Ne zaman Ekim gelse, onunla yan yana gelip, gözaltında kayıpları, ölümleri, devleti, cezasızlığı konuşuruz. O, öyle anlatır ki siz gazeteci olarak onun sesini sözünü bölmeye kıyamazsınız, soru soramazsınız.

Sadece dinlemek istersiniz, dinlediklerinizi de herkesin duyması gerektiğini düşünürsünüz.

Onu dinlerken, “İnsanların sevdikleri gözaltına kaybedildi, bununla yaşamaları, buna alışmaları hatta unutmaları isteniyor, ben alışamam demek ki o da alışamaz” gibi gibi cümleler aklınızdan geçer.

Besna Tosun. Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın kimi zaman en genci, kimi zaman en neşelisi, kimi zaman en direngeni, kimi zaman en sessizi ya da konuşkanı.

Besna 12 yaşındayken babası Fehmi Tosun, İstanbul Avcılar’daki evlerinin önünden kaçırıldı, kendisinden bir daha haber alınamadı; tarih 19 Ekim 1995’ti.

Aradan 25 yıl geçti. Besna Tosun anlatıyor, lütfen dinleyin.

Çünkü onun da söylediği gibi: “Yıllar geçtikçe ben unutmuyorum, sözüm azalmıyor. Aksine acım da öfkem de artıyor. Ben babama veda edemedim yasım bitmedi. Sonsuz bir yasa mahkûm ettiler bizi…”

“Mücadele boşa gitmez diyordum”

Ben 12 yaşındaydım babamı aramaya başladığımda. Oğlum şimdi 12 yaşında, dedesini arıyor. Hep bir umut vardı ilk başta. O kadar olağanüstü bir çaba vardı ki İHD’de ve cumartesileri topladığımız Galatasaray Meydanı’nda o gördüklerim, benim umudumu diri tutardı. O mücadele boşa gitmez diyordum çocuk yaşımda.

Çok kısa sürede sevdiklerimizi bulacağımızı sanıyordum. Ama 25 yıl sürdü, daha da sürecek gibi görünüyor.

Hukuk

 Öfkeliyim. Bu ara acımdan çok öfkem var. Bu öfkeyi nasıl toplayacağım, bu öfke ile nasıl baş edeceğim? Bilmiyorum. Her geçen gün artıyor.

AİHM 2003’de “yaşam hakkı” ihlalinden Türkiye’ye mahkûmiyet kararı verdi. Aynı mahkeme, etkin soruşturma yapılmadığını da kabul etti. Hükümet de etkili soruşturma yönünde söz verdi.

Ama gelinen süreçte aynı hükümetin sözcüleri BM’ye bunun tam tersi beyanda bulunuyor. Sen AİHM’e kabul ediyorsun, “kaybettik” diyorsun ama BM’ye farklı yanıt veriyorsun. BM’ye altı kere yanıt veren Türkiye her defasında farklı yanıt veriyor, yalan söylüyor. Türkiye BM’ye her seferinde gerçekten uzak bilgi veriyor

“Korkunç bir hukuksuzluk var”

Babamın 1993’te Türkiye’den Atatürk Havalimanı’ndan kaçtığını söylüyorlar mesela. Ama aynı günlerde, onların ifade ettiği tarihlerde babam cezaevinde oysa. Bir devlet kurumu böyle bir yanıt verebiliyor. Aynı hükümet AİHM’de kabul edip BM’de kabul etmiyorsun. Korkunç. Dosyayı yeniden inceliyoruz.

25 yıldır hukukun nasıl işletilmediğini faillerin nasıl korunduğun görüyoruz. Mesela dosyada olan bir plaka var. Bu plakaya dar bilgi almak istediğimizde bize “Özel hayatın ihlal etmemek” adına bize bilgi vermiyor.

Üzerini kapatmaya çalışıyor. Soruşturma yok, tanıklar dinlenmiyor. Dosya adına tek bir adım dahi atılmamış. Aksine gizleme çabası var. Türkiye AİHM’e etkili soruşturma sözü verdiği halde dosyamız iç hukuka kapatıldı.

“AİHM kararını da hukuki bulmuyorum”

Bu kararla, önümüzdeki bütün hukuk kuralları kapatıldı. Bunu kabullenmeyeceğiz. AİHM’in kararını da hukuki bulmuyorum. Türkiye’yi mahkûm etmişsin, etkili soruşturma yap” demişsin sen devletin etkili soruşturma yapıp yapmadığını denetlemiyorsun.

Ben bunu kabul edemiyorum. Korkunç bir hukuksuzluk görüyorum. Dosyamız iç hukukta kabul edildi. AYM’de başvurumuzu kabul edilemez buldu. AİHM de başvurumuzu kabul etmedi. Hukukçular ne der bilmiyorum, ben bu AİHM kararını kabul edemiyorum. Devletin elini güçlendiriyor AİHM.

İnsanlığa karşı işlenen bir suç. Bu suçlarda zaman aşımı olmaz. AİHM mahkûmiyet kararı veriyor ama etkin soruşturma yapıp yapmadığını kontrol etmiyorsun. Zincirleme bir hukuksuzluk ve uluslararası bir haksızlığa ortak olma hali var, suç ortaklığı yapıyorsunuz. Ben iki hafta içinde işkence yaşıyorum. AİHM’in verdiği karar bana işkence gibi geliyor. Hukuksuz değil, insani değil.

Bu inkâr ve cezasızlık yüz yıllardır gelenek halinde sürüyor. İktidardan iktidara da devrediliyor. Bir şeyler değişecekse bunu devlet değiştirmeyecek biz değiştireceğiz.

Anlatmak istemesem de yaşıyorum.. Hep o andayım. O acıdan o andan çıkamıyorum. Her şeyde en fudak bir detayda herşeyi tekrar tekrar yaşıyorsunuz. Bu hukuksuzluk devam ettikçe biz o andan çıkamayız.

"Biz veda edemedik.."

Belki de.. Evet devletin amacı buydu. Birini kaybedip geride kalanlara da işkence yapmak. Sadece birini kaybederek o kişiye zarar vermiyor geride kalanlara da ceza veriyor, işkence ediyor. Bu cezasızlık oldukça biz oradan çıkmayacağız. Ben unutmak istemiyorum. Ben unutmayı reddediyorum. Hesap sormak, adaleti bulmak için unutmayı reddediyorum.

Sevdiğinizi kaybetmek, ölüm acısı.. Daha büyüğü yoktur. Ama o acıyı geçebiliyorsunuz. Onu gömüyorsunuz. Veda ediyorsunuz. Yasınızı yaşıyorsunuz. Ama biz yasımızı yaşamadık. Yasımız bitmedi. Biz veda edemedik. Biz bilmiyoruz; öldü mü, nerede?

Bir birimizden güç alıyoruz. Her şeyin üstünde burada mücadele; güç veriyoruz.

Anneler oğullarını ararken öldü o meydanda; Hediye Anne, Asiye Anne, Çiçek Anne, Berfo Anne..

“Ben oğlumu bulmadan ölmek istemiyorum” diyen anneler, oğullarına ne olduğunu öğrenemeden yaşamını kaybetti. O günlerin çocukları büyüdü; çocukları oldu.

“Hakikati ve adaleti istiyoruz”

Yasın bitmesi için yüzleşme hesaplaşması da olması gerekiyor. Sadece babama ne olduğunu öğrenmek istemiyorum. Hakikate ulaşmak istediğim kadar adalete de ulaşmak istiyorum. Diyelim 30 yıl sonra mezarına ulaştım, ne yaşadı o bilmiyorsun? Gerçeği bilmek istiyoruz. Suç işleyenlerin hesap vermesini istiyoruz.

Kim bilir kaç kişiyi daha yok ettiler. Ben sokakta yürürken belki onlar sokakta diyorum, belki değil sokaktalar. Acaba kaç kişiyi daha üzdüler, kaç aileyi daha perişan ettiler.

Vicdanları da yoktur. Olsa bunları yaparlar mı? Olsa en azından çıkıp anlatırlar ne olduğunu.

“Galatasaray Meydanı var oldukça kayıplar unutulmayacak”

25 yıldır bir an olsun yorulmadım. Oradan güç alıyorum. O meydan bizim her şeyimiz. Ailemiz, annemiz, babamız orası bir hafıza noktası. Galatasaray Meydanı var oldukça kayıplar unutulmayacak.

Annem Hanım Tosun için daha zor. Ekim aynı zamanda Lice Katliamı’nın yıl dönümü. Orada babası katledildi. 93’te babası 95 Ekim’de kocası kaçırıldı. Annem için çok daha zor. Annem devletin şiddetini her boyutta yaşadı. Evinin yakılması, babasının katledilmesi, kocasının kaçırılması…

“Annem mücadele etmezse yaşayamaz”

Çok mücadeleci ve onurlu… Biz de onun arkasından gidiyoruz. O mücadele etmezse yaşayamaz. Normal bir hayat yaşamayız biz. Mücadele etmeliyiz babamızın kaçırıldığını bile bile hiçbir şey olmamış gibi yaşamayız.

Babamın hakikati açığa çıkarılsa mücadeleye devam ederim bu suç, insanlığa karşı işlenen bir suç. 12 yaşında babam için yola çıktım fakat bugün öyle değil, bugün bunun kocaman bir kayıplar mücadelesi olduğunu düşünüyorum.

“Mücadele için herkes bir şey yapabilir”

Bu mücadele sadece bizim değil. Sadece hak savunucularının değil. Bu gerçeğin hafızada yer tutması için hepimize görev düşüyor. Hepimizin yapacağı şeyler var. Herkes kendisi bulacak kendi yolunu. Biri annelerin sesini duyuracak sizin yaptığınız gibi, birisi şarkı söyleyecek. İlla eylemlere katılmak gerekmiyor, mücadele etmenin binlerce yolu var.

Umutsuzluk

Umutsuzluğa düştüğüm noktada hemen öfkeleniyorum ve hemen harekete geçiyorum; “kalk kalk” diyorum. Umudu var edeceğiz, bir şekilde umudumuzu biz kendimiz yapacağız. Umut biziz.

Hukuka ulaşmanın bütün yolları kapatıldı. AİHM’den tut iç hukuka kadar bütün hak arama yollarımız kapatıldı ama yok ben umutsuz değilim.

“Oğlum Devrim…”

Şimdiye kadar sorularını onu yaralamadan yanıtladım. Ama geçen gün birden şöyle dedi: “Babanı polisler mi kaçırdı?” dedi. Baktı ben yanıt veremedim, sessiz kaldım. “Üzülme ben biliyorum internetten okudum” dedi.

Biz istemesek bile bu çocukların hafızasında yer ediyor bu olanlar. Beni 12 yaşımdayken annem elimden tuttu ama ben oğlumun elinden tutmadım. İlk annem götürdü beni Cumartesi Meydanı’na ikinciye ben kendim gittim. Annemden gizli gittim hatta.

Benim şimdi yaşadığım işkenceyi, benim oğlum da soracak. Oğlum, gözaltında kaybedilme ile 12 yaşında yüzleşti. Kaybedenlerin de cezasız bırakıldığını bu yaşında öğreniyor. Ben oğluma ne diyebilirim? Dedesini aradığı gibi annesine yaşatılanları da unutmuyor, unutmaz.

"Sözüm bitmiyor"

25 yıl geçti. Yıllar geçtikçe o hukuksuzlukla da derinleşiyor. Bunun karşısında benim sözüm azalmıyor. Acım da büyüyor sözlerim de.. “Sözün bittiği yerdeyiz” diyorlar ya yok benim sözlerim bitmiyor.

Yıllar geçtikçe alışılacak bir duygu değil bu. Bu benimle büyüdü. Ben küçükken bu kadar öfkeli değildim, büyüdükçe daha iyi anlıyorsun. Gözaltında kaybetmek insanlığa karşı işlenmiş en büyük suç. Çok büyük suç var burada. Siz (devlet) bir kişiyi öldürebilirsiniz, öldürmeyi tercih etmiyorsunuz ama ona dair tüm izleri kaybediyorsunuz. Toplumu da susturmak istiyorsun, sindiriyorsun..

Ayrıca sevdiklerine de zarar veriyorsun. Yakınlarını da sonsuz bir acıya, işkenceye, yasa mahkûm ediyorsun.

(EMK)