5 Yıldızlı Hareket: Umutsuzların Umudu

1948 Cenova doğumlu ünlü hiciv ustası Beppe Grillo yaklaşık dört sene önce siyasi bir maceraya girmeye karar verdi. Yetmişli yıllardan beri tiyatro ve televizyon sahnesinde tek kişilik hiciv çalışmaları yapan Grillo sanatının tüm gereğini yeri getirmesiyle taktir alan biri.

Nobel ödüllü yazar Dario Fo'nun da dediği gibi "Zamanımız en başarılı hiciv yapan şakacısı". Bilhassa sergilediği monologları sırasında siyasi ve iktisadi güçleri ve yönetimleri eleştiren, ölümden ve cinsellikten cesurca konuşan Grillo'nun hedefinde zamanında Hristiyan Demokratlar ve Sosyalistler son yıllarda ise tüm 'siyaset sınıfı' var. İkibinli yılların başından bu yana bilginin iletişim araçlarıyla halka ücretsizce ve özgürce sunulmasını savunan Beppe Grillo, bu çalışmalarından dolayı 2005 yılında Time dergisince yılın Avrupalı insanı adayları arasında gösterildi.

O senelerde televizyon kanallarının kendisine uyguladığı sansürü kendisinin de dediği gibi "meydan meydan dolaşarak" aşmaya çalışan Beppe Grillo gösterileri sırasında bilgisayar parçalıyor, argo bir dil kullanıyor ve yüksek sesle sinirli bir şekilde konuşuyordu. O senelerde tanıdığı iletişim ustası Gianroberto Casaleggio ile metinleri yazan ve oyunları yapılandıran Grillo blogların ağı sarstığı sıralarda bireysel bloğunu kurdu. 2009 yılında dünyanın en çok okunan ve etki yaratan bloglarının yer aldığı Web Celeb listesinde beşindi sırada yer alan Beppe Grillo halen İtalya'nın en çok onunan bloğu durumunda.

İlk siyasi mesajlarını bu blogtan yayınlamaya başlayan ve her metin üzerinde her gün Casaleggio ile fikir alışverişinde bulunan Beppe Grillo hedeflerini sınırlı ancak belirgin kıldı. Yeni ve daha güzel bir İtalya için ve yaşanılabilir bir Avrupa için bilhassa iletişim mecraları ve çevre konusunda çalışmalar yapılmasını, halkın çokuluslu şirketlerin önünde ve adaletin hakim olduğu bir ülkede yaşaması gerektiğini savundu. Hiç bir zaman sağ veya sol bir hareket olarak kendini sunmayan Beppe Grillo kapısının tüm bu konuları kabul eden kişilere açık olduğunu belirtti.

Kamu harcamaları hedefte

2007 yılında MeetUp sistemi ile yerel topluluklar kurulmasının ardından ağ üzerinde organize halde toplantılar yapılıp kararlar alınması süreci başladı. Her siyasi hareketten beklendiği gibi sonuca dayalı çalışmalar yapması gerekiyordu Grillo'nun.

İlk olarak kamu harcamaları, çok uluslu şirketlerin devletin kasasında para çalmaları, fosil temelli enerji sistemlerine yatırım ve iç borç üzerine medyatik ve bireysel eylemler yaptı. Bunlardan en çok konuşulanı İtalyan Telecom'un ortaklar toplantısına gitmesiydi. Borsadan satın alınmış küçük hisse sahiplerinden vekalet toplayarak yeterli çoğunluğu elde eden Beppe Grillo ortaklar toplantısına gitti ve söz aldı. Bu fırsatta yarısı devleti ait olan şirketi hırsızlıkla suçlayan ve yatırımlarını kömüre yönlendirmesini eleştiren Grillo artık İtalya'nın yeni umuduydu.

2008 yılı Beppe Grillo'nun siyasi hayatı için bir dönüm noktası oldu. Artık hedef şeffaf bir siyaset, çevre ve iletişim olarak netlik kazanmıştı. Şeffaf siyaset konusunda seçilen adayların altı ayda bir ağ üzerinden seçmenlerin desteğini yenileyip yenilemediğini sorarak cevabın olumsuz olması halinde görevlerini bırakacakları bir kültür yarattı.

Her harcama kuruşuna kadar ağda ve herkese açık bir şekilde yayınlanacak. En küçük belediyenin meclis üyesinden eyalet başkanına kadar herkes yasaların sunduğu maaşı kabul etmeyecek ve harcamaları için yeterli olan miktarı alacak, artan para da halkın ihtiyaçları için kullanılacak. Bu şeffat siyaset kurallarına her aday uymak zorunda. Bunlara ek olarak adayları harekete üye olan yurttaşlar ağ üzerinden seçiyor ve böylelikle seçimlere sunuluyorlar.

Adaylar öz geçmişlerini herkese sunmak zorunda ve adli geçmişleri temiz olmalı, son olarak o anda hiçbir siyasi partiye üye olamaz. Seçilen adaylardan çalıştıkları yerlerde geri dönüşümün arttırılması gibi çevre ile alakalı konularla ilgilenmesi ve hızlı ağ bağlantısı ve şeffaf iletişim konuları üzerine çalışması bekleniyor.

İlk yerel seçimde başarı

2008 yılında hareket resmi bir isim aldı ve Movimento 5 Stelle doğdu. (M5S - 5 Yıldızlı Hareket).

Beppe Grillo hiç bir seçimde aday olmuyor ve bu siyasi oluşum bir parti olarak kayıt edilmiyor. Siyasi partilere ve onların yarattığı siyasetten gelir sağlama kültürüne 5 Yıldızla karşı çıkan bu hareket, ilk olarak 2008 yerel seçimlerine katıldı. Bazı belediyelerde yapılan ve M5S'nin bunların bazılarında yer aldığı seçimlerde toplam yedi belediye meclisi üyesi kazandı. Bir sene önce ve çok farklı temellerle doğmuş bir hareket için ciddi bir başarı olarak nitelendiriliyor.

Kısa bir süre sonra 2009 yılında Avrupa Parlamentosu tarafından konuşma yapması için davet edilen Beppe Grillo, yaptığı konuşmada Parlamento'ya İtalyan Devleti'ni şikayet edip artık uluslararası projelerde finansman sağlanmamasını istedi. Grillo konuşmasında verilen tüm paraların hükümetler tarafından doğru harcanmadığını ve bir çok kez cebe indirildiğini belirtti.

2009 yılında yapılan yeni yerel seçimlere doğru durmadan yelken açan M5S artık meydan meydan Beppe Grillo'nun konuşmaları ile seçim kampanyası yapıyor. Televizyon programlarına katılmak yok, televizyon spotu yapmak yok ve gereksiz yere el ilanı basmak yok.

Seçim kampanyası ağ üzerinde ve bilhassa Beppe Grillo'nun bloğu ve sosyal medya aracılığı ile yapılıyor. 2009 yerel seçimlerinde ise 11 belediye meclisi üyesi seçimi kazandı.

Bunların arasında bilhassa küçük belediyeler varken yavaş yavaş büyük kentlerde de olumlu tepki toplamaya başlıyor. Livorno, Bologna ve Brindisi gibi yüksek nüfuslu kentler ilk M5S meclis üyelerini görüyor. İlk tepkiler sert bir şekilde bilhassa merkez soldan geliyor. Her ne kadar resmi olarak siyasi duruşunu belirtmemiş olasa da kamu M5S'yi sol veya merkez sol olarak sınıflandırıyor. Bu vesileyle hareket merkez solun oylarını engellemekle suçlanıyor.

Bu sırada artan desteği ile halk hareketleri yapmaya başlayan Beppe Grillo, kuzey İtalya'da yapılması planlanan hızlı tren projesi TAV karşısında sert ve sabit karşı duruşunu gösteriyor.

TAV yapılmamalı çünkü gereksiz, masraflı, çevre düşmanı ve pahalı. 2007 yılında ilk toplu eylemi Bologna kentinde yapan Beppe Grillo bu eylemi ağ üzerinden aynı anda 180 ilin meydanında yayınladı.

Podyumdan halka seslenen Grillo'nun hedefinde her zamanki gibi ilk olarak siyasi sınıf var. Halkı M5S'ye oy vermeye davet eden Grillo'nun bu eylem serisini adı V-Day yani Vaffanculo Day Türkçesi 'Siktirgit günü'.

İlk olarak siyasi sınıfa 'siktir' diyen Grillo'nun hedefine 2008 yılında gazeteciler girdi. İlk günden beri televizyona çıkmayı reddeden Grillo'ya sistematik bir şekilde televizyon sansürü uygulanıyor. Bazısı siyasi korkudan bazısı üstlerinin emrinden bazısı ise deneyimsizlikten dolayı İtalyan kanalları Grillo'ya kapanıyor ve gazeteler ya hakkında yayın yapmıyor ya da yanlış bilgiler veriyor. Basının bir kaç kişi elinde olduğunu ve bazı siyasi emeller için kullanıldığını söyleyen Grillo 2008'de Torino'da on binlerce insan önünde en büyük eylemini düzenledi.

Podyumda olduğu kadar artık yavaş yavaş normal hayatta da bazı edebiyatçıların, eski siyasetçilerin, bilim insanlarının ve bazı bağımsız gazetecilerin desteğini alan M5S, 2010 yılında varabildiği en büyük sınava girdi ve eyalet seçimlerine katıldı. Bir çok eyalette merkez solun kaybetmesinin sebebi olmakla suçlanan M5S, 2010 yılında girdiği 16 eyalet ve belediye seçimlerinde 11 meclis üyesinin seçilmesini sağladı.

Bir dünya yıldızı

Artık M5S ve Beppe Grillo ciddi bir sınavı başarıyla geçmişti. İtalya iktisadi krize doğru ilerliyor ve yıllardır yönetimde olan sağ ve sol partiler yeni yüzler ve çözümler çıkartamıyordu. Halkı Grillo ve hareketine şeffaflık ve siyasi harcamaları kısma konusunda güveniyordu.

M5S çöplerin yakılmasına karşı dururken ülkede her gün çöp yakma sistemlerini destekleyen tarihi partilerin bu ihalelerle ne kadar para çaldığı ortaya çıkıyordu. Güneş enerjisinin kullanılmasını genel kuralları arasına 2007'den beri almış olan M5S'nin karşısında konu hakkında halen ulusal yasa çıkartmakta uzlaşamayan siyasi irade vardı. M5S her geçen gün halkın oyunu ve güvenini alıyor ve mevcut siyasi yapı ise her geçen gün daha da destek kaybediyordu.

Beppe Grillo yerinde durmuyor, çalışıyor ve ulusal basın artık onun peşinde koşuyor. Grillo, zamanında kendisine yer vermeyen televizyon kanallarını 'eski İtalya'ya ait olmak ile ve hareketlerini anlamamakla suçluyor. Artık Beppe Grillo bir dünya yıldızı oldu, ünü Japonya'ya kadar vardı. Yurt dışından gelen televizyon ekipleri onunla ropörtajlar yapıyor. Nitekim Beppe Grillo Japonya'daki izleyicilerine video mesaj dahi gönderdi.

Blog sisteminin ardından Youtube ve Facebook gibi platformları isabetli kullanan M5S'nin seçmenleri gençlerden ve bilhassa üniversite mezunu gençlerden oluşuyor. İtalya'da geleceklerini göremeyen gençlerin sesi olan Beppe Grillo, kısa zamanda enerji ve iş kazaları üzerine kitaplar yayınladı.

Çiçeklerini açmak üzere olan bu bitki artık tüm İtalya'da yapılacak olan yerel seçimlere hazır. 2011 seçimlerinde M5S İtalyada 53 meclis üyesine ulaşmıştı. Artık bir çok sol parti belediye kaybeder hatta meclis üyesi dahi kazanamazken M5S yeni bir dönemim doğuşunu haberdar ediyordu.

2012 yılında yapılan olağan yerel seçimler ise Beppe Grillo'nun öncülüğünü yaptığı hareketin tam bir zaferi oldu. 192 meclis üyesi, Mira, Sarego, Parma ve Comacchio belediyelerinde çoğunluğu sağlayıp başkanlığı dahi elde eden M5S seçimlerden tam bir zafer ile çıktı.

İtalya M5S'nin artık tüm ulusa yayılmış bir ağ olduğu yeni bir döneme uyandı. Bunun yanında Cenova gibi büyük bir belediyede 16 meclis üyesi kazanan M5S'nin bir sonraki hedefi ulusal seçimlerdi. 2012 yılının sonunda düşen Mario Monti hükümeti seçimleri 24 ve 25 Şubat 2013 tarihine almış ve M5S'ye kısa bir süre kalmıştı.

16 Şubat 2012 itibariyle Tsunami Tour adlı meydan meydan dolaşan seçim kampanyası sona erdi. Son durak tarihi işçi kenti Torino idi. Beppe Grillo kentin merkezindeki meydan olan Piazza Castello'yu gene doldurdu ve taşırdı. Hedefinde siyasi sınıf, çevre düzenlemeleri, enerji harcamaları ve tercihleri ile iletişim tekeli vardı.

5 Yıldızlı Program

M5S bu seçimlere ağ üzerinden seçim sistemi ile ve gene 5 Yıldızlı Program'ıyla girdi. Her harcama şeffaf bir şekilde sunuldu halka ve televizyona çıkılmadı. Yurttaşlık bilinci üzerine eğitim yatırımı yapılması, yenilenebilir enerji yatırımlarının arttırılması, bilgi akışının bilhassa devlet tarafından ücretsiz ve şeffaf olarak yapılması, sürdürülebilir toplu taşıma tercihlerinin yapılması, sağlık ve eğitim harcamalarının kurallara oturtulması ve devlete verilmesi. Ana başlıklarıyla M5S'nin programı böyle.

Beppe Grillo eski aşırı sağ militanlarını kabul etmekle, programında göçmenlik yasasına yer vermemekle, İtalya'da doğan göçmen çocuklarının İtalyan yurttaşlığına geçmesi ile alakalı yasanın ülkenin ilk ihitiyacı olmadığını söylemesiyle ve küfürlü ve cinsiyetçi söylemleriyle suçlanıyor.

Bu sebeple populist ve kibirli olduğu iddia edilen Beppe Grillo bilhassa son yerel 2012 seçimlerinde ayrılıçkı, cinsiyetçi ve ırkçı parti Lega Nord'un (Kuzey Ligi) yönetim sınıfına sempatisini belirttiğinde tepkilere maruz kalmıştı. Movimento 5 Stelle hareketinin isim ve logo kullanım haklarının Beppe Grillo'ya noter tastiki ile kayıtlı olması ve kurallara uymayan üyelerin işten atılırcasına hareketten mahkeme kararı ile çıkartılması ve televizyonda gözükmenin yasak olması eleştirilen noktalardan bazıları.

Her şeye rağmen seçim öncesi veya sonrası koalisyona sıcak bakmayan M5S'nin ulusal seçimlerde yapılan anketlere göre yüzde 20'ye varmasına mucize olarak bakılmıyor. Adaylarının yüzde 50'si kadın olan MS5, eşcinsel evliliklere olan olumlu duruşundan dolayı gerek kadın hakları savunucu bazı derneklerden gerekse de bir çok LGBT hareketinden resmi olarak destek aldı.

Yelkenler açık yeni bir siyasi sahneye doğu ilerliyor İtalya. Yarın son başbakan Profesör Mario Monti ve onun merkez arkadaşlarından bahsedeceğiz. (MÇ/HK)

Yarın: Mario Monti'nin Merkez Hareketi

Yazı Dizisi: İtalya'yı Seçime Götüren Süreç

1- Seçim Provası Üç Eyalette

2- Berlusconi ve Arkadaşları

4- Hakim Igroian'ın Solcu Sivil Devrimi