Tibet Kültürü ve Dili Koruma Altında

Kültürel Devrim sırasında, birçok metnin tahrip edilmesinden sonra araştırmacıların ve keşişlerin başlattığı çalışmayı, bugün bu merkez sürdürüyor. Kültürel mirasın korunması ve ulaşılabilir olması sayesinde, Tibetliler, kendi ülkelerinde ya da dünyanın herhangi bir yerinde kültürlerini sürdürebiliyorlar.

Tibet kültürü ve dile tehlike altında

Tibet dilindeki, ulaşılabilir eğitici metinler, bin yıldan daha eskiye gidiyor ve aralarında, 2 bin yıldan daha eskiye giden Hintçe metinlerin çevirileri de yer alıyor.

Nitartha'nın yürüttüğü bu programı, Kültürel Devrim sırasında birçok metin tahrip edildikten sonra araştırmacılar ve keşişler başlattı. Komünist Çin Tibet'e 1950'lerde girdiğinde, birçok Tibetli ülkeden ayrıldı. Manastırlar yıkıldı ve başrahipler öldürüldü.

Tibetlilerin göçü sırasında birçok metin ortadan kayboldu ve araştırmacılar onları tekrar yerlerine koyabilmek için on yıllarını harcadılar.

Bugün de, Tibetliler kültürlerini evlerinde diledikleri gibi yaşama imkanı bulamadıkları için, Tibet kültürü ve dili tehlike altında. Bu durumda, zengin Tibet kültür mirasının sürdürülebilmesi için eski metinlerin korunması çok önemli.

Özgün metinlerin birçoğu yıllar geçtikçe yıpranan pirinçten yapılmış kâğıda yazılıydı. Bu metinlerin geleneklere uygun biçimde düzeltilmesi hem çok zaman alıcı hem de çok zor bir uğraş. Bu nedenle, metinlerin dijital ortamda kopyalarının bulunması, onları korumak için birincil öneme sahip oldu.

Çalışma aşamaları

Metinleri ve Tibet dilindeki word programlarını web sitesi üzerinden ve diğer yollardan sağlayan Nitartha, korunması gereken eğitici metinleri belirliyor. Bu belgelerin kullanılması için, eğitim sistemine destek veriyor. Araştırmacılar, metinleri okumak ve yorumlayabilmek için eğitim alıyorlar, ayrıca, metinleri elektronik bir veritabanına kaydediyorlar.

Bu çalışmada yer alan adımlar şöyle sıralanabilir;

* Bölgedeki uzmanlar tehlike altındaki metinleri belirlemek için araştırma yapıyor.

* Metinler dijital biçimde düzenleniyor, sonra metinlerin doğruluğu kontrol ediliyor.

* Araştırmacıların bir bölümü, metinleri yayımlanmaları için hazırlıyor.

* Metinler İngilizce'ye çevriliyor ve diğer dillere çeviri olanakları araştırılıyor.

* Kitaplar eğitim programları içinde kullanılıyor.

* Basılı metinler herhangi bir ücret karşılığı olmadan en çok ihtiyacı olan öğretmenlere ve eğitim kurumlarına veriliyor.

Nitartha'da dijital metinlerin veritabanına girilmesi İngilizce standart bir klavye ile tamamlanıyor ve örgüt Nitarta-Sambota dilinde işlem yapan word programını ve font sistemini kullanıyor. Bu sistem aynı zamanda Tibetçe yayın konusunda önde gelen sistemlerden biri. Nitartha ayrıca, Tibet dilindeki yayınlar ve araştırma için çevrimiçi (online) araçlar sağlıyor.

Nitartha'nın değişik uzmanlık seviyelerindeki birçok kişiden danışmanlık hizmeti almasıyla her gün yüzlerce insan Nitartha'dan haberdar oluyor. Tibet kültüründe yüksek eğitim almış kişiler metinleri okuma konusunda eğitim alırken, diğerleri de metinlerin veritabanına girilmesinden sorumlu oluyor. Nitartha'nın amacı ağırlıklı olarak Tibetlilerle çalışmak. Bu işte çalışacak olanlar bilgisayarda ileri teknikleri öğrenmenin yanı sıra kültürlerinin korunması için katkıda bulunmuş oluyor.

Ayrıntılı bilgi için:

* Nitartha International

www.nitartha.org

[email protected]

Konu ile ilgili diğer bağlantılar:

* Dharma Publishing

Dharma Yayınları

www.dharmapublishing.com

* Norbulingka Institute

Norbulingka Enstitüsü

www.tibet.org/norling

* Bu köşede yer alan taktikler "İnsan Hakları Mücadelesinde Yeni Taktikler" projesi kapsamında derlenen çalışmalardan oluşmaktadır.

Proje ile ilgili ayrıntılı bilgi için: www.newtactics.org

Helsinki Yurttaşlar Derneği www.hyd.org.tr