Ped dayanışması kız çocuklarının eğitime erişimini destekliyor

* Türkiye’de bir kadın hayatı boyunca ortalama 9 bin ped kullanıyor ve menstrüel ürünlere 20 bin liradan fazla harcıyor.

* Ancak ped fiyatları hammadde ve lojistik maliyetleri, döviz kurundaki yükseliş nedeniyle hâlâ yeterince erişilebilir değil. O yüzden yasal iyileştirmelerle ilgili talebimizi yükseltmeye devam ederken bir yandan da pede erişimi olmadığı için okula gidemeyen kız çocuklar ve sosyal hayata katılamayan kadınlarla dayanışmak zorundayız.

“Organik ve Vegan” ped markası BEIJE’in kurucularından Naz Özbek, ped hakkı ve regl yoksulluğuna dair bilgilendirme yaparken en çok “dayanışmaya” dikkat çekiyor, “Ped dayanışmasıyla kız çocuklarının eğitime erişimi önündeki engelleri kaldırabiliriz” diyor.

“Abonelik sistemi ile çalışıyoruz”

Öncelikle BEIJE’in anlamını ve yolculuğunu anlatır mısınız? Nasıl bir araya geldiniz?

Doğma büyüme Ankaralıyım. Üniversiteyi ABD’de okudum. Wharton School’da ekonomi, University of Pennsylvania’da sosyoloji eğitimi aldım. Mezuniyetten sonra New York’ta kısa bir ajans deneyimi edindim.

Ardından 4 sene kültür-sanat ve topluluk yönetimi alanında çalıştım, editörlük yaptım. 2018’de Türkiye’ye döndüğümde bir süre ABD’den farklı markalara içerik ve marka stratejisi tarafında danışmanlık yaptım.

Ortağım Doruk Akpek de Ankaralı. Biz ilkokul ve ortaokuldan arkadaşız. Doruk da Northwestern Üniversitesi’nde endüstri mühendisliği ve iktisat çift anadalı yaptı. Üniversiteden sonra ABD’de ürün yöneticisi ve yazılım geliştiricisi olarak çalışmış, ardından Türkiye’ye dönmüş. ABD’de abonelik sistemi üzerine ciddi deneyimi vardı ve temel ihtiyaç ürünü olan pedin abonelik sistemiyle satışına odaklanmış. BEIJE fikri üzerinde çalışırken benimle iletişime geçti.

Her zaman felsefesi olan bir marka yaratmak önceliğimizdi. Bunun için fikirlerimizi, deneyimlerimizi birleştirdik. BEIJE doğmadan önce başlayan fikir alışverişimiz birkaç ay sonra ortaklığa dönüştü.

BEIJE, abonelik sistemiyle çalışan yeni nesil bir menstrüel ürünler markası. Biz regl olan bireyleri kaliteli ürünlerle buluşturma, değer verdiğimiz konularda toplumsal farkındalığı artırma ve bu süreçte doğaya ve topluma faydalı olma hedefleriyle yola çıktık.

Yola ilk koyulduğumuzda, şu anda da olduğu gibi, çok uluslu şirketlere ait küresel markaların domine ettiği bir pazar söz konusuydu. Ancak mevcut ürünlerin çoğu kadınların ve regl olan tüm bireylerin pek çok kimyasalla temas etmesine neden oluyordu. Aslında hem insan sağlığına hem de çevreye dost ürünler üretmek mümkün. Dolayısıyla piyasada böyle bir ihtiyaç vardı diyebiliriz.

Biz de organik, vegan ve piyasadaki çoğu ürünün aksine azot boyama ve klor yıkama gibi kimyasal süreçlerden geçirilmeyen ürünler ürettik.

Pedlerimiz organik bambu lifinden, tamponlarımız ise organik pamuktan üretiliyor. Pek çok ürüne alerjik reaksiyon gösteren kişilerin bile rahatlıkla kullanabildiği bir markayız.

Abonelik sistemi sayesinde BEIJE kullanıcılarının regl dönemine hazırlıksız yakalanmak, indirim kovalamak, beklenmedik fiyatlarla karşılaşmak gibi sorunları olmuyor. Oluşturduğunuz paketin fiyatı neyse, her iki ayda bir kartınızdan o miktar çekiliyor.

Sistem nasıl işliyor?

İstediğiniz zaman paketinizin içeriğini değiştirebiliyor, gönderimini birkaç aya kadar atlayabiliyor, istediğiniz zaman, hiçbir koşul olmadan aboneliğinizi iptal edebiliyorsunuz. BEIJE olarak abonelik sistemiyle ilgili önyargıları da yıkmaya çalışıyoruz.

Bizden önce ped ya da tampon, marketlerden ihtiyaç anında ne bulunursa alınan bir üründü. Hatta kozmetik marketlerde kasa arkasında ne varsa o alınıyordu. BEIJE ise sektörü abonelik sistemiyle tanıştırdı. Abonelik sistemiyle ped ve tampon satışı, Türkiye’de ilk kez BEIJE tarafından hayata geçirildi ve hala bu alanda tekiz. Sağlık açısından bu kadar önemli bir tüketim ürünün kalitesinin çok önemli olduğuna inanıyoruz.

BEIJE kullanıcıları  beije.co sitesi üzerinden abonelik oluşturduktan sonra ihtiyaçlarına göre ped ve/veya tamponlardan 2 aylık bir paket oluşturuyorlar. Paketleri iki ayda bir, otomatik olarak abonelerimizin kapısına gönderiyoruz. Bu model sayesinde abonelerimizle direkt olarak iletişimdeyiz. Her ay paketlerine minik hediyeler ekliyor, şiir gönderiyoruz, doğum günlerinde mektup yazıyoruz.

BEIJE’in ürün gamında günlük, standart, süper ve süper plus olmak üzere 4 farklı boyutta organik bambu lifinden üretilen ped, standart ve süper olmak üzere 2 farklı boyutta organik pamuktan üretilen tampon var.

Ayrıca menstrüel kapta da standart ve süper olmak üzere iki farklı boyutta ürünümüz var. Ped ve tampon ürünlerimiz organik ve vegan, menstrüel kap ise medikal silikondan üretiliyor.

Diğer yandan ürün gamımızı geliştirmek yönünde de çalışmalarımız devam ediyor. Yakın zamanda menstrüel kategorinin sınırlarını aşarak mesane pedini, doğum ve menopoz sonrası kullanabilecek ürünleri bünyemize katmayı planlıyoruz. Ayrıca menstrüasyon kategorisi dışında da kişisel hijyen sektöründe farklı ürün kategorilerini şu anda değerlendiriyoruz. 

Ürün ve satış kanalının yanı sıra fiyat politikası ve iletişim yaklaşımımız da bizi yeni nesil bir marka yapıyor. Fiyat politikamız radikal şeffaflık ilkesine dayanıyor. Menstrüel hijyen ürünlerinin lüks değil, temel birer ihtiyaç ürünü olduğuna inanıyoruz. BEIJE ürünlerini global market markalarından ayrıştıran en önemli özellik hem organik ve vegan hem uygun fiyatlı olması. Tabii sadece ulaşılabilir değil, şeffaf olmaya da önem veriyoruz. Web sitemiz beije.co’da ürünlerimizin üretim, vergi, lojistik maliyetleriyle kâr miktarını şeffaf olarak paylaşıyoruz. Aynı zamanda market ürünlerinin ortalama fiyatıyla da bir karşılaştırma yapıyoruz.

“Türkiye’de bir kadın menstrüel ürünlere 20 bin liradan fazla harcıyor”

Regl yoksulluğuna gelecek olursak Türkiye’de yaygın mı? Bu sorunu çözmek için kimlere görevler düşüyor?

Biz BEIJE olarak marka amacımızı, regl olan bireylere sağlıklı ürünler sunmak, regl tabusu ve klişeleriyle mücadele etmek, hem fizyolojik hem ruhsal açıdan güvenli bir regl ortamı yaratmak olarak belirledik.

Bu çerçevede regl yoksulluğuna karşı dayanışmak da önemsediğimiz konular arasında yer alıyor. Türkiye’de bir kadın hayatı boyunca ortalama 9 bin ped kullanıyor ve menstrüel ürünlere 20 bin liradan fazla harcıyor. Bu çok ciddi bir rakam ve çoğu kişi bunu bilmiyor. Diğer yandan kadınların bir bölümü erkeklerle aile kuruyor, çocukları oluyor. Kız çocuklar ergenlikte regl olmaya başlıyor. Dolayısıyla bu bir aile sağlığı ve ekonomisi meselesi de…

Erkekler de eşininin, kız çocuğunun sağlıklı ve erişilebilir menstrüel ürün hakkını savunmalı. Bunun için öncelikle kadınlar, regl olan bireyler arasında bu konuyu konuşulur kılmak ve erkekleri de bu mücadele ve dayanışmaya dahil etmek gerektiğine inanıyoruz.

Dünya Bankası verilerine göre dünya çapında 500 milyon kişinin menstrüel hijyen yönetimi için yeterli olanaklara erişimi olmadığı tahmin ediliyor.

Türkiye de bu sorundan muaf değil. Menstrüel hijyen ürünlerine erişemeyen kız çocuklarının eğitim hayatlarına devam edememeleri, kadınların regl dönemlerinde toplumdan kendilerini izole etmeleri gibi sorunlar var maalesef.

Pediniz olmadan evde bir şekilde peçete, bez gibi yöntemlerle idare edebiliyorsunuz, ama sosyal hayata karışmak zorlaşıyor. Bu da kız çocukların eğitimden ve oyundan, kadınların ekonomik ve sosyal hayattan uzaklaşmasına neden oluyor. Bu nedenle okulların açılmasıyla birlikte ped yoksulluğu daha yakıcı bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor. 

Geçtiğimiz Nisan ayında kadın hareketi başta olmak üzere regl olan tüm bireylerin ve bu konuda bilince sahip tüm toplum kesimlerinin yarattığı kamuoyu sayesinde ayında menstrüel ürünlere uygulanan vergi yüzde 18’den yüzde 8’e düştü. Bu çok büyük bir kazanımdı. Ancak ped fiyatları hammadde ve lojistik maliyetleri, döviz kurundaki yükseliş nedeniyle hâlâ yeterince erişilebilir değil.

O yüzden yasal iyileştirmelerle ilgili talebimizi yükseltmeye devam ederken bir yandan da pede erişimi olmadığı için okula gidemeyen kız çocuklar ve sosyal hayata katılamayan kadınlarla dayanışmak zorundayız.

"KDV oranları düşürülsün kampanyası"

BEIJE olarak siz şimdiye kadar neler yaptınız? Bundan sonra neler yapmayı düşünüyorsunuz?

Regl tabusunun ve bununla bağlantılı sorunların ortadan kalktığı, BEIJE olarak bizim de bu hedefe yönelik marka olarak üzerimize düşeni yaptığımız ve fark yaratabildiğimiz bir dünya hayal ediyoruz.

Tam da bu nedenle BEIJE olarak bir üründen fazlasıyız diyoruz. Çünkü yeni nesil markaların etik ilkeleri ve savundukları değerler olması gerektiğini düşünüyoruz.

Bu dünyaya, topluma karşı sorumluluğumuz. Yıkıcı rekabet yerine dünyaya ve birbirimize zarar vermeden bir arada olabileceğimiz bir yaşam kurmanın mümkün olduğuna inanıyoruz.

Regl konusu tabu olmaktan çıkarılmalı ki regl yoksulluğunu da konuşabilelim. Veya kadınların bu ekstra harcamasının sosyal güvenlik ya da yan hak sisteminin bir parçası haline getirilip getirilemeyeceğini...

BEIJE olarak amacımız, bu zemini oluşturacak adımları atmak. Biz sadece bir menstrüel ürünler markası değil, aynı zamanda regl tabusu ve yoksulluğu ile mücadele eden, daha eşitlikçi bir dünyanın hayalini kuran bir topluluğuz.

BEIJE olarak bir yandan bağış kültürümüzle ped dayanışmasını devam ettirirken bir yandan da menstrüel ürünlerde KDV’nin yüzde 1’e düşmesini talep ediyoruz. İskoçya’da geçtiğimiz ay menstrüel ürünlere erişim ücretsiz hale getirildi. Biz de aynı dönemde TBMM’ye menstrüel ürünlerde KDV’nin yüzde 1’e düşmesi için bir dilekçe verdik ve tüm abonelerimizi, takipçilerimizi de aynı dilekçeyi vermeye davet ettik.

“Türkiye’nin dört bir yanına 50 bine yakın ped bağışladık”

Bağış kültürümüz gelince burada iki yöntemimiz var. Öncelikle kârımızın yüzde 8’ini regl yoksulluğuyla mücadeleye ayırıyoruz. Bu alanda çalışan sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği yaparak pede ihtiyacı olan bireylere ulaşıyoruz.

Bununla birlikte BEIJE ailesini de bu dayanışmaya dahil etmek için başlattığımız Askıda Ped uygulamamız var. BEIJE ailemiz sayesinde bugüne kadar Türkiye’nin dört bir yanına 60 binden fazla yakın ped bağışladık.

Okulların açıldığı bu dönemde de sivil toplum kuruluşları ve öğretmenlerle bağımızı güçlendirmeye ve bize ulaşabilecekleri bir mekanizma kurmaya çalıştık. Linki  tıklayarakformu doldurup taleplerini bize ulaştırdıklarında kendileriyle irtibata geçiyor ve imkanlarımız dahilinde ihtiyaçlarını karşılamaya çalışıyoruz.

Bu anlamda bizim de hem abonelerimizden hem bu konuya duyarlı herkesten daha fazla destek almaya ihtiyacımız var. Askıda Ped’e destek vermeyen herkesi de BEIJE’e üye olmaya ve askıya ped bırakmaya davet ediyoruz. Ped dayanışmasıyla kız çocukların eğitime erişimi önündeki engellerden birini kaldırabiliriz.

Sizde “gerilla ped” kavramı var. Biraz onu anlatır mısınız? O süreç nasıl işliyor?

Menstrüel ürünlerden alınan KDV’nin yüzde 18’inden yüzde 8’e düşürülmesi için yılın başında yürütülen kampanyaya biz de gerilla pedlerimizle destek verdik.

Pede erişimin önemine dikkat çekmek ve ihtiyacı olanların ücretsiz alıp kullanmasını sağlamak için sokaklara “Acil Regl Kiti” bıraktık. “Bu bir hijyenik ped. İhtiyacın varsa lütfen al.” mesajı taşıyan pedler trafik ışıkları, sokak lambaları, duvarlara yapıştırılarak bırakıldı.

Menstrüel ürünlere erişimde maddi zorluk yaşayanların ihtiyaç halinde kullanabilmeleri için hayata geçirdiğimiz kampanyayla aynı zamanda regl tabusunun aşılmasına katkıda bulunmayı da amaçladık.

Pedlerin sosyal medyada paylaşımıyla büyüyen kampanya sokaklardan üniversite kampüslerine de taşındı. Öğrencilerin desteğiyle 11 üniversitenin tuvaletine de ihtiyaç duyan öğrenciler için ped gönderdik.

Regl hakkında konuşmak Türkiye’de tabulaşmış konular arasında ama regl sadece kadınların konusu değil, toplumsal bir gerçeklik, bir sağlık konusu. Bir arada yaşıyor, çalışıyor, arkadaşlık kuruyoruz.

Erkeklerin de bu deneyimi bilmesi ve anlaması, toplumsal cinsiyet eşitliği hedefine ulaşmada önemli. Bu yüzden toplumun tüm kesimlerinin dayanışmasına ihtiyacımız var. Biz çevremizdeki sosyal etki sahibi erkeklere de “Acil Regl Kiti” gönderiyoruz.

Onları hem ihtiyaç anında kadın arkadaşlarına destek olmaya hem de menstrüel ürünlere erişimdeki sıkıntıların daha geniş kesimler tarafından duyulmasına katkıda bulunmaya çağırıyoruz.

Ayrıca regl deneyiminin fizyolojik, ruhsal, ekonomik yönlerine ilişkin bilgilendirmeler de paylaştık. Bu çalışmaların karşılık bulması çok değerli. Bizim kendilerine ilettiğimiz bilgileri sosyal medyalarında paylaştılar. Regl tabularını adım adım hep birlikte yıkacağız.

İstanbul sokaklarındaki sosyal deneyin amacını ve sonuçlarını anlatır mısınız? Ne gibi gözlemleriniz oldu?

Amacımız, regl olduğunun farkında olmayan bir kadının, arkası kan lekesi olmuş şortuyla sokakta dolaştığında nasıl tepkiler alacağını görmekti.

Deneyimizi Kurtuluş ve Bomonti sokaklarında yaptık. Genel olarak tepkiler ikiye ayrıldı: Görmezden gelme ya da sessizce uyarıp tavsiyede bulunma. Fark edip görmezden gelenler genelde erkeklerdi.

Kadınlar ise bu deneyimi yaşayanlar olarak uyaranlar oldu. Bu uyarı da genel olarak yaklaşıp sessizce lekeden haberdar etmek ve nasıl kapatılacağıyla ilgili fikir vermek şeklindeydi. Çantanızı arkanıza doğru tutabilirsiniz, kazağınızı belinize bağlayabilirsiniz gibi...

"Regl klişeleriyle dalgamızı geçiyoruz"

Sizce kız ve oğlan çocukları regl konusunda yeterince bilgilendiriliyor mu? Yoksa bu konu halen tabu mu?

Menstrüasyon Türkiye’de doğru bilgiye ulaşılması, konuşulması ve deneyim paylaşımı yapılması çok güç bir konu. Kız ve oğlan çocuklarının regl konusunda ne kadar bilgilendirildiklerini kendi üzerimizden düşünebiliriz.

Biz de menstrüel ürünler, regl, cinsellik gibi konuları BEIJE’i kurduktan sonra daha derinlemesine araştırmaya ve bu alanda bilgi sahibi olmaya başladık. Ve kendi bilgi eksiklerimizden, soru işaretlerimizden, önyargılarımızdan yola çıkarak BEIJE’in tüm dijital platformlardaki varlığını bir birlikte konuşma alanına dönüştürdük.

Sorularımızı, bilgilerimizi paylaşıyor, hepimizdeki çekinceler, tereddütleri açık yüreklilikle paylaşıyoruz. BEIJE olarak kadınlar ve regl olan tüm bireylerle deneyim ve bilgi paylaşımı içinde olmayı çok önemsiyoruz.

Instagram, Youtube, Twitter, Spotify, TikTok hesaplarımızdan regl döneminde içinde bulunduğumuz ruh halinden fizyolojik değişimlere deneyimlerimizi paylaşıyor, birbirimize kitap ve müzik tavsiyelerinde bulunuyor, regl tabusundan regl yoksulluğuna her şeyi konuşuyor, bizi sınırlandıran ya da kategorilendiren regl klişeleriyle dalgamızı geçiyoruz.

Örneğin yaz başında “Herkesin bir reklamı var, bizim olmasın mı?” diye yola çıkarak BEIJE ekibinin oynadığı ilk reklamımızı çektik. Regl olduğu için sevinip sokakta dans eden, BEIJE kullandığı için daha enerjik voleybol oynayan, daha verimli çalışan, yastık savaşı yapmadan duramayan kadınların sahneleriyle dolu filmimiz çok güzel tepkiler aldı, tahminimizden çok paylaşıldı.

Örneğin regl bir tabu olduğu için konuşamadığımız konular, hayatımızı kolaylaştıracak olmasına rağmen deneyimlemekten kaçındığımız ürünler var. Birbirimizi cesaretlendirmek bu açıdan çok önemli. Bu çerçevede iki yeni video içerik oluşturduk.

"Tampon Türkiye'de tabu"

Bunlardan ilki menstrüel kap kullanımıyla ilgili “Menstrüel Kap Nasıl Katlanır?” içeriğiydi. Bu videoda menstrüel kap katlama ve yerleştirme yöntemlerini eğlenceli şekilde anlatmaya ve kapla ilgili kafalardaki soru işaretlerine yanıt vermeye çalıştık. Menstrüel kap uzun yıllar kullanılabilen, çevreci bir ürün ve rahat eden herkesin menstrüel kap kullanması sürdürülebilirlik açısından da son derece önemli.

İkinci video içeriğimiz de “Tampon Nedir ve Ne İşe Yarar”dı. Bu videoda da tamponla ilgili önyargılara ve sorulara eğlenceli şekilde yanıt vermeye çalıştık.

Tampon Türkiye’de büyük bir tabu. Hem bekareti bozabileceğine dair gerçeği tam olarak doğru yansıtmayan önyargılar devreye giriyor hem de kültürel olarak bedenimize hijyen ve sağlıkla ilgili olsa da bir ürünü yerleştirmek konusunda çok çekinceliyiz. Bu hepimizin hayatının belli dönemlerinde yaşadığı bir gerçeklik. Bu içeriklerde amacımız ders vermek değil, hepimizin kafasındaki şüphe ve soru işaretlerini masaya yatırmak.

Diğer yandan regl olmak kadınları yazın denize, havuza girmekten alıkoyabilen bir durum. O regl de aksi gibi tam tatile denk gelir. Aslında tamponla ilgili tabularımızı yıksak regl döneminde deniz ve havuzdan geri kalmayız. Buna dikkat çekmek için yaz aylarında şehrin sokaklarını “Deniz çok güzel, gelsene” diyen BEIJE tamponlarının afişleriyle donattık. Kısaca hem tabularla hem de hepimizin kafasındaki bariyerlerle dijital platformların yanı sıra sokakta da esprili bir mücadele yürütüyoruz diyebiliriz.

Son olarak ne eklemek istersiniz?

BEIJE olarak her ay yayınladığımız aylık e-gazetemiz ve aynı isimli blogumuz DÖNGÜ’yü çok önemsiyoruz.

Bilgilendirici içerikler üretiyor, farklı görüşlerdeki bireyler arasında diyaloglar yaratmaya, ülkemizde hala tabu olan konuları ve geçerliliğini yitirmiş normları sorgulamaya teşvik etmek istiyoruz.

Bu sebeplerle kendimizi, “içerik de üreten bir hijyenik ürün şirketi” olarak değil, üye ve takipçilerinin güvenilir bilgi ve kaynakların yok denilecek kadar az olduğu konularda başvurabileceği, güvenebileceği ve birbirleriyle “konuşabilecekleri” bir multimedya platformu olarak değerlendiriyoruz. DÖNGÜ adını verdiğimiz blogumuzda daha kapsamlı içerikler paylaşıp üyelerimize aylık e-bültenler yolluyoruz. Buradaki içeriklerimizde uzman isimlerin de imzası bulunuyor.

Örneğin ilk regl, hormonlar, cinsel sağlık gibi rehberlerimiz var. Ayrıca okuyucularımız uzman doktorlardan oluşan BEIJE Medikal Danışmanlık Konseyi’ne Uzmana Danış sekmesinden sorularını iletebiliyorlar. DÖNGÜ ile daha fazla kadına ulaşmak, daha fazla soru üretmek ve bilgi paylaşmak bizi çok mutlu ediyor. O yüzden herkesi DÖNGÜ’ye de üye olmaya davet ediyoruz.

(EMK/AS)