"Erkek Kutusu" Metoduyla Bir Araştırma: Zehirli Erkeklik ve Cinsel Taciz

Dünya çapında cinsiyet eşitliğini sağlamak ve şiddeti engellemek amacıyla çalışmalar yürüten bir sivil toplum kuruluşu olan Promundo, cinsel tacizin altında yatan sebepleri ABD,  Birleşik Krallık ve Meksika genelindeki erkeklerle yaptığı anketler ile ortaya koyuyor. 

Çalışma cinsel tacizin oldukça yaygın olduğunu ortaya koyarken; bunun erkeklerin geliri, eğitim seviyesi ve yaşından ziyade benimsedikleri zehirli erillik tutumlarından kaynaklı olduğunu gösteriyor, çözüm önerileri sunuyor.

Yeni araştırma yöntemi: “Erkek Kutusu”

Yeni gerçekleştirilen öncü çalışmada Promundo, erkeklerin erkeklik üzerine görüşlerini, yeni bir araştırma metodu olan “Erkek Kutusu” ile incelemiş. Bu metot zehirli erillik tutumunu anlamaya yönelik farklı tutumları gösteren 17 ifadeden oluşuyor.

Çalışmada, ABD, Birleşik Krallık ve Meksika’daki hem kırsal hem de kentsel alanlardan; çeşitli eğitim ve gelir seviyelerinden 1000’in üzerinde kişi temsili örnek olarak alınmış. 2016’da yapılan araştırma 2018’da gerçekleşen Dünya Ekonomik Forumu’nun yıllık toplantısında sunulmak üzere daha fazla data ekleyerek revize edilmiş. Çalışma son haliyle, genç erkekler ve cinsel taciz üzerine daha çok bilgi edinme imkanı sağlıyor.

Taciz genç yaşta başlar ve birçok şekle bürünür

Tartışmaların çoğu Harvey Weinstein, Matt Lauer, seçkin meclis üyeleri ve iş liderleri gibi güce sahip erkekler üzerinden dönüyor. Ancak Promundo son çalışmasında taciz ve istismar davranışlarının genç yaşta başladığını ve farklı altyapıdan gelen insanlarda da gözlendiğini ortaya koyuyor:

• Meksika’da her beş erkekten biri, ABD’de ve BK’de yaklaşık üç erkekten biri geçtiğimiz ay içerisinde sokak, iş yeri, okul/üniversite, ya da internet ve sosyal medya gibi alanlarda tanımadıkları bir kadına cinsel taciz içeren yorumlarda bulunduğunu bildirdi.
• Her üç ülkedeki 18 ile 30 yaş arasındaki genç erkeklerin yüzde 42’den yüzde 48’e kadarı geçtiğimiz bir ay içerisinde erkek veya kadın herhangi birine sataştıklarını ya da lakap taktıklarını belirttiler.
• Meksika’da her beş erkekten biri, ABD ve BK’de her üç erkekten biri, geçtiğimiz bir ay içerisinde erkek ya da kadın birine, utandırmak veyahut taciz etmek için, fotoğraf ya da mesaj gönderdiklerini belirttiler.
• Meksika’da her beş erkekten biri, ABD ve BK’de her üç erkekten biri, geçtiğimiz bir ay içerisinde birine fiziksel olarak yumruk veya bir silah ile zarar verdiklerini bildirdiler.

Zengin ve güç sahibi erkeklerin ötesinde, farklı taciz ve suistimal etme yöntemleri yaygın ve düzenli bir şekilde bu üç ülkeden ankete katılan genç erkeklerin en az beşte biri en fazla üçte biri tarafından her gün uygulanıyor.

Hangi genç erkekler taciz ediyor veya fiziksel şiddet uyguluyor?

Genç erkeklerin çoğunluğu şiddeti onaylamayıp, taciz etme ve zorbalık yapma eylemlerini gerçekleştirmezken, birçoğu (beşte bir ve üçte bir oranında) bu eylemlerde bulunuyor. Peki, tacizcileri tacizci olmayandan ayıran şey nedir? Genç yaştaki erkeklerden hangileri taciz etmeye daha meyilli?

Üç ülke çapında, taciz eden ve etmeyen erkekler karşılaştırıldığında fark yaratan en önemli değişken erkeklikten ne anladıkları oluyor. Bu da içinde “erkekler içten içe korku ya da endişe duysalar da dışarıya güçlü görünmelilerdir”, “erkek sekse asla hayır dememelidir”  gibi cümleler barındıran 17 adet ifadeden oluşan Erkeklik Kutusu metodu sayesinde ölçülebiliyor. Erillik hakkında bu tarz zehirli görüşlere sahip olan erkeklerin cinsel tacizde bulunma ihtimali çok daha yüksek oluyor.

Grafikte de görüldüğü gibi erkeklik hakkında bu tarz zehirli normlara sahip erkeklerin, bunlara inanmayan erkeklere kıyasla 10 kat daha fazla ihtimalle tacizde bulunuyor. Bu durum yaş, gelir ve eğitim gibi değişkenler kontrol altına alındığında da aynı sonucu veriyor. Başka bir deyişle her gelirden, eğitim seviyesinden ve yaştan erkek taciz ediyor.  

Taciz bariz bir şekilde kadınlar, kız çocukları veya diğer erkekler üzerinde güç kurmayı sağlamak için gerçekleştirilse de yalnızca güce sahip erkekler tarafından uygulanmıyor. Genç erkekleri tacize iten ana sebep ise diğer faktörlerden bağımsız olarak kişilerin erillik hakkında sahip oldukları zehirli görüşleri ve bunları ne kadar içselleştirdikleri.

Erkekler tarafından uygulanan tacizi bitirmede herkesin sorumluluğu var

Eğer ki erkekleri tacize iten şey onların bu konudaki düşünce ve tutumlarıysa şu soruyu sormakta fayda var: Erkekler erkeklik hakkındaki bu zehirleyici düşüncelere ne sıklıkta maruz kalıyorlar?

• Üç ülke çapında anketi yanıtlayan kişilerin yaklaşık üçte iki kadarı hayatları boyunca en az bir kere “gerçek erkek şu şekilde davranır” gibi bir cümleye maruz kalmış.
• Üç ülkeden ankete katılan erkeklerin yarısından fazlası “Toplumun geneli tarafından bana gerçek bir adamın asla sekse hayır dememesi gerektiği söylendi” cümlesine katıldıklarını söylüyor.
• Meksika’daki erkeklerin beşte biri, ABD ve BK’deki erkeklerin ise üçte biri partnerlerinin (öncelikle kadınların) kendisinden itibarını korumak için şiddet göstermelerini beklediklerini belirtiyor.

Ebeveynler, öğretmenler, medya, iş arkadaşları, yakın arkadaşlar, kadın ve erkek akranlar da çoğu zaman “gerçek erkekliğin” hakimiyet kurmaktan, şiddet kullanmaktan, ve konu sekse gelince asla “hayırı” bir cevap olarak kabul etmemekten geçtiğini belirtecek mesajları kullanıyor ve tekrar ediyor. Sonuç şu ki erkekleri erillik hakkında zehirli düşünceler ile yetiştirmek için oldukça zaman ve enerji sarf ediyoruz.

Zehirli erilliği ve tacizi engellemek için ne yapabiliriz?

Umut verici haber ise şu ki genç erkeklerdeki erillik algısını değiştirdiği, cinsel tacizi ve başka türlerdeki şiddeti azalttığı kanıtlanmış programlar var.

Promundo’nun Erkeklik 2.0 grup eğitim girişimi Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC) tarafından cinsel istismarı engellemeye yönelik umut verici bir çalışma olarak değerlendiriliyor. Dünya çapında Latin Amerika ve Sahra Altı Afrika’dan Güney Asya ve Avrupa’ya kadar 20’den fazla bağlamda uygulanan Erkeklik 2.0 programının zehirli erilliğe bağlı davranışları değiştirmede ve genç erkek şiddetini azaltmada etkili olduğu değerlendirildi. Dünyanın dört bir yanında da benzer metotları kullanan başka birçok programın da genç erkek şiddetini azalttığına dair güçlü kanıtlar mevcut. Bu programlardan çıkarılan dersler ise şu şekilde:

1- Biran önce başla. Gençleri, okullarda ve okul sonrası programlarda saygı ve eşitlik konusunda tepki vermeye ve tartışmaya teşvik et.

2- Çocuklara ve yetişkinlere her neredelerse- okulda veya evde, internet üzerinden, spor programları ve bu gibi yerlerde- orada ulaş.

3- “Erkek olmanın ne anlama geldiğini” doğrudan tartış. Cinsiyet kalıpları üzerine eleştirel muhabbetler ile aslında genç erkeklerin erillik tanımlarını zehirleyici alternatifler yerine nasıl saygı, önem göstermek, cömertlik ve şiddeti reddetmek üzerine kurabileceklerini göster.

4- Kadınları dinle ve seslerini programın her seviyesinde duyurmaya çalış. Şiddetten orantısız bir şekilde etkilenebilecek beyaz olmayan kadınlara, engelli kadınlara, göçmen kadınlara ve lezbiyenlere, transseksüel, ve biseksüel kadınlara ulaşmaya çalış.

5- En başta babalar ve diğer erkek bakıcılar olmak üzere tüm bakıcıları evde eşitlik, saygı, ve şiddetsizliği öğretmeleri ve örnek olmaları için dahil et.

6- Kadın hakları savunucuları ile birlikte çalış ve yol göstermelerine izin ver.

7- Bütün erkekleri hedef al: cinsel taciz ve istismar erkeklerin yaşı ve öz geçmişlerinden bağımsız.

8- Olumlu davranışlar için oldukça görünür rol modelleri olabilecek ünlülerle ve kilit roldeki kişilerle (dini liderler gibi) çalış.

9- Genç erkeklere akranları tarafından istismar edici davranışlara maruz kaldıklarında şiddet içermeyen yöntemlerle seslerini yükseltebilmeyi öğretecek yaklaşımlar öğret. (EÜ/EKN)

* Araştırmanın İngilizcesi için tıklayın.