'Bombalayacağız, Kaçın': Nick Ut'un Gözünden Savaş Fotoğrafçılığı

Fotoğraflar: Nick Ut / AP

İstanbul Fındıklı'daki Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde küçük bir salonda Nick Ut'u bekliyoruz. Dünyanın en bilinen ve en büyük etki uyandıran fotoğraflarından birini çekmiş olan Ut'un anlatacakları, hem salondakilerin çoğunluğunu oluşturan fotoğrafçılık öğrencileri, hem de gazeteciler için önemli.

68 yaşındaki ufak tefek adam, ilan edilen saatten yaklaşık 50 dakika sonra nazikçe "Hello" diyerek salona giriyor. Hemen okulun yakınında, boğaz kıyısında Anadolu Ajansı'na röportaj verdiğini ve bu yüzden geç kaldığını belirterek özür diliyor.

Kısaca kendini tanıttıktan sonra yarım asırdan uzun kariyeri boyunca çektiği fotoğraflardan oluşan bir seçki üzerinden hikayesini anlatmaya başlıyor.

Ut, 1965-1975 yılları arasında takip ettiği Vietnam Savaşı'nın etkilerinden hiçbir zaman kurtulamadığını söylüyor. Kaliforniya'daki evinde otururken uçak veya helikopter sesi duyduğunda hala irkildiğini söylüyor: "Savaş filmlerini de sevmiyorum. Bir savaş filmi izlediğimde geceleri uyuyamıyorum."

"Napalm Kız" fotoğrafının çekildiği andan kısa bir süre sonrası. Gazeteciler ve askerler, napalm bombası yüzünden yanan kıza yardımcı olmaya çalışıyor.

1951'da Vietnam'ın güneyindeki Long An eyaletinde doğan ve asıl adı Huynh Cong Ut olan Nick Ut, fotoğrafçılığa başlamaya 1965 yılında, bu mesleği yapan ve Vietnam'daki savaşı takip ederken ölen abisinin cenazesinde karar vermiş.

Nick Ut'un abisi Huynh Thanh My, AP için çalıştığı dönemde Güney Vietnam ordusuyla savaş alanında bulunduğu sırada yaralanmıştı.

16 yaşında AP ajansı için çalışmaya başlayan Ut, pek çok insanın ölümüne tanık olduğu gibi kendisi de dizinden, kolundan ve karnından olmak üzere üç kez yaralanmış.

Bacağındaki yara, roketle hedef alınan bir zırhlı araçtan kendini son anda dışarı atmayı başardığı sırada olmuş. "Araçta kalanların hepsi öldü" diyor.

"AP için çalışırken bir olayın pek çok fotoğrafını çekmek zorundaydık," diyen Ut, gazetecilerin haber takibi yapabilmek için kamuflaj giyerek askeri araçlar ve helikopterlerle seyahat ettiğini anlatıyor perdedeki kamuflajlı fotoğrafını işaret ederek.

Ut'un koleksiyonu arasında bir bombardıman anında çekilmiş çok sayıda fotoğraf da var. "Her yere bomba yağıyordu" diyor. Amerikan ordusu bombardımana başlamadan önce gazetecileri uyarıyormuş. Kaçmak için "10'a kadar sayacak vakitleri olduğunu" söylüyor Ut.

Sınır Tanımayan Gazeteciler'e (RSF) göre yaklaşık 20 yıl devam Vietnam savaşı boyunca 63 gazeteci hayatını kaybetmiş.

Bir sonraki fotoğrafta ise hayatını kaybetmiş bir ABD askeri var. Normalde ölmüş insanların fotoğraflarını çekmediğini söyleyen Ut, bu kare için bir istisna yaptığını ve bu fotoğrafın o dönemde gazetelerde basıldığını söylüyor: "Bugün gazetelerde ölü bir asker fotoğrafı asla göremezsiniz."

Napalm ve beyaz fosfor bombalarıyla hedef alınan bir yerleşim yeri.

Ut'un 1972 yılında bombardımandan kaçan çocukları çektiği ve "Napalm kız" olarak bilinen fotoğraf, ABD başta olmak üzere dünya genelinde büyük yankı uyandırmıştı. Ut, bu fotoğrafın savaş karşıtı hareketin ivme kazanmasını sağladığını söylüyor. Fotoğraf, ABD'nin 1975'te Vietnam'dan çekilmesinin sebeplerinden biri olarak kabul ediliyor.

Nick Ut, "Napalm Kız" fotoğrafıyla 1973 yılında Pulitzer Ödülü'nü kazanmıştı.

"Napalm Kız," yani o gün fotoğrafını çektiği ve daha sonra hastaneye götürdüğü Kim Phuc'la da halen görüştüğünü söylüyor Ut. Bugün 56 yaşında olan Phuc, Kanada'da yaşıyor.

2017 yılında AP'den emekli olan Ut, ABD vatandaşlığına sahip ve bu ülkenin Los Angeles kentinde yaşıyor. (VK)