2021 Nobel Kimya Ödülü, kimyayı zararsızlaştıranlara

Nobel Kimya Ödülü açıklandı. Ödül bu yıl Benjamin List ve David W.C. MacMillan'a verildi. 

2000 yılında, birbirinden bağımsız olarak çalışan Dr. List ve Dr. MacMillan, atıkları azaltan ve molekülleri oluşturmak için yeni yollar sağlayan bir tür kataliz geliştirdiler.

Ödül açıklanırken, "bilim insanlarına armasötik araştırmalarda ilerlemeler sağlayan ve kimyanın çevre üzerindeki etkisini azaltan çalışmaları için teşekkür ederiz" denildi. 

"Bunu neden düşünmedik?"

Nobel komitesi yaptığı açıklamada, "Yaptıkları örneğin, arabalardaki katalizörler egzoz dumanındaki zehirli maddeleri zararsız moleküllere dönüştürüyor" dedi. 

Nobel Kimya Komitesi başkanı Johan Aqvist, "Bu kataliz kavramı basit olduğu kadar dahice ve gerçek şu ki birçok insan bunu neden daha önce düşünmediğimizi merak ettiriyor" dedi.

Açıklanacak ödüller neler? 

Edebiyat ödülü Perşembe günü Stockholm'de açıklanacak. Geçen yılın kazananı Louise Glück olmuştu.

Nobel Barış Ödülü ise Cuma günü Oslo'da açıklanacak. Geçen yılın kazananı BM Dünya Gıda Programı olmuştu.

Önümüzdeki hafta Pazartesi günü Stockholm'de, Ekonomi Biliminde Nobel Anma Ödülü açıklanacak. Geçen yılın ödülü Paul Milgrom ve Robert Wilson tarafından paylaşıldı.

2021 Nobel Ödülleri

• Kimya Ödülü: Benjamin List ve David W.C. MacMillan, moleküller oluşturmak için yeni bir araç geliştirmeleri, farmasötik araştırmalarda ilerlemeleri teşvik eden ve kimyanın çevre üzerindeki etkisini azaltan çalışmaları nedeniyle... 
• Fizik Ödülü: Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann ve Giorgio Parisi, "Dünya'nın iklimi ve insanlığın onu nasıl etkilediği hakkındaki bilgimizin temelini oluşturan" çalışmalarından dolayı... 
• Tıp Ödülü: David Julius ve Ardem Patapoutian, ısının, soğuğun ve dokunmanın sinir sisteminde sinyalleri başlatma şekillerine dair keşiflerinden dolayı... 

Ödül neden onlara gitti? 

Benjamin List – awarded the #NobelPrize in Chemistry – wondered whether an entire enzyme was really required to obtain a catalyst. He tested whether an amino acid called proline could catalyse a chemical reaction. It worked brilliantly. pic.twitter.com/YXpA0RnbPm

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 6, 2021

Kataliz, plastiği mümkün kılan şeydir; aynı zamanda tat alma tomurcuklarını hedef alan gıda tatlandırıcıları ve burnu gıdıklayacak parfümler gibi ürünlerin imalatına da olanak tanır.

Dünyanın gayri safi yurtiçi hasılasının yaklaşık yüzde 35'i kimyasal kataliz içerir.

Ancak 2000 yılına ve Nobel ödüllülerin keşfine kadar, kimyagerlerin elindeki aletler, çekiç ve keski eşdeğeriydi.

Nobel komitesi, "Doğanın kimyasal yaratımlar oluşturma yeteneğini kendikimizle karşılaştırırsak, uzun süre Taş Devri'nde sıkışıp kaldık" diye yazdı.

Doğada enzimler, yaşama şeklini, rengini ve işlevini veren moleküler kompleksleri oluşturma işini yaparlar.

Daha önce kimyagerler tarafından kullanılan katalizörler iki gruba ayrılabilir: metaller veya enzimler.

Komite, "Metaller genellikle mükemmel katalizörlerdir, çünkü elektronları geçici olarak yerleştirme veya kimyasal bir işlem sırasında onları diğer moleküllere sağlama konusunda özel bir yetenekleri vardır" diye yazdı. 

"Bu, bir moleküldeki atomlar arasındaki bağları gevşetmeye yardımcı olur, böylece aksi takdirde güçlü olan bağlar kırılabilir ve yenileri oluşabilir."

Ancak çalışmak için bazı metal katalizörlerin oksijen ve nem içermeyen bir ortamda olması gerekir - birçok büyük ölçekli endüstride elde edilmesi zordur.

(PT)