DİSK, 15-16 Haziran Direnişi’nin interaktif haritasını hazırladı

15-16 Haziran 1970 Büyük İşçi Direnişi’nin yıldönümü için hazırlanan harita üzerinden eylemler, yürüyüş güzergâhı, işçilerin talepleri ve basındaki yansımaları izlenebiliyor.

İstanbul

DİSK, 15-16 Haziran Direnişi’nin interaktif haritasını hazırladı

Haberin Kürtçesi için tıklayın

DİSK, 15-16 Haziran 1970 Büyük İşçi Direnişi’nin yıldönümünde interaktif harita hazırladı. Harita, Türkiye tarihinin en önemli işçi eylemini anlatan bir çevrimiçi sergi niteliğinde.

Söz konusu dönemdeki işçi eylemleri, yürüyüş güzergâhı, işçilerin talepleri ile basındaki yansımaları interaktif harita üzerinde fotoğraflar, gazete kupürleri ve açıklayıcı yazılar eşliğinde takip edilebiliyor.

Zafer Aydın'ın 'İşçilerin Haziranı' ve DİSK'in 'DİSK Tarihi: Kuruluş, Direniş, Varoluş' kitaplarından, TÜSTAV ve DİSK arşivlerinden faydalanılan çalışmada Paşabahçe Grevi, DİSK'in Kuruluşu, Kocaeli, Gebze, Eyup, Zeytinburnu, Levent yürüyüş kolları, direnişe katılan fabrikalar ve işyerleri görülebilir.

Ayrıca kullanıcılar haritadan çevredeki sokaklara ve kentlere bakabilir, detaylı yazılara ve ilgili belgelere de linkleri tıklayarak ulaşabilir.

Çerkezoğlu: Yeni kuşaklara aktarmak en önemli görevlerimizden

Konuyla ilgili konuşan DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, 15-16 Haziran Direnişi'nin güncelliğini koruduğunu belirterek "Bu mirası yeni kuşaklara, genç işçilere aktarmak bizim en önemli görevlerimizden biri. Bunu eylemlerle, kitaplarla veya panellerle yaptığımız gibi teknolojiyi kullanarak da yapmak istedik. Sendikal faaliyetlerimizde ve eğitim çalışmalarımızda teknolojiyi kullanmaya, daha çok kişiye ulaşmaya çalışıyoruz. İşçiler sendikalara e-devlet üzerinden üye oluyor, sendika eğitimlerinde de interaktif haritaları kullanmalıyız" dedi.

Yürür: Türkiye tarihinin en önemli iki günü

Yeni Emek Çalışmaları Ofisi’nden Deniz Yürür de küratörlüğünü yaptığı çalışmayla ilgili olarak "15-16 Haziran İnteraktif Haritası’nda dönemin işçi eylemlerindeki dinamizmi yansıtmaya çalıştık. 15-16 Haziran belki de Türkiye tarihinin en önemli iki günüdür. Silik bir anı olarak değil günümüzdeki işçi eylemlerine ışık tutan bir öncül sarsıntı olarak ele aldık. Herkesi sergimizi gezmeye davet ediyoruz” diye konuştu.

DİSK hazırladığı interaktif haritayı ayrıca işçi eğitimlerinde de kullanacak.

15-16 Haziran Direnişi

15-16 Haziran Direnişi, Türkiye tarihinin en büyük işçi hareketi. 1970'te CHP ve AP’li milletvekilleri Sendikalar Kanunu ile Grev ve Lokavt Kanunu'nda değişiklik yapılması için ayrı ayrı taslak hazırladı.

Taslaklar komisyonda birleştirilerek tek taslak haline getirildi ve Mecise sevk edildi. “Güçlü sendikacılık yaratılması” iddiasıyla gündeme gelen değişikliğin asıl amacı sendikal örgütlenmenin ve grev hakkının kısıtlanmasıydı. Tasarı şu değişiklikleri içeriyordu:

Bir işçi sendikasının Türkiye çapında faaliyet gösterebilmesi için o işkolundaki toplam işçi sayısının üçte birini üye kaydetmiş olması gerekir.
İşçi federasyonlarının faaliyet gösterebilmesi için o işkolundaki toplam işçi sayısının üçte birini üye kaydetmiş olması gerekir.
İşçi konfederasyonu kurulabilmesi için daha önce sözü edilen sendika ve federasyonların üçte birini, sendikalı işçilerin üçte birini üye yapması gerekir.
Sendika üyeliğinden ayrılabilmek için tek tek noter karşısına çıkmak gerekir.
Sendika kurmak için en az üç yıl işyerinde çalışmak gerekir.
Uluslararası işçi kuruluşlarına ancak en fazla işçiyi barındıran konfederasyon üye olabilir.

Sadece 4 vekil 'ret' oyu verdi

Yasa 4 ret oyuna karşılık 230 oyla kabul edildi. Yasa DİSK'i sendikal hareketten soyutlamak için çıkarılmıştı. Patronlar da bu yasa değişikliğinin arkasındaydı. Dönemin Çalışma Bakanı Seyfi Öztürk de "Çok yakında DİSK'in çanına ot tıkayacağız" açıklaması yaptı.

Bunun üzerine işçiler ayaklandı. Tasarının Meclis'te kabul edilmesinden 4 gün sonra 15 Haziran 1970'te eylemler başladı. İlk gün 70 bin kişi çalıştıkları fabrikalarda üretimi durdurdu.

İstanbul'da Ankara Asfaltı üzerindeki fabrikalarda çalışan işçiler Kartal'a doğru yürüyüşe geçti. İstanbul'un geri kalanındaki işçiler de merkezi bölgelerde eylem yaptı, yolları trafiğe kapattı, dönemin Başbakanı Süleyman Demirel'in kardeşi Şevket Demirel'in fabrikasını işgal etti.

Tuzla-Çayırova bölgesindeki işçiler Gebze'ye doğru, Kocaeli'ndeki işçiler de iki koldan İzmit'e yürüdü.

16 Haziran'a gelindiğinde eylemler durmadı. Daha kalabalık kitleler yasayı protesto ediyordu. İstanbul’da işçiler üç koldan Valiliğe yürümek istedi. ASkerler Cağaloğlu'nda işçilerin yolunu kesti.

İşçilerin bir kısmı barikatı aşarak Valiliğin önünden Eminönü’ne indi. İşçilerin bir araya gelmesini ve yürüyüşü engellemek isteyen yetkililer Galata ve Unkapanı köprülerini açtı. İşçiler bunun üzerine motorlarla Haliç'in karşısına geçti. Levent ve Mecidiyeköy’de de kitlesel yürüyüşler yapıldı.

Polis işçilere saldırdı

Anadolu Yakası’nda ise iki koldan yürüyüş yapıldı. İstanbul'un her köşesinde barikat kuran polis yürüyüşleri engellemek istedi. Üsküdar yönüne yürüyen işçiler polisle çatıştı.

Yürüyüşlere olan katılımlar sürekli artarken çok büyük bir işçi kitlesi Kartal’a girmeyi başardı. Fenerbahçe stadyumu önünde kurulan barikattan ise işçilere ateş açıldı, birçok işçi yaralandı. Kadıköy İskelesi civarında da polis işçilere ateş açtı. Açılan ateş nedeniyle ölen işçiler oldu.

Devlet eylemleri bastıramayınca İçişleri Bakanı, Vali ve DİSK yöneticileri İstanbul'da toplantı yaptı. DİSK Genel Sekreteri Kemal Sülker "Girişilen tahripkar eylemlerle ilgimiz olmadığını İçişleri Bakanı'na söyledik ve kesinlikle bu tahripkar olayları tasvip etmediğimizi bildirdik. Ayrıca işçilere de radyoda bir uyarma yaparak kötü cereyanlara alet olmamalarını istedik." açıklaması yaptı.

16 Haziran akşamüstünde İstanbul ve Kocaeli'de sıkıyönetim ilan edildi. 21 DİSK yöneticisi gözaltına alındı. 5 binin üzerinde işçi işten atıldı. Yasa değişikliğine direnen pek çok fabrikanın işçisi üretimi durdurma eylemine devam etti. Bu nedenle bazı sanayi bölgeleri askeri birlikler tarafından denetim altına alındı.

Demirel yasayı onayladı

Bu büyük direnişin ardından Mecliste kabul edilen tasarı 16 Haziran'da Cumhuriyet Senatosu'nda gündeme geldi. Tasarı yapılan değişikliklerle Cumhurbaşkanı'na gönderildi. Tepkilere karşın Cumhurbaşkanı yasayı 6 Ağustos'ta onayladı. Bunun üzerine TİP ve direniş üzerine tavır değiştiren CHP Anayasa Mahkemesi'ne başvuruda bulundu. Mahkeme 8-9 Şubat 1971 tarihinde aldığı kararla yasayı iptal etti.