"Karanfil" kadından kadına: Fatma Nudiye Yalçı

Önce bir habere rastladım.

Şöyle yazıyordu:

“Tanınmış oyun yazarı, sanatçı Bilgesu Erenus’un “Yaftalı Tabut” adlı oyunu İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nca repertuara alındı. Oyun, Türkiye'nin önemli sosyalist teorislenlerinden Doktor Hikmet Kıvılcımlı'nın yoldaşı Vatan Partisi kurucularından Fatma Nudiye Yalçı'nın hayatını anlatıyor.”

Şaşırdım.

Çünkü, haberde, Osmanlı’nın son zamanlarından Türkiye’nin kuruluşuna geçen sürede önemli devrimci söylemleri yükselten sosyalist bir kadın, Fatma Nudiye Yalçı sadece “Doktor Hikmet Kıvılcımlı'nın yoldaşı” olarak tanımlanıyordu.

Oysa Yalçı, önemli Marksist eserleri Türkçeye kazandıran, çocuk kitapları yazan sosyalist bir kadın.

Sonra, elbette koştur koştur oyunu izlemeye gittim, izledim ve şaşkınlığım arttı.

Fatma Nudiye Yalçı, burjuva bir ailede doğmuş, birçokları için “refah içinde”, “sorunsuz”, “sicili temiz” bir hayat sürebilecekken kendi yolunu çizmeye karar vermiş ve yoksullar, kadınlar, işçiler için eşitliği savunmayı tercih etmiş.  

Ailesinin kendisine altın tepsi ile sunduğu "sıradan burjuva hayatını" elinin tersiyle olmasa da aklının erdiğiyle geri itmiş. Yerine mücadele içinde geçen bir hayat inşa etmiş. 

Karanfil elden elden...

Eşit bir yaşam mücadelesi vermenin bedelini de benzer tercihleri yapan birçok kişi gibi 10 yıl süren hapislik ve sonrasında ülkeyi terk etmek zorunda kalarak ödemiş.

Oyuna gelecek olursam.

Siyah bir sahnedeki vazonun içinde çiçekler ve etrafındaki yedi kadın, oyunun ilk dakikalarından sonuna kadar dikkatinizi dağıtmadan izlemenize neden oluyor.

Kadınların birbirine taktığı “karanfil”le tek bir Fatma Nudiye Yalçı ile değil, yedi Nudiye ile tanışıyoruz.

“Şeytan” Nudiye’den “sosyalist” Nudiye’ye…

*Fotoğraf: İBB Şehir Tiyatroları internet sayfasından

Oyundan çıktığınızda, o kadınların birbirinin yakasına, saçına taktığı karanfili, siz kendi yakanıza takıp çıkıyor gibi hissediyorsunuz.

Bir kere şunu da görüyorsunuz, çocukluğundan beri sisteme başkaldırıyor Nudiye. Hatta oyunda sıkça “şeytan Nudiye” cümlesini duyuyorsunuz.

Çocukluğunda her itirazında “şeytan” ilan edilen Nudiye, yetişkin bir kadın olduğunda da “sosyalist bir vatan hainine” dönüşüyor.

Oyunun başlangıcındaki “Kendi topraklarımızdayız kendimizle yüzleşmek için” cümlesi sizi oyunun içine çekerken, oyun boyunca yükselen savaş karşıtı söylemler bugünlere getiriyor.

Sanki Nudiye, kendi yaşadığı dönemden çıkıp geliyor da yanı başınızdaki koltuğa oturup yeryüzündeki tüm savaşlara “hayır” diyor.

Ha bir de Doktor Hikmet Kıvılcımlı ve Nazım Hikmet gibi erkek karakterleri kadınlar canlandırıyor ve inanın o sahnelerde zihniniz erkeği canlandıran bir kadını değil, Doktor Kıvılcımlı’yı ve Nazım Hikmet’i izliyor.

Oyunculuğun başarısı böyle tanımlanıyor sanırım.

“Yaftalı Tabut” oyunun tüm ekibi, oyuncusundan, yönetmenine, ışıkçısına kadar her bir emekçisi, yaşadığı dönemde hayatı ve mücadelesi “değersizleştirilen”, bugünlerde “Kıvılcımlı’nın yoldaşı” olarak anlatılmaya çalışılan, Fatma Nudiye’ye hak ettiği değeri bu oyunla veriyor.

Nudiye’nin “Sosyete ve Teknik” kitabının ilk sayfasında Dr. Hikmet Kıvılcımlı'ya ithaf ettiği cümle, o gün sadece kendinin gibi görünse de bugün başkaca kadınların yolunu aydınlatıyor.

"Boş saatlerini değil, inkılâba bütün bir ömrünü ver!

“Yaftalı Tabut" oyunu, İBB Şehir Tiyatroları’nın Fatih’te bulunan Reşat Nuri Sahnesi’nde ay boyunca izleyici ile buluşucak. 

İstanbul Sözleşmesi’nin kaldırılması ve başımıza boca edilen bir dünya “erkeklik” cümlelerini düşünürsek, sıradışı bu hayatı izlemek özellikle kadınlara çok iyi gelebilir…

YAFTALI TABUT 

TIKLAYIN - Ömrünü İnkılaba Veren Kadını Anmak İçin...

(EMK/PT)