Nallıhan'daki termik santralin plan değişiklikleri iptal edildi

* Nallıhan Kuş Cenneti, Fotoğraf: Arşiv - AA

Ankara 6. İdare Mahkemesi, Nallıhan İlçesi, Uluköy ve Karaköy mahalleleri sınırları içerisinde yaklaşık 740 hektar büyüklüğündeki bir alanda Çayırhan-II Linyit Sahasındaki kömürün değerlendirilmesi amacıyla kurulması planlanan Çayırhan-B termik santraline ilişkin uygulama imar planı değişikliklerini iptal etti.

TMMOB’a bağlı Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin açtığı davada bilirkişi raporu, planların mevzuata ve kamu yararına uygun olmadığı yönünde çıkmıştı.

Mahkeme gerekçesinde bilirkişi raporuna da değinerek, “dava konusu planlarda çevresel değerlerin göz önüne alınmadığı, plan açıklama raporunda Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nde bulunan araştırmalara yer verilmediği, ÇED raporunda yer alan önerilerin plan açıklama raporuna yansıtılmadığı, devamında Bakanlığın hazırlattığı diğer raporlardaki verilerin plan açıklama raporuna yerleştirilmediği” ifadelerine yer verdi.

Karakuş-Candan: Yargı bilimden yana tavır koydu

Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, santralin çevre, tarım, su kaynakları ve deprem riski açısından büyük tehdit oluşturduğuna dikkat çekti. 

Dava konusu plan açıklama raporunda, bölgedeki Kuş Cenneti’nden bahsedilmediğini, ayrıca diğer flora ve fauna özellikleri yer almadığı gibi müdahale biçimlerinin de bulunmadığını, planlama alanı ve yakın çevresi için depremsellik konusunda da hiçbir araştırma yapılmadığını, bilirkişi raporunun ise bütün bu hususlara yer verdiğini hatırlattı.

Karakuş-Candan, mahkemenin kararını, “Mahkemenin çevre dersi veren bilirkişi raporunu esas alması hukuka alan inancımızı perçinlemiştir. Yargı bilimden yana tavır koymuştur. Verdiğimiz hukuk mücadelesinin sonuç verdiğini görmek bizi mutlu ediyor” sözleriyle değerlendirdi. 

Bilirkişi raporu

Davaya ilişkin çıkan bilirkişi raporunda yer verilen tespitler şöyleydi:

Dere-kuyu kalmayacak

“Böyle bir hassas bölgede yakın çevresi ile birlikte kapsamlı planlama yaklaşımları olması gerekmektedir. Planlamanın bütüncül yaklaşımına uymayan dava konusu planın, çevresel sorunlara tek başına yeterli olması beklenemez. Bu nedenle planlamanın bütüncül yaklaşımının gerekçelerine uymamaktadır. Termik santral gibi bir tesisin, hassas bir bölgede yer seçmesine karşı geliştirilecek önlemlerden bir olmasına rağmen göz ardı edilmesi planlama ilkelerine uymamaktadır.

"Dava konusu planlarda toplam inşaat alanına esas olarak emsal 0,20 verilmiştir. Bu yoğunluk ile mevcut planlama alanında korunabilecek hiçbir değer, (dereler, kuyular) kalmayacağı gibi proje alanı içindeki faaliyetlerde birbirine zarar verecek kadar yakınlaşacaktır. Bu sonuç hem çevreye hem de işletmeye zarar verecek niteliktedir.

"Aladağ çayı susuz kalır"

“Planlama alanı içinde Aladağ deresini besleyen birden fazla dere bulunmaktadır. Bu dereler mevsimliktir. Ancak ekosistemin mükemmel döngüsü ile dereler belli aylarda su tutmakta ve Aladağ deresini beslemektedirler. Ekosistem birbirini destekleyen parçaların bütünüdür. Bu parçalardan birinin ortadan kaldırılması tüm sistemin işlemesini de durdurmaktadır.

"Aladağ çayını besleyen derelerin ortadan kalkması Aladağ çayını susuz bırakacaktır. Aladağ çayı susuz kalınca etrafındaki çeltik tarlaları veya sulu tarım alanları da susuz kalacak pirinç ve su tarım bitkileri üretimi duracaktır. Aladağ çayının susuz kalması çay içindeki balıkları ve diğer su canlılarını yok edecektir.

Ekosistem bozulacak

“Diğer tarafından ÇED raporunda ve yer seçim raporunda Aladağ Çayı, Termik santral kullanım ve soğutma suyu temini açısından çok önemli bir fırsat sunduğu belirtilmektedir. Oysa çaydan su temini fırsat değil ciddi bir tehdittir. Ekosistemin bozulmasında su temini faaliyeti de büyük rol oynayacaktır.

"Plan açıklama raporunda Aladağ Çayının özellikleri de analiz edilmemiştir. Dava konusu planlama işleminde planlama ve yakın çevresi ile ilgili araştırmalar yapılmamıştır.

"Yaban hayatı sahasında"

“Plan açıklama raporunda planlama alanı çevresindeki flora ve faunadan da bahsedilmemektedir. Oysa Termik santral proje sahasının kuş uçuşu 2.320 m güney batısında Davutoğlan Yaban Hayatı Geliştirme Sahası yer almaktadır. Proje sahasının güneyinde kuş uçuşu 5,9 km mesafede Nallıhan Kuş Cenneti yer almaktadır.

"Plan açıklama raporunda Kuş Cenneti'nden de bahsedilmemektedir. Plan yapılan alanın yakın çevresindeki alanların korunması ve sürdürebilirliği sadece proje/plan bölgesi içinde değil tüm Türkiye için önemlidir.

"'En uygun yer' doğru değil"

“Dava konusu alan bir ekosistemin içine yer almaktadır. Yaban hayatı geliştirme bölgesi, kuş cenneti, Aladağ Çayı ve çevresi, Sarıyer Barajı hepsi aynı ekosistemin parçasıdır. Aynı zamanda Uluköy yerleşmesinin yerel ekonomisi de olumsuz etkileneceği de görülmektedir. Sıralanan nedenlerle, termik santralin yer seçiminin de ‘en uygun yer' olarak belirlenmesi de doğru olarak değerlendirilememiştir.

"Planlama süreci içinde termik santralin bulunduğu duyarlı bölge de yeterince araştırılamamış ve müdahale biçimleri üretilmemiştir. Sonuç olarak dava konusu planlarda çevresel değerler göz önüne alınmamış, plan açıklama raporunda gerekli araştırmalara yer verilmemiştir. Araştırma yapılmadığı için çevresel riskler de yeterince değerlendirilememiş, müdahale biçimleri (plan kararı) üretilememiştir.”

Ne olmuştu?

Çevre ve şehircilik il müdürlüğü, Nallıhan Kuş Cenneti'ne 6 kilometre uzaklıktaki Uluköy ile Karaköy köylerinin arasına Çayırhan-B adlı termik santralin kurulabilmesi için gerekli imar plan değişikliğini 6 Ocak 2017’de onaylamıştı. 

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından Çayırhan B Termik Santrali ve linyit kömür rezerv alanlarının özelleştirme ihalesi açık eksiltme usulü ile 6 Şubat 2017'de yapılmıştı. 

Kolin-Kalyon Enerji-Çelikler Ortak Girişim Grubu en düşük teklifi vererek, devlete kWh (kilowatt- saat) 6,04 centten elektrik satacağını açıklamış ve ihaleyi kazanmıştı. Grubun kurduğu Çayırhan Elektrik Üretim ve Madencilik Anonim Şirketi, santral ve maden sahasını 35 yıl işletecekti. Devlet şirketin üreteceği elektriğe 15 yıl alım garantisi vermişti.

10 Nisan 2019 tarihli Cumhurbaşkanlığı kararlarıyla, santralin ihtiyacı olan linyit kömürünün çıkarılması için Beypazarı’ndaki maden arama sahasında bulunan taşınmazların, Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) Genel Müdürlüğü tarafından “acele kamulaştırılmasına” karar verilmişti.

Maliyeti yaklaşık 2 milyar 200 milyon lira olarak belirlenen 720 megavatlık santrala ek olarak, bölgede lavvar (ocaktan çıkan madenlerin ilk işleme tabî tutulduğu tesis) ve kırma eleme tesisleri ile düzenli atık depolama alanı yapılması planlanıyordu. (TP)