Şartlı tahliyeye neye göre karar veriliyor?

“Bolu F Tipi Yüksek Güvenlikli Ceza İnfaz Kurumu’nda tespit ettiğimiz kadarıyla tahliyesi ertelenen mahpus sayısı 25’ten fazla ve mahpusların birçoğu yaklaşık 29 – 32 yıldır hapishanede.”

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği’nin (CİSST) Hapiste Ağırlaştırılmış Müebbet alan temsilcisi Heval Zelal Avcı bianet’e yaptığı açıklamada, son zamanlarda Bolu F Tipi Cezaevinden derneklerine, İdare ve Gözlem Kurulu Kararları ile tahliyesi ertelenen mahpuslardan çok sayıda başvuru geldiğini söyledi.

Başvuruların bazılarında mahpusların, ciddi sağlık problemi olmasına rağmen tahliyelerine izin verilmiyor.

Heval Zelal Avcı, “İdare ve Gözlem Kurulu kararları ile mahpusların iyi halli olmadığı gerekçe gösterilerek tahliyeleri ertelenirken infaz süresi boyunca almış oldukları disiplin cezaları da ertelemeye gerekçe gösteriliyor” dedi.

Şartlı tahliye değerlendirmesi

CİSST’ten aldığımız bilgiye göre, İdare ve Gözlem Kurulu şu kriterlere göre karar veriyor:

• Ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyumu konusunda gereken özeni gösterip göstermediği
• Haklarını iyi niyetle kullanma ve yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirme konusunda gereken özeni gösterip göstermediği
• Hücreye koyma cezası alıp almadığı
• İşyurdu çalışmaları ve sosyal sorumluluk faaliyetleri, kurum iç hizmetleri, atölye çalışmaları ile diğer çalışmalardaki disiplini, verimliliği, kurum personeli ve arkadaşları ile uyumuna yönelik davranışları
• İsyurdu çalışmaları, kurum iç hizmetleri, atölye çalışmaları ve sosyal sorumluluk faaliyetleri ile diğer kurumsal faaliyetlere katılmaya yönelik çaba ve istekliliği
• Kınama ve bazı etkinliklerden alıkoyma cezası alıp almadığı
• Kurum demirbaşını koruma, eğitim ve çalışma esnasında kullandığı sarf malzemelerini tasarruf kurallarına uygun harcama konusundaki tutum ve davranışları
• Kurum iç hizmetlerindeki veya isyurdu atölyelerindeki çalışmaları
• Nitelikli meslek sahibi hükümlünün meslek alanına dair çalışmaları ve bu çalışma ile kurumun işleyişine sağladığı katkılar
• Sosyal sorumluluk faaliyetleri kapsamında yapılan bir çalışma ya da etkinliğe katılımı
• Ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakma, haberleşme veya iletişim araçlarından yoksun bırakma ya da ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası alıp almadığı
• Yürütülen iyileştirme ve topluma kazandırma programlan sonunda tutum ve davranış değişikliği olup olmadığı
• Başarıyla tamamladığı sosyal, kültürel, mesleki ve sportif kurslar (0-150 saat-151 saat ve üzeri)
• Bir örgün veya yaygın eğitim programına kayıtlı olanların, içinde bulunduğu dönemdeki başarısı (en az dört dersten başarılı olması)
• Hobi atölyesi, el işi çalışmaları, müzik, tiyatro, resim vb. kurs dişi sanatsal faaliyetler ile edebi çalışmalara katılımı
• Kitap okuma alışkanlığına ve dönem içinde okuduğu kitap sayısı
• Kurumsal ya da merkezi olarak yapılan seviye tespit sınavlarındaki başarısı
• Manevi rehberlik birimi tarafından yürütülen kurs, eğitim, koğuş dersi ve ahlak eğitimi gibi programlara katılımı ile manevi danışma amaçlı bireysel görüşmelere düzenli katılımı
• Sosyal-kültürel etkinlikler ile milli/dini günlerdeki tören ve anma programlarında aktif olarak görev alması
• Sosyal-kültürel etkinlikler, milli/dini günlerdeki tören ve anma programlan ile sportif faaliyetlere izleyici/dinleyici olarak katılımı
• Temel eğitim kurslar (okuma yazma ve 2. kademe basan kursu ve sınavları) sonundaki başarısı, herhangi bir örgün-yaygın öğretim programına kaydolması, bu okullara kaydını yenilemesi ya da bir örgün-yaygın öğretim kurumundan mezun olması
• Yürütülen eğitim-öğretim programları ile destekleyici programlar sonunda tutum ve davranış değişikliği ve gelişim motivasyonunun bulunup bulunmadığı
• Yürütülen sosyal-kültürel, sportif faaliyetler ile diğer servis çalışmalarına katılmaya yönelik çaba ve istekliliği
• Geleceğe ya da salıverilme sonrasına dair bir motivasyonunun ve planlarının olup olmadığı
• İlişkilerinde tehdit, tahrik, ısrar, yalan beyan, kavga gibi zorlayıcı tutum ve davranışlarda bulunup bulunmadığı
• Madde kullanımı geçmişi olanların maddeyi bıraktığına dair kanaat oluşup oluşmadığı
• Psiko-sosyal sorunları ile baş edebilmesine yönelik bireysel görüşmelere katılımı
• Sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere katılımı
• Suç türüne ya da kişisel özelliklerine göre psiko-sosyal servis tarafından belirlenen müdahale programlarına katılımı
• Suçu algılama şekli, varsa mağdura karşı tutumu, pişmanlık duyup duymadığı birlikte değerlendirildiğinde; tekrar suç isleme riski bulunup bulunmadığı / topluma ve mağdura zarar verme riskinin düşük olup olmadığı
• Yapılan görüşmeler, grup çalışmaları ve etkinliklerdeki uyumu ve işbirliği ile bu çalışmalardaki iyi niyeti / sorunları çözme becerisine sahip olup olmadığı
• Ailesi ve sosyal çevresi ile zayıflayan ya da kopan ilişkilerini güçlendirmeye yönelik adımları ve bu konudaki gelişimi
• Yürütülen psiko-sosyal yardım programları ile destekleyici programlar sonunda tutum ve davranış değişikliği ile gelişim motivasyonu bulunup bulunmadığı
• Elektrik ve su kullanımı başta olmak üzere harcamalarında tasarruf kurallarına riayet edip etmediği
• Genel ve kısmi arama ile sayımlarda idare ve kurum personelinin çalışmalarını kolaylaştırıp kolaylaştırmadığı
• İdare tarafından belirlenen yerleşim ve yatma planına uygun olarak cezasını infaz edip etmediği
• Kendisine, başkalarına ve nesnelere zarar vermeden sağlık tedbirlerine uygun olarak cezasını infaz edip etmediği
• Kişisel bakıma özen gösterip göstermediği
• Kurum görevlilerine ve hükümlülere yönelik tehdit, tahrik, ısrar, yalan beyan, kavga gibi zorlayıcı tutum ve davranışlarda bulunup bulunmadığı
• Mahkemeye ve hastaneye sevk, tedavi, ziyaret, telefon görüşmesi, eğitim ve sosyal-sportif faaliyetler gibi iç sirkülasyon sırasındaki disiplini ve kurallara uyumu
• Oda veya koğuşunda birlikte kaldığı yaşlı, düşkün ya da hasta olan bir diğer hükümlüye, hayatını idame ettirmesi ve kişisel bakımına yardımcı olma kapsamında bir yararlılık gösterip göstermediği
• Tutum ve davranışlarıyla idareyi ve kurum görevlilerini gereksiz yere meşgul edip etmediği
• Verdiği doğru bilgilerle ceza infaz kurumu güvenliğine, başkalarının hakkını ve sağlığını korumaya katkıda bulunup bulunmadığı
• Yaşadığı, çalıştığı ve ortak etkinliklerde bulunduğu mekanların temizliğine riayet edip etmediği
• Yürütülen iyileştirme ve topluma kazandırma programlan sonunda tutum ve davranış değişikliği bulunup bulunmadığı

"İyi hal" neye göre belirleniyor?

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un “Hükümlülerin değerlendirilmesi ve iyi hâlin belirlenmesi” başlıklı 89. Maddesi şöyle: (1) Hükümlüler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda, ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı hususlarında idare ve gözlem kurulu tarafından iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere en geç altı ayda bir değerlendirmeye tabi tutulur. (2) Birinci fıkra uyarınca yapılacak değerlendirmede, infazın tüm aşamalarında hükümlülerin katıldığı iyileştirme ve eğitim-öğretim programları ile spor ve sosyal faaliyetler, kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, diğer hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri, işlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu ve aldığı disiplin cezaları dikkate alınır. (3) Toplam on yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkûm olanlar hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin değerlendirmelerde idare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet başsavcısı veya belirleyeceği bir Cumhuriyet savcısı başkanlık eder. Ayrıca, idare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet başsavcısı tarafından belirlenen bir izleme kurulu üyesi ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı il veya ilçe müdürlükleri tarafından belirlenen birer uzman kişi katılır. (4) İdare ve gözlem kuruluna Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı ile izleme kurulundan katılan üyelere katıldıkları her bir toplantı günü için memur maaş katsayısının (500) rakamı ile çarpılması sonucu bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. (5) Kanunlarda iyi hâlliliğin arandığı durumlarda, hükümlülerin tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi bakımından bu madde hükümleri uygulanır. (6) Açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin olarak tutum ve davranışları olumsuz değerlendirilen hükümlülerin yeniden değerlendirilmeye tabi tutulma süreleri bir yılı geçemez. (7) İdare ve gözlem kurulu tarafından yapılacak değerlendirmelere esas olacak ilkeler ve kurulun bu maddeye ilişkin çalışma usul ve esasları ile tutum ve davranışları olumsuz değerlendirilen hükümlülerin yeniden değerlendirilmeye tabi tutulma süreleri yönetmelikle düzenlenir.

(AS)