“Makul şüphe varsa detaylı arama yapıyoruz”

Fotoğraf: AA - Arşiv

Haberin İngilizcesi için tıklayın

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kocaeli Milletvekili ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi Ömer Faruk Gergerlioğlu'nun, Uşak Emniyet Müdürlüğü'nde üniversite öğrencisi 30 kadının çıplak aramaya maruz bırakıldığını duyurmasının ardından Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nden açıklama geldi.

Açıklamada, kişinin üzerinde kuruma sokulması veya bulundurulması yasak madde veya eşya bulunduğuna dair makul ve ciddi emareler varsa ve kurumun en üst amirinin gerekli görmesi hâlinde “detaylı arama” yapıldığı belirtildi.

“Detaylı arama”

Aramaların, “Hükümlü ve tutukluların ziyaret edilmeleri” hakkında yönetmelikte yer alan hükümlere göre ve Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün 12/06/2017 tarihli genel yazısı doğrultusunda yerine getirildiğinin belirtildiği açıklamada, “detaylı arama”nın nasıl yapıldığına ilişkin şu bilgiler paylaşıldı:

• Sıfat ve görevi ne olursa olsun herkes kuruma girişte duyarlı kapıdan geçmek zorundadır. Duyarlı kapı ve dedektörlerin ikaz vermesi ya da şüphe halinde kuruma girmekte ısrarcı olan kişilere elle fiziki arama yapılmaktadır. 
• Kuruma kabul edilen hükümlü ve tutuklular, öncelikle genel kurallar çerçevesinde duyarlı kapı ve dedektör aramasından geçirilmektedir. Buna müteakip ilgililerin üstü ve elbisesi fiziki aramaya tabi tutulmaktadır. Genel olarak bu şekilde yapılan aramalar hükümlü ve tutuklunun kuruma kabul edilmesi için yeterlidir.
• Genel arama işlemlerine rağmen ilgilinin kuruma yasak madde veya eşya sokacağına dair makul ve yoğun şüphe varsa detaylı arama uygulaması yapılır.
• Detaylı arama, tutuklu ve hükümlünün utanma duygusunu ihlâl etmeyecek ve dışarıdan içerinin görünmeyeceği şekilde, sadece aramalar için tahsis edilmiş bir odada hükümlü ve tutukluyla aynı cinsiyetten iki personel tarafından gerçekleştirilir. 
• Arama sırasında önce bedenin üst kısmındaki giysiler çıkarılır, bedenin alt kısmında giysiler üst kısmındaki giysiler giyildikten sonra çıkarılır. Bu işlemler sırasında ilgiliye tek kullanımlık önlük verilir. 
• Detaylı arama sırasında bedene dokunulmaması için gerekli özen gösterilir. Öncelikle, tutuklu ve hükümlüden yasak madde veya eşyanın kendisi tarafından çıkartılıp teslim edilmesi istenir. Aksi takdirde, beden çukurları aranması gereken hallerde detaylı arama hekim tarafından yerine getirilir.  
• Detaylı arama, mümkün olan en kısa süre içinde bitirilir. 

“İstisnai durum”

Detaylı aramada esas amacın gerek ilgilinin gerekse diğer tutuklu ve hükümlülerin can, emniyet ve sağlıklarının korunması olduğunun ifade edildiği açıklamada detaylı aramanın istisnai bir uygulama olduğu belirtilerek şu ifadelere yer verildi:

“Bu tür durumlarda gereklilik, ölçülülük ve orantılılık ilkeleri esas alınmaktadır.

“Mevzuatta ‘çıplak arama’ olarak belirtilen uygulama, detaylı olarak yapılan bir arama türü olup, hükümlü veya tutuklunun tamamen çıplak kalacak şekilde bir arama yapılması söz konusu değildir.

“Keyfi ve kötü muameleye sıfır tolerans”

Açıklamada, detaylı aramanın uluslararası örgütlerce kabul edildiği ve pek çok ülkede de uygulandığı belirtilirken, Anayasa Mahkemesi (AYM), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM), detaylı arama yapılabileceğine ilişkin kararları olduğu ifade edildi.

Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin de detaylı aramayı kabul ettiğinin savunulduğu Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü açıklamasında, cezaevlerinin de farklı kurum ve kuruluşlarca denetlenebildiği ifade edildi.

Açıklamanın sonunda ise şu ifadelere yer verildi:

“Sonuç itibarıyla, yukarıda izah edildiği üzere ceza infaz kurumlarında detaylı arama istisnai bir uygulama olup gerek uluslararası örgütlerin kabul ettiği gerekse birçok ülkenin uyguladığı bir tedbir işlemidir. Ülkemizde de mahremiyete ve insan haysiyetine saygı çerçevesinde yukarıda belirtilen sıkı şekil kurallarına uyularak yerine getirilmektedir. Özellikle uyuşturucu ve terör suçlarından hükümlü veya tutuklu olup bizzat kendi bedenini suiistimal etmek isteyenlerin önüne bu yöntemle geçilebilmektedir. İnfaz uygulamalarımız keyfi ve kötü muameleye sıfır tolerans anlayışıyla yerine getirilmektedir.”

TIKLAYIN - "Çıplak arama" tartışması: AKP açıklamaları bildiğiniz gibi

TIKLAYIN - Sosyal medya: "#ÇıplakAramayaSessizKalma"

(EKN)