Cambridge Analytica nedir ve seçimleri nasıl etkiler?

* Görsel: Right.ly

Millet İttifakı Cumhurbaşkanı adayı ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Twitter hesabından yaptığı açıklamada Londra merkezli Cambridge Analytica şirketinin seçmen davranışlarına müdahalesini anımsatarak hükümete uyarılarda bulundu.

Kılıçdaroğlu, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahretttin Altun ve ekibine hitaben yaptığı paylaşımda "Anlaşmaya çalıştığınız dark web dünyası, sizi yabancı istihbaratın eline düşürür. Cambridge Analytica'cılık oynamak sizin kapasitenizi aşar" dedi.

Son 10 güne 2 gün kaldı. Ben son uyarımı yapayım. Fahrettin Altun, Serhat ve ekip arkadaşları Çağatay ile Evren; anlaşmaya çalıştığınız dark web dünyası, sizi yabancı istihbaratın eline düşürür. Cambridge Analytica'cılık oynamak sizin kapasitenizi aşar çocuklar. SON UYARIMDIR!

— Kemal Kılıçdaroğlu (@kilicdarogluk) May 1, 2023

Kılıçdaroğlu'na yanıt veren Altun ise iftira olarak nitelediği sözler için "Demokrasiyi içine sindirmiş hiçbir siyasetçinin dedikodu ve iftira siyasetine tevessül etmesi, devletin kamu görevlilerini isim isim zikrederek hedef göstermesi kabul edilemez" açıklamasını yaptı.

Kılıçdaroğlu'nun açıklaması sonrası ABD'de seçim sürecine müdahale ettiği ortaya çıkan Cambridge Analytica yeniden gündem oldu.

Cambridge Analytica skandalı

Cambridge Analytica skandalı, ABD'de 2016'daki başkanlık seçimi sürecinde, şirketin 50 milyon Facebook kullanıcısına ait verilerin usulsüz kullanıldığının ortaya çıkmasıyla yaşanmıştı. Daha sonra şirket tarafından Facebook'ta veri ihlaline maruz kalan kişi sayısının 90 milyona yaklaştığı belirlenmişti. Facebook CEO'su Mark Zuckerberg, veri ihlali skandalıyla ilgili ABD Kongresi'nde ifade vermiş ve özür dilemişti.

Skandalın ifşa olmasının ardından şirket, veri ihlallerinin yanı sıra geçmişte pek çok ülkede seçimlere müdahale etmekle ve kirli anlaşmalarla suçlanmıştı. Şirket, skandalın ardından 5 milyar dolar para cezasına çarptırılmış ve kapatılmıştı.

Cambridge Analytica, 2013'te SCL Group isimli bir İngiliz şirket tarafından kurulmuştu. "Davranışsal araştırma" ve "stratejik iletişim" şirketi SCL Group, 1990'lardan beri siyaset ve seçimlere müdahale ediyordu.

Peki, Cambridge Analytica verilerle ne yapıyor?

İnterneti veya sosyal medyayı kullandığınızda, arkanızda dijital bir kırıntı izi bırakırsınız. Beğendiğiniz her gönderi, retweetlediğiniz her tweet, katıldığınız her ileti dizisi, bunların tümü toplanmaya ve girilmeye hazırdır.

Cambridge Analytica da demografi, tüketici davranışı, internet etkinliği ve diğer kamu ve özel kaynaklar gibi kaynakları kullanarak seçmenler hakkında veri toplardı.

Şirket, beş büyük kişilik özelliği (deneyime açıklık, vicdanlılık, dışadönüklük, uyumluluk ve nevrotiklik) modelini kullanırdı. Cambridge Analytica, bu sosyal psikolojiyi veri analitiğiyle birleştirdi.

Facebook ve Twitter'dan veri topluyorlar ve üçüncü şahıslardan televizyon tercihleri, havayolu seyahati, alışveriş alışkanlıkları, kiliseye gitme, hangi kitapları satın aldığınız, hangi dergilere abone olduğunuz hakkında bir dizi başka veri satın alırdı.

Tüm bu bilgileri alıyorlar "kişiselleştirilmiş reklamcılık" için kullanıyorlardı.

ABD'de onlarca seçime müdahale etti

ABD'deki 2018 başkanlık seçimlerinin haricinde, şirket yalnızca 2014'te ABD'de "kongre, senato ve eyalet seviyesinde 44 seçime" dâhil oldu. Şirket, 2016 ABD başkanlık seçimleri sırasında Hillary Clinton'ın kayıp yazışmalarını ele geçirmek için de çalıştı.

Şirket bunun için WikiLeaks ile de görüştü, fakat Julian Assange'dan olumlu yanıt alamadı.

Faaliyetleri dünyanın her yerinde

Cambridge Analytica, ABD'de Donald Trump'ın başkan seçilmesinde ve İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden çıkma (Brexit) süreçlerinin dışında Romanya, Meksika, İtalya, Güney Afrika, Arnavutluk, Malezya, Nijerya, Hindistan, Brezilya, Letonya, Kenya, Kolombiya, Endonezya Avustralya ve Çin gibi birçok ülkede siyasi ve ticari kampanyalarda çalışmıştı.

Demirtaş'tan uyarı

Öte yandan, Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş da konuya ilişkin sosyal medya hesabından bir açıklama yaparak, 14 Mayıs'ta oy verecek yurttaşları uyardı:

"Ciddi manipülasyon ve algı operasyonları gelecek gibi görünüyor.

"Tanımadığınız ya da trol olduğu belli olan veya iktidar çevrelerinin hesaplarından yayılan hiçbir şeyi, lütfen görmeyin, duymayın, yaymayın ve paylaşanları engelleyin.

"Tanınmış kişilerin hesapları ele geçirilerek veya şimdiye kadar size güven vermiş hesaplar üzerinden provokasyonlar yapılabilir. Ne olursa olsun seçimi kazanmaktan başka bir şeye odaklanmayın.

"Her türlü kışkırtıcı şeye karşı göstereceğiniz tepki sakin olmak ve herkesi sakin olmaya çağırmak olsun.

"Size güveniyorum."

(NT)