31 Mart’a doğru: Kadın seçmen var kadın temsili yok

Yerel seçimlere sayılı günler kala birçok il ve ilçede adaylar açıklanmaya başlandı. Kadın temsilinin görünmediği listelerde cinsiyet eşitsizliği gözler önüne serilirken netleşen adaylarla kadın katılımının zayıf olduğu Dersim’de kadınların temsiliyeti başarılı olacak mı?

31 Mart’ta yapılacak yerel seçimler yaklaşırken siyasette temsil eşitsizliği yine gözler önüne serildi. İktidar ve muhalefet partilerinden açıklanan adaylarda kadın aday oranları oldukça düşük. 

Dersim ise neredeyse ülke ortalamasının gerisinde. AKP, CHP’de açıklanan il ve ilçe adaylarında kadınlar yer bulamazken Emek Partisi ve Sosyalist Meclisler Federasyonu’nda şu ana kadar öne çıkan isimlerde kadınlar yok. DEM Parti ise eş başkanlık sistemi ile kadın katılımını zorunlu tutuyor. 

“Eş başkanlık kadın temsilinin garantisi”

1930 yılında Belediye Kanunu'nun kabul edilmesiyle geçen 94 yılda 16 yerel seçim yapıldı.  

Bugün seçilen her 10 kişiden yalnızca 1'i kadın. DEM Parti Dersim İl Eş Başkanı Esma Ataş kadın temsilinin kendileri için vazgeçilmez olduğunu belirtiyor. DEM Parti’nin aksine diğer partilerin kadını yıpratma, geri plana atma yönünde çabaları olduğunu belirten Ataş yerel yönetimlerde kadın temsili hakkında şunları söylüyor:

“Gerek siyasal alanda gerek toplumsal alanda kadına düşen rol aslında büyük ama maalesef hem zaman sorunu hem de çekinceleri var kadınlarımızın. Çünkü toplumsal yükleri büyük. Özellikle DEM Parti gibi bir partide bulunursam ‘Benim çocuğum işimden ekmeğinden olur mu’ gibi kaygılar da mevcut.” 

“Erk egemen sistemde kadınları ikinci plana atmak, ikinci sınıfta görmek, geride bırakmak geçmişten bugüne süregelen bir durum. Ama DEM Parti dışında kadını sahiplenme, kadını ön plana çıkarma noktasında bir çaba görmüyorum. Bizde eş başkanlık sistemi var ve bu kırmızıçizgimizdir. Eş başkanlık kadın temsili için vazgeçilmezdir. Çünkü özgür kadın özgür toplumu, özgür toplum ise özgür ulusu yaratır. Şimdi kadınlar her yerde olmalı diyorum. Kadınlar artık tüm yönetim kademelerinde söz sahibi olmalı.”

“Dünden daha geriyiz”

Sosyalist Meclisler Federasyonu Temsilcisi Evrim Konak kadın temsilinde istenilen zeminin yaratılmadığı gibi dünden daha geri bir noktaya düşüldüğünü ifade ediyor. “Son yıllarda göreceli bir şekilde yükselen kadın mücadelesine karşı sol sosyalist hareketlerde gerileyen ve daralan bir kadın mücadelesi var” diyen Konak şöyle devam ediyor:

“Biz kadınlara ne hükümetler ne siyasi partiler hatta ne devrimci demokrat kurumlar temsiliyet hakkı sağlamıştır, kadınlar tüm haklarını mücadele ederek almışlardır. Yerel yönetimler demek aslında kadın demek. Ve doğaldır ki sosyalizmden beslenen hareketlerin kadın temsiliyeti merak edilen konuların başında geliyor.”

“Ne yazık ki istenilen bir zemin yaratılmadığı gibi dünden daha geri bir noktaya düştüğümüzü de kabul etmek gerekiyor. Kadın iradesi maalesef ki bu süreçte de birçok alanda ortaya çıkmadı. Bugün il ve ilçelerdeki aday adaylarının hepsinin erkek olmasının hem biz kadınların hem de kurumumuz açısından iyi bir izlenim bırakmadığının farkındayız.”

“Bu anlamda çağrım bütün kadınlara: İl ve ilçelerde il genel meclis üyeliği, belediye meclis üyeliği, belediye başkanlığı, muhtarlık noktasında kendi iradelerini ortaya koyup ‘Ben de varım’ demeliyiz.”

“Tüm yük kadınların omuzlarında”

Emek Partisi Dersim İl Yöneticisi Çağla Yolaşan yerel seçimde kadın temsiliyeti neden zayıf sorusuna cevap verirken, kadınların toplumsal üretime ve toplumsal yaşama ne kadar katıldığını dikkate alarak cevap vermek gerektiğine dikkat çekiyor.

“Kadınların büyük çoğunluğunun toplumsal üretimin bir parçası olsa da olmasa da kendi günlük hayatlarını çocukları beslemek, varsa evde yaşlının bakımını sağlamak, en ucuz gıdayı nerede bulabiliyorsa gidip oradan almak şeklinde planladığı hepimizin bildiği bir gerçek” diyen Yolaşan sınırlı kadın temsili için şunları belirtiyor:

“Yoksullukla kuşatılmış angaryalarla dolu yaşam şekli maalesef hala kadınların hayatının bir gerçeği olarak önümüzde duruyor. Bu koşullarda kadınların politikleşmesi, siyasi partilerin temsilcileri durumuna gelmesi için erkeklere göre ekstra çaba, ekstra fedakarlık göstermesi gerekiyor."

"Temsilde, yönetimde, faaliyette cinsiyet eşitliğinin sağlanması gibi bir kaygısı olan siyasi partilerin de kadın üyelerini teşvik edici, yeteneklerini geliştirmelerine olanak açıcı öncü bir rol üstlenmesi gerekiyor. Kadınların kendi hakları, gelecekleri için örgütlenmelerini sağlayamadığımız sürece eşit temsil meselesi daima bir sorun olarak önümüzde duracak. Biz de bu sebeple kadınların yerel yönetimlerde, parlamentoda, siyasi partilerde, sivil kuruluşlarda ve daha pek çok yerde temsilci olabilmesinin yolunun öncelikle kadınların örgütlenmesinden geçtiği bilinciyle davranıyoruz.”

“Kadınlar önceliğimiz”

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İl Başkanı Hüseyin Yoluk kadın ve genç temsiliyetine önem verdiklerini fakat istenilen düzeyi yakalayamadıklarını belirtiyor. Yoluk aday belirlenme sürecine ilişkin şu bilgileri veriyor:

“Şu anda sadece belediye başkanı adaylarımızın seçimini yaptık. İl genel meclis ve belediye meclis üyelikleri için seçimler bitmedi. Yapılan seçimlerde kadınlarımız çıkarsa tabii ki saygı duyarız. Ama ne kadar acıysa kadınlar kadınlara oy vermiyorlar."

"Yoksa aday adaylarımız var. Partimizde üye sayısı olarak erkek bizde bin iki bin üye varsa bine yakın sekiz dokuz tane kadınlarımız var. Partimiz tarafından belirlenen kadın ve gençler için bir kotamız var. Kadınlar ve gençler birinci önceliğimizdir. Ama dediğim gibi ne kadar acıysa seçim yapıyoruz kadınlar kadınlara oy vermiyorlar erkeklere oy veriyorlar.”

“Adaylarımız yerelin ihtiyacına göre belirleniyor”

AKP Dersim İl Başkanı Bülent Süner adayların yerelin durumuna göre genel merkezleri tarafından belirlendiğini aktarıyor. Süner partilerinin aday belirleme süreçlerine ilişkin olarak şu bilgileri veriyor:

“AK Parti’nin şu anda 4 tane kadın aday adayı var ilçelerde. İl merkezinde iki kadın adayımız vardı fakat genel merkezimiz tarafından başka bir adayımız uygun bulundu." 

"İlçeler ise önümüzdeki günlerde belli olacak. Biz bazen aday bazlı düşünüyoruz diyoruz ki bu arkadaşımız burada ön plana çıkabilir yoksa herhangi bir kota uygulamamız yok. Netice olarak adaylarımızı yerelin değerlendirilmesine göre belirliyoruz.”

(DK/EMK)