Tut Nefesini! Tut Sesini! Kır Dizini Otur, Nigar!

Nigar asmış çarşaflarını camın dışına, kurumalarını mı bekliyor acaba? Bekliyor, susuyor, ilmeklerine ilmek katıyor tığıyla… Bir şarkı dinliyor usul usul, gözleri tığında, hayatındaki milyonuncu ilmeği atarken… Yaşıyor Nigar, nefes alıyor, nefes veriyor. Hangi nefes onun nefesi bilmeden, bilemeden… Yaşıyor Nigar, nefesini tuta tuta; düğümlerine düğüm kata kata… Ve gösteri başlıyor…

Dans Buluşma İstanbul’un yeni gösterisi “Nigar” 4 Kasım 2008’de Talimhane Tiyatrosu’nda ilk gösterimini gerçekleştirdi. Süpervizörlüğünü Candaş Baş’ın üstlendiği, konsept ve uygulamanın Aytül Hasaltun’a ait olduğu bu çağdaş dans gösterisi, bir kadının hayatını anlatıyor: Nigar.

Nigar uzakta değil, tam burada...

Nigar hiçbirimize uzak bir karakter değil. İstanbul gibi bir metropolde yaşayan, belki bir kenar mahallede belki de İstanbul’un göbeğindeki yoksul mahallelerden birinde yaşayan bir kadın. Nigar’ın hayatı bize uzak değil; belki kanıksadığımız, belki artık bize klişe gelen bir hayat. Nigar bir ‘kadın’. ‘Kadınlığın’ öğretildiği bir toplumda o da nasibini alıyor hemencecik: Öğreniyor susmayı, durmayı, haddini bilmeyi, boyun eğmeyi… Nigar tutuyor nefesini. Tutuyor, tutuyor; ilmeklerine ilmek kata kata…

Nigar’ı Hasaltun’un canlandırdığı bu dans gösterisinde, bir kadının ezilmişliğini, baskılandırılmasını ve susturulmasını görüyoruz. Sıradan, bildiğimiz bir kadın olan Nigar’ın iç dünyasını keşfediyoruz seyirciler olarak. Nigar kim, Nigar nasıl yaşar, Nigar nelere katlanır diye düşündüğümüzde karşımıza çıkan tüm kavramlar, tüm ifade biçimleri, tüm teorilere karşı Hasaltun seyirciye farklı bir bakış açısı sunuyor. Belki Nigar’a yakınlaşabilmemizin en iyi yollarından birini keşfetmiş Hasaltun: Nigar sözüyle değil, bedeniyle seyirciye kendini anlatıyor. Nigar bastırılmış, yaralanmış, yok sayılmış bedeniyle sahnede. Bu öyle bir beden ki hareket etmeye, ona öğretilen yolda yürümeye ve hayatını idame ettirmeye çabalıyor. Bu öyle bir beden ki, evliliğin kıskaçlarıyla yaralanıyor, damgalanıyor. Bu öyle bir beden ki, ona yönelik tüm şiddetleri ruhunda, etinde, kimliğinde taşıyor. Bu beden nefes alamıyor.

Nefes al, nefes ver, nefes al...

Bu dans gösterisinin en başarılı yönlerinden biri, Nigar karakterinin çok iyi çözümlenmiş olması. Nefes alamayan bu bedeni, Nigar’ın bedenini Hasaltun oldukça zor bir yöntemle seyirciye geçirmeye çalışıyor. Bir yanda hayatı boyunca nefesini tutan, yapmak istediklerini yapamayan, durdurulan Nigar; diğer yanda ise, sahnede Nigar’ı canlandıran ve dans hareketlerini nefesini tutarak yapan Aytül.

“Nigar”ı seyrettikten sonra, Nigar ancak böyle anlatılabilirdi hissiyatı veren bu yöntem, bir kadının nefesini tutarak, neredeyse boğulacak duruma gelerek nasıl hayatta kalmaya, nasıl yaşamaya çalıştığını gösteriyor. Nigar’ı ancak böyle anlayabiliyoruz.

Sahnede seyrettiğimiz Nigar’ı gerçeklik boyutuna taşıyan, yani kamusal ve özel alanda Nigar’ın hayatından kesitleri sunan başarılı video tasarımı ise, Kıvanç Demirtaş’a ait. Nigar’ın evliliğe hazırlanışını, arınma çabasını, girdaplarını gösteren bu video çalışmaları, sahnede bir video performansa dönüşüyor sanki. Bu seyirciye, Nigar’a ait bir gerçeklik boyutu vermesi kadar, Nigar’ı anlatmanın farklı bir sanatsal yolu ayrıca. Sahnede Nigar’la ilgili gördüğümüz görmediğimiz (bize sunulan ve sunulmayan) tüm imgelerin çağrıştırılması, gösteriye dinamiklik katıyor ve dans ile video sanatının birlikte nasıl çalışabileceğine dair de başarılı bir kanıt sunuyor.

Beyaz çarşaflar, renkli çarşaflar, dışarıya asılmış çarşaflar, onların üzerindeki yaşamlar, kirler, lekeler, mandallar… Bedenlerde kalan yaralar… Susmalar, susturulmalar… Nefes alamamalar… Boğulmalar… Nigar…

25 Kasım'da Nigar'ı izlemenin anlamı

Kadına yönelik şiddetin gün geçtikçe arttığı, bu şiddetin sistematik olarak erkek egemenliği başta olmak üzere binbirşekilde uygulandığı, şiddetin sadece fiziksel değil, birçok görünmeyen yüzlerinin de ortaya çıktığı bu günlerde, üstelik Kadına Yönelik Şiddete Son Günü 25 Kasım’da “Nigar” Talimhane Tiyatrosu’nda seyirciyle buluşacak.

Hayatında nefessiz kalan Nigar, sahnede nefessiz kalan Aytül. “Nigar”da Nigar konuşmuyor belki ama biz yine de son sözü Nigar’a bırakalım isterim:

“Her gün bir öncekinden daha ağulu ilerliyor.
Her gün bir öncekinden daha çok ilmek atıyorum hayat denilen yüküme.
Her gün bir öncekinden daha az cümle kurup, bir an önce uyumak ve keşke uyanmamak için sıkı sıkıya kapıyorum gözlerimi.
Bu küçük küçük evler, bu sıkış tepiş yoksunluk, kışın duman yazın hanımeli kokulu bu dar sokaklar cesaretsizliğimi haykırıyor.”

Nigar - Çağdaş Dans Gösterisi 25 Kasım 2008 Salı 21.00 Talimhane Tiyatrosu

* Bilgi için dansbulusma.com'u tıklayınız. (JK/BÇ)