Bir Milyon Çocuk Kitabı

1979 UNESCO tarafından çocuk yılı ilan edilir. O dönemin Ankara Belediye Başkanı Ali Dinçer, bu vesileyle her evdeki çocuğa kitap ulaştırmak ister. Böylece 1 Milyon Çocuk Kitabı kampanyası başlatılır.

Ancak kaynaklar kısıtlıdır. Dönemin örgütçü ve dayanışmacı ruhunun bir sonucu olarak her aşaması devrimci, her aşaması dayanışmacı bir kampanya yürütülür.

Kitapların nasıl basıldığını, nasıl herkesin katkısıyla büyüdüğünü Ali Dinçer’den dinlemek gerek.

“Kitap, başkasının sev demesiyle sevilmez. Bu yüzden size yalnızca kitabı sevin demiyorum. İşte size 3 kitap. Başkentte okuyan her çocuğa 3 kitap. Bu kitaplar belki evinizde bir kitaplığın temelini atacak. Eğer varsa kitaplığınızın ve sizin yeni arkadaşlarınız olacak bu kitaplar. Ve yanlarına mutlaka yenilerini ekleyin. Göreceksiniz, okuduğunuz kitaplar sizin ‘değişen dünyanız’ olacak. Tüm dünyada kutlanan çocuk yılının belki de en anlamlı eylemi elinizdeki bu kitaptır.

“Ankara belediyesi olarak mart ayı sonunda okunmuş gazete toplama kampanyasını başlattık ve belediye örgütünün gücünü kullandık. Sizlerin okullardaki çalışmalarınızda milli eğitim bakanlığının, milli eğitim müdürlüğünün örgütlü gücü bize yardımcı oldu. Topladığınız okunmuş gazeteleri biz devletin kağıt fabrikasına hammadde olarak verdik. Karşılığında bu kitapların basıldığı beyaz kağıtları aldık. Sizlerin bu örnek çalışmasına kuruluşların parasal katkıları eklenince dağıtılan bu 1 milyon kitabı birlikte üretmiş olduk. Tıpkı arıların bal peteğini örmesi, karıncaların kışın ortaklaşa yiyecekleri gıdalarını depo etmesi gibi. Birlikte ve hep beraber. Örgütlü ve kardeşçesine. Bu yüzden bu kitabı okurken ayrı bir onur duyabilirsiniz. Çünkü bu kitapta belki senin, belki bir arkadaşının, ama mutlaka sizlerin de emeği var.

“Sizlere dağıtılan 11 kitaplık bu dizide öykü ve şiirleri bulunan yazar ve şairlere, sizler için seçilenleri çizgileriyle bütünleyen çizerlere, dizgi ve baskı işlerini gerçekleştiren Genel-İş sendikası ve Em-Aş Veb Ofset tesisleri yöneticilerine, Türk tarih kurumu basımevi yöneticilerine, çalışmalarımıza büyük katkıda bulunan Ziraat Bankası ve Sümerbank yöneticileri ile bu kitaplara emek veren tüm arkadaşlarıma teşekkür ederim. Daha mutlu yarınlar dilerken, dostça sıkarım ellerinizi.”

TIKLAYIN ÇOCUKLAR İÇİN BEŞ KİTAP ÖNERİSİ

Öncelikle Ali Dinçer’in kullandığı dilin ancak bizim çok yakın zamanda tanıştığımız bir dil olduğunu vurgulamak gerek. Sürekli çocukları yok sayan ve onlar yokmuşçasına şehirler inşa eden günümüz politik anlayışına karşın, Ali Dinçer’in çocuklara şehrin küçük vatandaşları olarak seslenmesi, çocuklarla dostane ve eşitlikçi bir ilişki kurması alışa geldiğimiz politikaların ve söylemlerin oldukça dışında.

Kitapların içeriklerinde ise yaygın bir yoksulluk, adalet, eşitlik vurgusunu görmek mümkün. Bugün hem kentlerin hem okul metinlerinin yok saydığı yoksulların sesini bu kitaplarda dönemin ruhuyla duymak mümkün.

Yine benim açımdan ilginç bir diğer nokta, çocuklar için hazırlanan serinin önemli bir bölümünün şiirlerden oluşması. 80 sonrasının marşlarına ve resmi bayramların kahramanlık şiirlerine sıkıştırılmış benim kuşağım için gerek şiirlerin gerek şairlerin oldukça farklı olduğunu belirtmek lazım. Şairler arasında kimler yok ki, şair olduğunu unuttuğumuz siyasetçiler, bugün Homofobi Karşıtı Buluşmalarda adına bölüm düzenlenen şairler, unutulmuş, yasaklanmış olanlar. Birçoğu belki lisede, üniversitede ancak karşılaşabildiğimiz isimlerken, bu seri sayesinde birçok çocukla çok erken yaşlarda tanışabilmişler.

Kitabın benim açımdan bir diğer sürprizi ise Selçuk Demirel’in 2013’te yayınlanan Mumuk Serisinin kahramanı Mumuk’un bu serinin çizimlerinde sık sık karşımıza çıkması. Çocuk sandığımız Mumuk meğer bizden büyükmüş.

Kampanyada destekçi olarak yer alan Sümerbank ve Ziraat Bankası’nın barış vurgulu reklamları ise değinmeden geçilemeyecek cinsten.

Kitaplar her güzel şey gibi 80 darbesiyle yasaklanmış, kimisi bir eylül gününde yakılmış, kimileri saklanmış, darbeden kurtulmuş. Birçok çocuğu yeni dünyalarla, adalet ve dayanışmayla tanıştırmış. Kimisi de bugünlere kadar ulaşmış. Projenin fikir babalarından Bülent Özükan Boyut Yayıncılığı kurmuş ve 2000’lerde kitapları yeniden basmış.

ÜÇ KİTAP: ÇOCUK SORMAKTAN VAZGEÇMESİN DİYE 

Seride yer alan kitaplar ve katkı sunan yazar ve şairler:

*Bir Şeftali Bin Şeftali Samed Behrengi, Belkıs Taşkeser

*Kovboyculuk Oyunu: Sadık Fehmioğlu, Fakir Baykurt, Yılmaz Güney, Çizimler: Haslet Soyöz

*Arabalar Beş Kuruşa: Sabahattin Ali, Sait Faik, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Füruzan, Çizimler: Selçuk Demirel

*Sevdalı Bulut: Nazım Hikmet, İhmal Amca, Sabahattin Ali, Aziz Nesin, Orhan Kemal, Çizimler: Yılmaz Aysan

*Falaka: Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Enis, Çizimler: Haslet Soyöz

*Kıt Akıllı Karga: Nasreddin Hoca, Ezop, Lafonten, Andersen, Orhan Veli Kanık, Tarık Dursun k., Kemal Özer, Ömer Candaş, Çizimler: Nezih Danyal

*Bir de Varmış İki de Varmış: Adnan Özyalçıner, Oğuz Tansel, Pertev Naili Boratav, Ahmet Uysal, Çizimler: Sevdali Gönel

*Yüz Paralık Bulut: Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat, Can Yücel, Yalvaç Ural, Nazım Hikmet, Melih Cevdet Anday, İsmail Uyaroğlu, Cahit Sıtkı Tarancı, Celal Vardar, Ziya Osman Saba, İlhami Bekir Tez, Behcet Necatigil, Necati Cumalı, Refik Durbaş, Fazıl Hüznü Dağlarca, Cahit Külebi, Ali Püsküllüoğlu, Ceyhun Atıf Kansu, Türkan Gedik, M. Turan Tekdoğan, Çizimler: Deniz Oral

*Bu Memleket Bizim: Nazım Hikmet, İsmail Uyaroğlu, Rıfat Ilgaz, Bülent Ecevit, Ceyhun Atuf Kansu, Atilla İlhan, Tahsin Saraç, Melih Cevdet Anday, Ahmed Arif, Cahit Sıtkı Tarancı, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Türkan Gedik, Yalvaç Ural, Çizimler: Ateş Danyal

*Bu Kitabın Masalı: Bülent Özükan, Çizimler: Selçuk Demirel

*Televizyondaki Reklamcı Amca: Yalvaç Ural, Gülten Akın, İsmail Uyaroğlu, Rıfat Ilgaz, Nazım Hikmet, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Asaf H. Çelebi, Cahit Irgat, Z. Osman Saba, Hasan Hüseyin, Ülkü Tamer, Behçet Necatigil, Bülent Ecevit, Cahit Sıtkı Tarancı, Melih Cevdet Ancay, S Kudret Aksal, Hasan Ali Yücel, Cahit Külebi, Arkadaş Zekai Özger,Nihat Ziyalan, Türkan Gedik, Necati Cumalı Çizimler: Tan Oral. (HK/YY)

*Bu yazı SolFaSol dergisinin Ekim 2016 sayısında yayınlandı.