê yekê em bi parêzerên xwe Resûl Teymûr re ketin têkiliyê û me jê xwest ku sedema hiqûqî ya astengkirina rojnameya me hîn bibin. Piştî ku parêzerê me bi dozgeran re têkilî danî em hîn bûn ku tu biryareke hiqûqî ya ji bo astengkirina rojnameya me tune ye.”(HA/AY)