Tasarımlar bizi nasıl manipüle ediyor?

*Görsel: Twitter. 

Geçen Çarşamba öğleden sonra, web sitesini veya akıllı telefon uygulamasını açan Twitter kullanıcıları, platformun arayüzünde yeni bir yazı tipi gördü.

Bir kara tahtadaki el yazısını andıran kıvrımlı küçük "G" harfi de dahil olmak üzere daha ayrıntılı süslemelere sahip olan Chirp fontu, selefinden daha organik ve daha az geometrikti.

Çok önemli takip düğmesinin rengi de dahil olmak üzere Twitter'ın tasarımının diğer öğeleri de değişti: daha önce, birini takip ettiyseniz düğme kararırdı; şimdi baştan koyu renk.

Bunlar küçük değişiklikler gibi görünebilir, ancak normal Twitter kullanıcıları için etkisi öyle değildi.

Hoşnutsuz tweetler yağdı: yazı tipinin daha yoğun bir görünüme sahip olması, özellikle bir mobil cihazın küçük ekranında net bir şekilde anlaşılmayı zorlaştırdı.

Takip düğmesi değişikliği ise takip etmek istediğiniz kişileri yanlışlıkla takip etmeyi bırakmanızı kolaylaştırdı.

Uygulamayı açtığımda, ben uyurken biri oturma odamdaki mobilyaları yeniden düzenlemiş gibi hissettim. Kas hafızam artık uygulanmıyor. En sık kullandığım dijital alanımda uzamsal farkındalığımı kaybetmiştim.

Bu ani dijital oryantasyon bozukluğu hissi, son zamanlarda giderek daha tanıdık hale geldi.

"Kullanıcı deneyimi"

Sosyal medya ve akış uygulamaları, kullanıcıları yeni özelliklere yönlendirmek için dijital arayüz tasarımını içeren "kullanıcı deneyiminin" özelliklerini sürekli olarak değiştirir. Instagram buna belki de en dramatik örnek.

Uygulama ekranının alt orta kısmındaki düğme (bir başparmak için en kolay erişim) eskiden kullanıcıların yeni bir resim yayınlamasını sağlayan düğmeydi.

Yaklaşık bir yıl önce, uygulamanın TikTok ile rekabet etmesi amaçlanan kısa biçimli video özelliği olan Instagram Reels penceresini açan bir düğmeye dönüştü.

Bu değişiklikler, platformun kullanıcılara rehberlik etmek için tasarım öğeleri eklemesine yetecek kadar kafa karıştırıcıydı: Geçenlerde Reels düğmesine yanlışlıkla dokunduğumda ve ardından hızla kapattığımda, artık "En üstten gönderiler oluşturabileceğimi bildiren bir uyarı çıktı ana sayfa sekmesinden.

Oyunun yeni adı

Twitter'ın son değişiklikleri gibi, bunlar küçük bir rahatsızlık gibi görünebilir; baş parmağınızı farklı bir yere götürmeniz yeterlidir ve refleksleriniz birkaç hafta içinde adapte olacaktır.

Ancak yenileme, şirketin önceliklerinde bir değişikliği yansıtıyor. Güncellenen düzen, arkadaşlarınızı göstermek için resimler yayınlamak artık Instagram'ın birincil amacı değildi; yabancıların video içeriklerini tüketmek oyunun yeni adı oldu.

Reels butonunun hemen sağında, algoritmik olarak satış için önerilen ürünler ve takip ettiğiniz hesaplarda öne çıkan markalar veya ürünler için satın alma düğmeleri içeren birkaç gönderi içeren Mağaza penceresi var, sanki her resim bir vitrinmiş gibi.

E-ticarete geçiş, bazı kullanıcılar için faydalı olabilir ve Instagram'ın sahibi Facebook için daha karlı olabilir, ancak platformu son on yılda popüler yapan şey bu değil.

Instagram samimi hissetmek için kullanılırdı; ister kahvaltı tabağı ister gün batımı olsun, hayatın sıradan ama güzel deneyimlerini belgelemek ve not etmek için bir alandı.

Artık giderek daha fazla reklam, tıkınırcasına izleme, satın alma ve satış merkezi olan Facebook gibi hissediyor.

(Tabii ki, Instagram'ın 2016'da Snapchat ile rekabet etmek amacıyla Hikayeler'i eklemesi de uygulamayı elden geçirdi, ancak bir şekilde orijinal konseptine daha uygun hissettirdi.)

Sayılara kafa takmak

Kurumsal öncelikler her zaman değişiyor: Yıllar geçtikçe Instagram bize görsellerdeki benzer sayılara kafayı takmayı öğretti; Uygulamayı her açtığınızda ortaya çıkan yeni beğeni sayısı.

Ancak, son birkaç yılda, sosyal ağın daha az rekabetçi hissetmesini sağlamak için, beğenilerin vurgusu azaltıldı, hatta tam sayılar noktalara gizlendi.

Kullanıcılar artık beğenileri tamamen gizlemeyi seçebilir, bu da baskı hissini gerçekten azaltabilecek bir değişiklik.

Ama aynı zamanda platform için avantajları da var, belki de insanları daha sık paylaşım yapmaya teşvik ediyor ve bir etkileyicinin bot takipçileriyle sahte popülerlik yapma yeteneğini ortadan kaldırıyor.

Kullanıcı arayüzleri sadece teknoloji veya veri toplama ile ilgili değildir; uygulamalar aracılığıyla tükettiğimiz kültür türleriyle nasıl ilişki kurduğumuza aracılık ederler.

Instagram'ın tasarımındaki bir değişiklik, fotoğraf albümlerini tutma şeklimizi etkiler; Twitter'daki bir değişiklik, haberlere nasıl eriştiğimizi etkiler.

Spotify'ın tasarımındaki bir değişiklik, oradaki müzikle nasıl etkileşime girdiğimizi etkiler - örneğin yazar Liz Pelly'nin gözlemlediği gibi, türleri otomatik bir "Chill Vibes" çalma listesi lehine değiştirmek gibi. 

Biliçli seçim-pasif dinleme

Mart ayında Spotify, en sık kullandığım sürüm olan masaüstü uygulamasının arayüzünü güncelledi.

Amaç dağınıklığı ortadan kaldırmaktı, ancak doğrudan kaydettiğim albümlere gitmek için artık bir kez tıklayamayacağımı fark ettim; bunun yerine, bir Çalma Listeleri penceresi yükleyen ve yalnızca o sırada Podcast'ler, Sanatçılar ve Albümler için seçenekler sunan bir Kitaplığınız sekmesine tıklamam gerekiyordu.

Değişiklik, kullanıcıları, tesadüfen değil, şirketin kendi küratörlüğünde akışlarını sunarak kontrol edebileceği bir deneyim türü olan oynatma listelerine yönelmeye teşvik ediyor.

Spotify'ın podcast yapımcıları Gimlet ve Ringer'ı satın alması göz önüne alındığında, podcast'lerin bir sonraki en önemli seçenek olması şaşırtıcı değil. Bu arada bir kullanıcının kendisi için seçtiği müzisyenler veya albümler bir kenara itildi.

Spotify'ın kurucu ortağı ve CEO'su Daniel Ek kısa süre önce değişikliklerin "kendin için bile çok daha iyi bir küratör olmanı sağlamak" ile ilgili olduğunu söyledi. Gerçekte, uygulama bilinçli seçim yerine pasif dinlemeyi teşvik ediyor.

"Karanlık dizaynlar"

2010 yılında, kullanıcı deneyimi tasarımcısı Harry Brignull, "web sitelerinde ve uygulamalarda kullanılan, bir şeyi satın almak veya kaydolmak gibi istemediğiniz şeyleri yapmanıza neden olan hileleri" tanımlamak için "karanlık dizaynlar" terimini kullandı.

Belki "onayla" ve "iptal" düğmeleri aniden yer değiştirir veya çıkmak için tıklamazsanız otomatik olarak bir bültene abone olursunuz: "Hayır, en son haberleri istemiyorum."

Twitter, Instagram ve Spotify'daki değişiklikler de bir tür karanlık kalıplar.

Şirketler değişiklikleri kullanıcı için "sürtünmeyi" azaltmanın yolları olarak sunuyorlar, ancak genellikle bizi iş için en uygun veya paraya çevrilebilir seçeneğe yönlendiriyorlar.

Değişiklikleri en rahatsız edici kılan şey, hangilerinin ne zaman gerçekleştiğine dair kamuya açık bir kayıt olmamasıdır; Bir uygulama güncellenir güncellenmez eski, tanıdık arayüz görünümden silinir.

Çoğu zaman, eski bir video oyun sistemini yeni bir televizyona ayrıntılı dijital numaralar olmadan bağlayabileceğinden, eski sürüme artık erişilemez. Uygulamanın eskiden nasıl olduğuyla ilgili anılarımız, yenisi tarafından yutuldu.

Belki de bu yüzden en eski Instagram fotoğraflarımız -benim durumumda, olağanüstü bir kahvaltının filtrelenmiş fotoğrafları veya tek bir olaydan birden fazla kare- şimdi bir film kamerasıyla çekilmiş eski bir aile fotoğrafları paketi gibi neredeyse yabancı görünüyor.

Bir sosyal medya arayüzünün önceki versiyonu için nostaljik demek mümkün mü? Bu platformları ne sıklıkta kullanırsak kullanalım veya onlara ne kadar güvenirsek güvenelim, ne zaman değişeceği ve neyin farklı olacağı konusunda hiçbir kontrolümüz yok.

Benjamin ve "sahiplik"

Bu bilmece bana Walter Benjamin'in kitaplarını saklama kutularından çıkardığını ve raflarda yeniden düzenlediğini anlattığı 1931 tarihli "Kitaplığımı Açmak" adlı makalesini düşündürüyor.

Fiziksel süreçten geçerken, kitapların nereden geldiğini ve onun için neyi sembolize ettiğini, elde edilen ya da arzulanan bilgiyi hatırlıyor.

Benjamin, "Sahiplik, bir kişinin nesnelerle sahip olabileceği en yakın ilişkidir" diye yazdı. "Nesneler onunla canlandıkları için değil; nesnelerin içinde yaşayan odur."

Başka bir deyişle, kimliklerimizi etrafımızda tuttuğumuz kültürün parçalarında buluruz.

Ancak, büyük teknoloji şirketlerinin kâr teşviklerine göre arayüzler değişmeye devam ederken, dijital ortamlarımızda yayınladığımız ve topladığımız şeylerin gerçekten bize ait olduğunu hissetmek zor.

(PT)