Bir mültecinin yolculuğu | "Sınırdışı mı? Nasıl oluyor bu?"

*Fotoğraf: Anadolu Ajansı

Yolculuğum başladığında henüz dünyada yoktum. Bana sormadılar 'İster misin bu yolculuğa çıkmak?' diye. Çünkü o sırada annemin karnındaydım. Ailem Sovyetler'in yıkılması, Taliban'ın ortaya çıkmasıyla beraber Afganistan'dan kaçarken annem bana hamileydi. Gözlerimi dünyaya İran topraklarında bir sığınmacı olarak açtım.

Afganistan'dan İran'a, oradan Türkiye'ye uzanan 30 yıllık öyküsünü şimdi bulunduğu Fransa'dan böyle anlatıyor Afganistanlı Farzad ve "doğuştan sığınmacı" diye tanımlıyor kendini.

Taliban şiddeti

Farzad, "Annemi ben çok küçükken, kız kardeşimin doğumundan sonra kaybettim. İran'dayken hiçbir resmi evrakımız olmadı. Orada yasal yaşamıyorduk. Benim bir doğum belgem yok" diyor.

Türkiye'ye ise babasını ve kız kardeşini kaybedince gelmiş, bu "yolculuğunu" ise şöyle anlatıyor:

17-18 yaşlarındayken kaybettim onları da. Ne yapabilirim düşüncesine girmiştim. Bizim ev sahibiyle yaptığım fikir alışverişi sonucunda Türkiye'ye gelmeye karar verdim. Afganistan'ı görmedim, bilmiyorum. Ne duygusal ne de fiziksel hiçbir bağımın olmadığı bir ülke. Bir Hazara olarak halkımın Taliban'ın şiddetine maruz kaldığını bildiğim için oraya dönemezdim zaten. 2010 sonlarında Türkiye'ye 'yasal olmayan' yollardan Van'dan girdim. 10 yıl kaldım Türkiye'de ve 2020'nin sonunda sınır dışı kararım çıktı. Ben Birleşmiş Milletler'e (BM) kayıtlıydım. Göç İdaresi'nden önce sığınma taleplerini değerlendirme, üçüncü ülkeye yerleştirme gibi işlemleri BM yapıyordu. 2014'te Göç İdaresi birtakım işleri üstlendi.

BM'den mülteci statüsü

Farzad, "BM'ye kayıtlı" olmasına karşın sınırdışı edilmesine anlam veremediğini söylüyor:

"Talepler reddedildiğinde mahkemeye veriyorsun ama kazanma şansın neredeyse sıfır! Oradan da reddini alıp sınırdışı oluyorsun, yani üçüncü ülkeye gidemiyorsun. Ben hem Çanakkale 18 Mart Üniversitesi'nde öğrenciydim hem de BM tarafından mülteci olarak statü almıştım. Türkiye'de bir geçerliliği yoktu ama uluslararası bir statüm vardı. Tüm bunlara rağmen Göç İdaresi beni reddetti. Sebebini sorduğumda oradaki görevli memur 'Kotam vardı, onu dolduruyordum' dedi.

"BM beni Cenevre Anlaşması'na göre kabul ediyor, siz de aynı Cenevre Anlaşması'na göre şartlı kabul etmiş olsanız da beni reddediyorsunuz. Nasıl oluyor bu? Orada 'Biz güçlü Türkiye'yiz, sen ne demek istiyorsun? 'BM kabulüm var, beni sınırdışı edemezsiniz' mi diyorsun?' filan diye konuşmalar geçti. O şekilde ben ret kararımı alıp mahkemeye başvurdum, heyet oy çokluğuyla beni reddetti ve sınırdışı kararım kesinleşti."

"En şanslısı benim sanırım"

Göç İdaresi'nden çıkan kararların tamamını "politik" bulduğunu söyleyen Farzad, "Bir arkadaşım durumu Fransa Konsolosluğu'na mektupla anlattı ve BM'nin bana verdiği sertifikayı ve evrakımı sundum. Onlar da beni haklı buldular. Son zamanlarda bu ret kararlarının çıktığı bu dönemlerde en şanslı ben oldum sanırım. Çünkü başka Afgan olup sınırdışı kararıyla Avrupa'ya gelmiş kimse tanımıyorum" ifadelerini kullanıyor.

Göç İdaresi'nin BM'nin "mülteci" olarak tanıdığı bir kişiyi sınırdışı edemeyeceğini belirtip "Ama birçok organın haklı bulduğu bir kişi reddedilebiliyor. Benim aynı zamanda 'vatansız' statüm de vardı" diyor.

İran'ı hatırlamak

Farzad'ın, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Türkiye'nin Taliban'ın inancıyla alakalı ters bir yanı yok" sözlerine de itirazı var:

Taliban gibi bir örgütle kendini nasıl bir tuttu ki? Anlam veremedim. Türkiye adına değil, kendi adına konuşmuştur. Benim için bu onun şahsi yorumudur, kesinlikle Türkiye ile alakası yok.

Muhalefet partilerinin "İktidara geldiğimizde mültecileri geri göndereceğiz" yönündeki ifadelerinin de göçmenleri zor durumda bıraktığını belirten Farzad, "Sığınma başvuru sahipleri, şu anda hem sağ hem sol tarafından siyasi bir araç olarak kullanılıyor. Biri diyor 'Ben gelince herkesi geri göndereceğim', diğeri halk ne istiyorsa ona göre yorum yapıyor. Bu, gerçekten bana İran'ı hatırlatıyor. Hükümetin dili çok önemli bu noktada. Bu dil halkın göçmenlerle olan ilişkisini şekillendiriyor ve bence iyiye gitmiyor" diyor.

"İyi ki Türkiye'de değilim"

Farzad, Fransa'dayken Türkiye'yi özlediğini ve bir gün dönmeyi istediğini söylüyor. Türkiye'ye göç ettiğinde onu burada en çok etkileyen şeyin "ülkenin laiklik anlayışı" olduğunu da "Yeni geldiğimde tramvaya binmiştim, Gülhane'de bir cuma namazı saatinde insanlar sokaklarda namaz kılıyordu, hemen karşısında da barlarda bira içiyordu başkaları. 'İşte Müslümanlık, özgürlük, din anlayışı budur' demiştim" ifadeleriyle anlatıyor.

Yine de çok sevdiği Türkiye'nin, uzakta da olsa, bugünlerde "göçmenler için tedirgin edici" olduğunu belirtiyor.

Çocukluğumu, gençliğimi ve yaşayamadıklarımı Türkiye'de yaşadım sanki. Ondan dolayı çok bağlıyım, seviyorum Türkiye'yi. Ama yeni göç dalgasına karşı halkın söylemini duyduğumda 'İyi ki şimdi Türkiye'de değilim' dedim. Afganistan'ı neden korumadınız, neden orada savaşmadınız?' deniliyor. Afganistan'da hükümet 'Taliban'ı ağır silahla vurmayın' diyordu ama Taliban'ın bir saldırısında yüzlerce insan ölüyor. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve diğer ülkeler de farklı eylemler yapıyor. Afganistan'ı kimden koruyacağız?

(DŞ)