Ferhenga Şer û ya Amrazan ji Kovara Ronahîyê - 3
Bloger û nivîskarê Înan Eroglu li bloga xwe (inanolo) dest bi amadekirina Ferhenga Şer û Amrazên Şer ji Kovara Ronahîyê kiriye. Erogluyî di yekem nivîsa xwe ya li ser mijarê de ferhenga 7 jimarên kovara Ronahiyê çêkiriye. bianetê nivîsa wî wek-xwe belav kir.
Erogluyî di beşa duyem de ji hejmarên navbera 8 û 17an ên Ronahîyê 67 peyv berhev kiribûn û ravekiribûn ku hûn dikarin li quncika Înan Eroglûyî ya li bianetê bibînin.
Di vê beşa sêyem û ya dawî de 58 peyv ji nav 11 hejmarên dawî yên kovara Ronahî (18-28) hatine neqandin, ravekirin û mînakên wan hatine dayîn.
Hejmar 18:
velokirin: kontrolkirin.
- “Dema Gêstapo dora xaniyê bijîşk girt û velo kir, ne nexweş, ne jî bijîşk û keç û jina wî ne hatin dîtin.”
bandêr: ala.
tof bi tof: kom bi kom, qefle bi qefle.
- “Heçî fransiz û heçî xelkê welatên ko di bin bandêra fransizî de dijîn, tof bi tof diçin talîmgahan û hînî eskeriyê dibin.”
balafira barkêş: balafira bo veguhastina baran tê bikaranîn.
- “Ji bona vê yekê emêrîkaniyan balafirine xweser çêkirine. Ji van balafiran re balafirên barkêş dibêjin.”
eskerê agirkuj: eskerên ku di demên bombardimanê de diçin hewariya mirovên di bin avahiyên hilweşiyayî de mayî.
- “Di wextê bombaranan de eskerên agirkuj û peyayên fedayî diçûn û mirovên ko di bin kevirên xaniyên hilweşiyayî de diman xelas dikirin.”
keporal: tr. onbaşı.
balafirvan: firînerê/a balafirê. pîlot.
balafir: teyare. firoke.
- “Keporal bi mana onbaşi ye. Keporal Moris balafirvan bû. … Rabû ji xwe re balafirek çêkir.”
Hejmar 19:
yekînek: tr. birlik.
- “Dûk gava diçû Eyslandê ji bo teftîşa yekînekên brîtanî balafira wî bi rê ve ket û dûk mir.”
çekhilgir: biçek, çekbidest. bnr. sîlehbidest.
- “Çekhilgir gihêştin şikêr û çiyan çirpîna tajangan qîrîna diyan.”
hewapîvan: amraza ku pê rewşa hewayê tê zanîn û famkirin.
- “Lê îro ev fen gelek pêş de çûye. Jê re aletin wek dûrebîn û hewapîvan çêbûne.”
serfermandar: serleşker. serdar. tr. başkumandan.
- “Serfermandarî jî li gora van xeberan planên xwe diedilînin.”
berdevk: tr. 1) mabeynci, 2) sözcü. fr. 1) chambellan, 2) porte-parole. îng. 1) chamberlain,
2) spokesman. (R.K.)
- “Berdevk çûn û ew hekîm anîn.”
Hejmar 20:
biserxwe: serbixwe. tr. bağımsız.
- “Îswîçre dewleteke ewropayî ye; dewleteke piçûk, lê di nav dewlitine mezin wek Franse, Elmanye û Talyayê de dewleteke biserxwe ...."
giranmêr: rûspî, sergewez. tr. ağırbaşlı.
- “Di destdanîna vî şerî de û gava masa aşî û azahiyê bête gerandin, û giranmêrên hevalbendan li dorê top bibin.”
gelparêz: kesên berjewendiyên gel diparêzin. welatparêz. tr. halkçı.
- “Tevî vê yekê, ez dinêrim ko hinek ji kurdên xwanda, nemaze gelparêzên wan, bi xwandin û nivîsandina zimanê xwe ra bendewariyeke hêja rave kirine!..”
defternot: deftera ji bo nivîsandina notan/nîşeyan.
- “Berikên kîjanî ji wan velo bikî, reşbelek û defternotên wan bi zimanên tirkî û erebî ne.”
serxwerabûn: serhildan. îsyan.
- “Di sala ko Napolyon ji dibistanê bi derket da li welatê Franseyê çirûskên serxwerabûnekê xweya dikirin.”
şûngirt: wekîl. cîgir.
- Gava mirinê şêx Hadî Xelo kiriye şûngirtê (wekîl) xwe.”
qezajentî: mirovê tûşî qezayekê hatî. qezazede.
- “Ji qezajentiyan bi tenê eskerê bêtêlê rîtilekek tîtin û kitêbeke piçûk, tê de hin ayetên incîlê, ji vaporê xilas kiribûn û digel xwe anîbûn.”
Hejmar 21:
balafira nexweşhilgir: balafiira birîndarên giran ji qada şer dibe nexweşxaneyê.
- “Klîşa me balafireke nexweşhilgir şanî dide. Ev balafirên ha birîndarên giran ji qada şer diguhêzînin xestexanan.”
mîtralyozvan: leşkerên mîtralyozê bi kar tînin.
- “Yekê ji balafirên japonî ji sêsed gavî torpîlek berda me. Mîtralyozvanên me baskekî wê birîn.”
necatdîtî: mirovên ji şerekî hatî rizgarkirin. rizgarbûyî.
- “Tenent, kumandarê Rîpûlsê, di nav necatdîtiyan de bû.”
gurgurok: (?)
- “Guleyine topên behrî ên dûravêj van gulan di ser gurgurokan de dibin heta perê behirê û li cenkeştiyan bar dikir.”
Hejmar 22:
dilxwestî: xwebexş. tr. gönüllü.
- “Li ser vê ramanê kete leşkerê giravê û Paolî ew kumandanê dilxwestiyan (gunilî).”
wezîrceng: wezîrê cengê.
- “Reşbelekek berpêyî wezîrceng kir û jê xwat ko wî vegerîne leşkeriyê.”
sersemer: tr. yüzbaşı.
- “Di dawiya tebaxê da bi ritba sersemeriyê (yûzbaşî) vegerandin firqa wî.”
bask: aliyekî tiştekî. hêl. kêlek.
- “Zirehpûşeke ingilîzî, di şerê Îtalyayê de xwe daye baskekî xetên elemanî û ji dûr ve gûleyên xwe lê dibarîne.”
kuştar: qetlîam. komkujî.
- “Her kesê ko bêhna hevaliya melîkiyê jê dihat hate kuştin ko ev di dîroka Franseyê da bi navê ‘kuştara Îlonê’ e bi nav û deng e.”
kişwerkişayî: fetihkirin. dagirkirin. zeftkirina welatan, parzemînan.
- “Di sala 25an (p.î.) (piştî Îsa) malbata (Han) dest bi kişwerkişayiyê kir.”
vegertiyar: dagirker. kesên ku welatek vegirtine, dagir kirine.
- “Mixdarê mongolan yên ko Çîn vegirti bûn li gora nifûsa çîniyan gelek hindik bû û karê hikûmetê rexma wicûda vegertiyaran dîsan bi piranî bi destên çîniyan dihate gerandin.”
Hejmar 23:
xestexaneya gerok: nexweşxaneya ku di rewşên zehmet ên wekî şer de tê danîn û bikaranîn.tr. seyyar hastahane.
- “Li rastê erebeyên birîndaran wan dibin û digehînin xestexaneyên gerok.”
şûrkêş: kesê şûr bi kar tîne. şûrbidest.
- “Mîr da bû pêşiyê; mêrxas û şûrkêşên wî hespên xwe di dora mîrê xwe de dibezandin.”
bej: bnr. beristan.
- “Ew eskerên ha xwe kar dikin ji bo eniya didowan. Xwe hînî daketina bejê dikin; beja Ewropa roavê.”
segman: leşkerê peya. tr. piyade.
- “Serhengê qesirê digel segmanên xwe li diya mîr digeriya.”
navlû: lûle. navlûle.
şeşxane: bnr. şeşagir.
kumzirh: zirxa bo serî ku ji derban diparêze.
- “navlûyên şeşxaneyên giranbeha, kumzirhine bi neqş û xemil… û her tiştên kevin, giranbeha û nadîde…”
xencera zimridqevd: xencera ku qevda wê ji zimridê ye.
- “hema rahişte qevda xencerekê; xencereke zimridqevd; yadigara pêşiyan; hêja bû eyaletekê.”
kiraszirh: zirxa bo ji ser mil û berjêrtir.
- “Şerevaniyên wextê berê xwe di nav kum û kiras-zirhan de vedişartin.”
şerê hewayî: şerê li hewayê tê kirin. tr. hava savaşı.
- “Çend balafirên wan di şerekî hewayî de ketine behirê lê hin balafirvan hatine xelas kirin.”
xelaskar: rizgarker. tr. kurtarıcı.
- “Lê herçî qeder, ji bo gelê Fransiz ji daxwaza Wilyam Pîl, comertir bi derket ko di wê dema dijwar da xelaskarek gîhand.”
Hejmar 24:
maska gazan: amrazeke parastinê ji gazên jehrî ku dikeve serî. tr. gaz maskesi.
- “Vê komirê di madeyên teqandinê û maskên gazan de bi kar têxin.”
koçegîr: pehlewan.
- “Mam-hirç di pê re pirsî; gotin ew xwarin yên koçegîrê (pehlewan) mîr bûn.”
mîrlîwa: general.
- “Piştî ko hemî qenciyên wî tê da jimartin, jê ra dayîna ritba mîrlîwa (genêral) jî xwest.”
pertavsoj: mercek. tr. büyüteç, pertavsız.
- “Holmes bi her awayî ceriband; pencere ne dihatin vekirin. Holmes bi pertavsoja xwe jî li wan hûr bû; lê jê jî tu netîce ne xiste destên xwe.”
stasyona bêtêlê: tr. telsiz istasyonu.
- “Piştî sêsed salî îngilîzan girav vegirt û tê de stasyoneke bêtêlê çêkir.”
kulnêr: kolonel. yarbay. îng. wing commander.
- “Di giravê de bi hezar eskerî ve kulnêrek heye.”
Hejmar 25:
dilopjimar: amrazeke ji cam an jî plastîk ku bi saya serikê wê yê tûj şiliya nava wê dilop bi dilop diniqute. tr. damlalık.
- “Ez rabûm, min vapor vêxist, misînek av keland, kokayîn ron kir, dilopjmara stîloyê şişt û pê çend dilop kokayîn di çavên mêrik kirin.”
Hejmar 26:
tivingçî: tivingbidest. xwedî tiving.
- “Herçî tivingçî û tivingên qenc wê di serê şikêr, rizde, zinar û seriyên bilind de bisekinin.”
şehsiwar: şovalye.
- “Heke bi vê hincetê berê şehsiwarên Ewropayê bidana erdê miqedes, êdî tu tirsa Împeratorê Qunstantiyê ne diman.”
Hejmar 27:
balafira bêbalafirvan: drone. tr. insansız hava aracı.
bombeya firolek: fûze. fûzeyeke dema Hîtler ku bi vî navî deng dabû. tr. uçan bomba.
- “Ji xwe tiştê ko elemanan jê re balafira bêbalafirvan gotiye ji bombeke firolek pêve ne tu tişt e.”
vapora lexemçîn: vapora ku bi kêrî danîn û rakirina mayînan tê. tr. mayın gemisi.
- “Di bin himayeta torpiyor û balafiran de vaporên lexemçîn ji behirê lexemên ko elemanan danîbûn radikirin.”
torpîlçîn: bnr. topa torpîlavêj.
- “Da ko ew bi roj nikarin jê derkevin dirêjî torpîlçînan bikin.”
erkanherb: serkan. tr. kurmay.
- “Piştî ko ew çûn Eyzenhawer banî erkanherbên xwe kir.”
Hejmar 28:
berevanî: parastin. midafehe.
- “Piştî nîvro genêral çû bû nik erkanherbên xwe da ko plana berevaniya (midafehe) bajêr ya ko ji qerargeha merêşal Timoşênko anîbû, ji wan re bide zanîn.”
balafira fergonkêş: (?)
- “Wextê hereketê hatiye, balafirên fergonkêş dikevin pêşiyê; ên bêmotor bi wan ve girêdidin.”
(IE/MB)