ABD'li teknoloji milyarderi Jeff Bezos'un sahibi olduğu Blue Origin şirketi, uzay gemisi New Shephard (NS)-31'i başarıyla fırlatıp, ilk kez bütünüyle kadınlardan oluşan mürettebatıyla sağ salim geri döndürerek uzay seyahatleri açısından önemli bir dönüm noktasını geride bıraktı.
Kadın ünlüler mürettebatı
Uzay uçusunda altı "ünlü" kadın pop yıldızı Katy Perry, CBS kanalından TV sunucusu Gayle King, insan hakları savunucusu Amanda Nguyen, havacılık mühendisi Aisha Bowe, film yapımcısı Kerianne Flynn ve gazeteci ve Blue Origin kurucusu Jeff Bezos'un nişanlısı Lauren Sánchez yer aldı.
Fırlatma, uçuş ve dönüş
New Shepard roketi, Blue Origin'in Batı Teksas'taki Birinci Fırlatma Sahası'ndan yerel CDT (Orta Yaz Saatiyla) saatiyle 09:30'da fırlatıldı. RSS Kármán Hattı adlı kapsül, 106 kilometre (yaklaşık 66 mil) yüksekliğe ulaşarak, uluslararası uzay sınırı kabul edilen Kármán hattını geçti. Tüm uçuş yaklaşık 10 dakika 21 saniye sürdü. Mürettebat dünyaya güvenli bir şekilde dönmeden önce yaklaşık dört dakika ağırlıksızlık yaşadı.
Kamuoyu algısı ve eleştirisi
Uzay misyonu, tarihsel olarak nitelenmekle birlikte çeşitli kamuoyu önderleri ve yorumcuların eleştirileriyle karşılaştı. Model ve kadın sağlığı savunucusu Emily Ratajkowski, uçuşu çevreye zararlı olmak ve kaynakları kötüye kullanmakla eleştirdi ve bu tür çabaların yerküreyi gönendirme kisvesi altında gezegenin yıkımına katkıda bulunduğunu savundu.
Oyuncular Olivia Munn, Amy Schumer ve Olivia Wilde da uçuşu onaylamadıklarını dile getirdiler. Munn misyonu "açgözlü" olarak niteledi ve harcanan kaynağın acil küresel sorunların çözümü doğrultusunda daha iyi kullanılabileceğini öne sürdü. Schumer ve Wilde uçusun yüksek maliyetini alaya alırken amacını sorguladılar ve yapılanın uzay araştırmalarında anlamlı bir ilerlemeden çok bir reklam gösterisi olmaktan öteye gidemediğini belirtti.
Özellikle uçuşun çok kısa sürmesini göz önünde tutan bazı eleştirmenler Katy Perry'nin abartılı buldukları dönüşte yere öpücük kondurma jestine tepki gösterdiler.
Ünlüler mürettebatı ne diyor?
Gayle King eleştirilere yanıt olarak, görevin özellikle genç kadınlar için esin verici etkisini vurguladı ve eleştirenlerin yaptıkları uzay yolculuğunun öneminin tam olarak ayırdında olmayabileceklerini ileri sürdü. Blue Origin ekibinin özverisini ve sıkı çalışmasını savunan Lauren Sánchez, uçuşa şüpheyle bakanları çabalarına ilk elden tanık olmaya davet etti.
Blue Origin'in NS-31 misyonu eleştirilere karşın ticari uzay uçuşları alanında kayda değer bir başarı olarak değerlendiriliyor. Bu görüşü savunanlar uzay turizmindeki ilerlemeleri öne çıkarsalar da bu tür çabaların etik değeri ve öncelikleri çevresinde tartışmalar devam ediyor.
Blue Origin’in 14 Nisan 2025’te gerçekleştirdiği NS-31 uçuşunun maliyeti ve finansmanı hakkında net rakamlar kamuoyuyla açıkça paylaşılmadı. Ancak aşağıdaki bilgiler mevcut durumu açıklamada yardımcı olabilir:
Uçuşun tahmini maliyeti
Blue Origin'in New Shepard uzay aracıyla yapılan "suborbital" (yörünge altı) uçuşların tahmini maliyeti kişi başı 200 bin ile 500 bin dolar arasında değişiyor.
6 kişilik NS-31 uçuşunun toplam maliyeti, uzmanlarca yaklaşık 2-3 milyon dolar olarak tahmin ediliyor.
Uçuşta kullanılan roket ve kapsül yeniden kullanılabilir olduğu için operasyonel maliyet görece düşük olsa da her görev için ayı ayrı hazırlık ve güvenlik masrafları oldukça yüksek.
Bu uçusun tüm operasyonun maliyetini Jeff Bezos’un sahibi olduğu Blue Origin şirketi karşıladı.
Yolcular arasında Jeff Bezos’un nişanlısı Lauren Sánchez ve Katy Perry gibi ünlü isimlerin yer alması dolayısıyla bazı koltukların promosyon veya halkla ilişkiler amacıyla ücretsiz tahsis edilmiş olabileceği düşünülüyor.
Şirketten yapılan açıklamalarda, uçuşun tüm masraflarının özel fonlar ve sponsorluklar ile karşılandığı belirtildi.
Devletten destek alındı mı?
NS-31 uçuşu için doğrudan devlet fonu veya kamu desteği alındığına dair bir bilgi bulunmuyor.
Ancak Blue Origin geçmişte NASA ile çeşitli projeler (örneğin Ay’a iniş aracı geliştirme) kapsamında devlet destekli ihalelere katıldı ve bazı hibeler aldı.
Bu özel uzay turizmi uçuşu içinse kamu bütçesinden doğrudan destek alındığına dair herhangi bir resmi kayıt ya da açıklama yok.
Çevresel maliyetler
Blue Origin’in New Shepard uçuşları genelde kısa (10-11 dakika) ve yörünge altı olduğu için SpaceX gibi uzun menzilli görevlerden daha az yakıt tüketiyor, fakat yine de eleştirilere konu oluyor.
New Shepard roketi, sıvı hidrojen ve sıvı oksijen (LH2/LOX) yakıtı kullanıyor. Bu yakıt tipi karbon emisyonu oluşturmuyor yalnızca su buharı salıyor
Bu nedenle Blue Origin, SpaceX ve Virgin Galactic’e kıyasla daha çevre dostu olarak görülüyor.
Ancak roket üretimi, altyapı inşası ve uçuş sıklığı göz önünde bulundurulduğunda, uzun vadede bu tür turistik uzay yolculuklarının karbon ayak izi hâlâ tartışmalı.
(AEK)
