Boşanan Kadına Maaş Kesme Cezası Anayasa Mahkemesi'nde

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası (SSGSS) Kanunu'nun "Ölen sigortalının hak sahiplerinden, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eşin aylığı kesilir" hükmünü içeren 56. maddesi, iptal edilmesi istemiyle, Anayasa Mahkemesi'ne taşındı.

bianet bu sorunlu maddeyi Mart 2008'de gündeme getirmişti.

Hükmün iptalini Zonguldak 1. İş Mahkemesi hâkimi Selma Alp istedi. Zonguldak'ta boşandığı eşiyle birlikte yaşadığı gerekçesiyle, babasının ölümü dolayısıyla Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) aldığı yetim maaşı kesilen kadın, karara Zonguldak 1. İş Mahkemesi'ne dilekçe vererek itiraz etti.

Davacı kadın dilekçede yetim aylığının kesilmesinin Anayasa'nın 10. maddesindeki "Kanun önünde eşitlik" ilkesine aykırı olduğu savundu; SGK kontrol memurlarının tutuğu "keyfi" ve "dayanağı olmayan" tutanakların, köy muhtarı ve azalarına imzalatıldığını söyledi.

Eşitlik ve özel hayat vurgusu

SGK avukatı ise davacı kadın ve eski eşinin, "muvazaalı (danışıklı) boşanma yaptıklarını" öne sürdü ve dilekçede "Bu durum nikahsız yaşamaya özendirdiği gibi, kurumumuza büyük yük getirmekte, toplumun değer yargılarına ve aile kurumuna zarar vermektedir" ifadesini kullandı.

Mahkeme hakimi davaya konu işleme dayanak gösterilen 5510 sayılı Kanun'un 56. maddesinin sadece Anayasa'nın "eşitlik" ilkesini düzenleyen 10. maddesinde değil, "Cumhuriyetin nitelikleri" başlıklı iki;  "Devletin temel amaç ve görevleri" başlıklı beş; "Temel hak ve hürriyetlerin niteliği" başlıklı 12; "Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı" başlıklı 17 ve "Özel hayatın gizliliği" başlıklı 20. maddelerine aykırı olduğu kanaatine vardı. Mahkeme bu gerekçelerle maddenin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne itiraz başvurusunda bulunulmasına karar verdi.

Hakimin kararı doğru

Mahkemenin kararını bianet'e değerlendiren avukat Canan Arın, "Hakimi kutluyorum" diyerek sözlerine başladı. Arın şöyle devam etti:

"SGK'nin kararı Anayasa'nın, mahkeme hakiminin saydığı maddelerine aykırı. Kadın, boşandığı insanla birlikte yaşamasaydı pek ala bu parayı almaya hak kazanacaktı. Kadının hatası daha önce evli olduğu adamla birlikte yaşaması mı? Boşanmış kadın, canı kiminle isterse onunla yaşar, buna kimse karışamaz. Bu tercihi maaş almasına engel değildir."

SGK'nin maaş kesme kararının özel hayatın gizliliğini ihlal ettiğini savunan Arın, "SGK'nin kendine dayanak ettiği madde değişen Medeni Kanun'a da aykırı. Eski Medeni Kanun'a göre evlilik birliliğinin 'reisi' kocaydı ve koca eşine bakmakla yükümlüydü. Şimdi evlilik birliği içinde 'reis' söz konusu değil ve kadın - erkek eşit sayılıyor. Yani evli olan kadının da böyle bir maaş almasında hiçbir sakınca yok" dedi. (SP/TK)