Yesayan Derneği arşivi saklayarak değil, değerlenerek yaşayacak

Aras Yayıncılık, Mıgırdiç Margosyan, Yetvart Tomasyan, Ardaşes Margosyan ve Hrant Dink tarafından kurulduğu 1993’ten bu yana 300’ün üzerinde kitabı Ermenice ve Türkçe olarak okurla buluşturdu, buluşturmaya devam ediyor.

İstanbul’da Ermenice edebiyata ve Ermeni kültürüne açılan bir pencere olan yayınevinin desteğiyle Beyoğlu-Hıdivyal Palas’ta 2019’dan bu yana çeşitli etkinliklere ev sahipliği yapan Yesayan Salonu deneyiminden hareketle 2022’de Yesayan Kültür ve Edebiyat Derneği kuruldu.

Hıdivyal Palas’ın giriş katında, otuz yıl Aras Yayıncılık’a ev sahipliği yapan ofisi devralan
derneğin mekanı ise yenilenip araştırmacıların kullanımına hazır hale getirildi.

Yesayan Derneği, ulusal ve uluslararası akademik ve kültürel çalışmalar gerçekleştirmek, Türkiye’de ve farklı ülkelerde yayımlanmış Ermenice kitap ve dergilerle, araştırma, inceleme, anı, biyografi ve edebiyat türlerinde farklı dillere ait kitap ve dergilerden oluşan bir arşiv ve araştırma merkezi oluşturmayı amaçlıyor. Bu kapsamda her konuda tüm kişisel arşivleri kabul ediyor. Araştırmacılar ve toplumun farklı kesimlerinden ilgililer arşivden yararlanabilir. 

Düzenlenen etkinlikler içinde Misak Manuşyan ve 21 yoldaşının öldürülmesinin yıldönümünde söyleşi yapıldı ve bir sergi açıldı.

Aras Yayınları kurucularından Yetvart Tomasyan, Ermeni dili ve kültürünü yaymak ve çeviriler yapmak amacıyla Aras’ı kurduklarını anlatırken Yesayan Derneği'nin de bu zamana kadar neler yaptığını aktarıyor:

“Ben çok ufak yaştan itibaren kâğıt malzemeler topluyorum. Bunlar ne olacak diye düşünüp Aras’a getirdim. Bunun yanında Margosyan, Mimar Zakarya Mildanoğlu, Kevork Kevorkian gibi isimlerin yanı sıra pek çok kişinin arşivi bize ulaştı. 8 bine yakın kitap, 200’e yakın süreli yayın başlığı. Açılmamış koliler var şu an elimizde.” 

Mekânın okur ve araştırmacılar için uygun bir hale gelmesi için yapılan tadilatın zaman aldığını aktarıyor Norayr Olgar. Aras’ın 30 yıl boyunca bünyesinde biriktirip barındırdığı kitap, dergi, kâğıt belgelerin hepsinin Yesayan Derneği’ne aktarıldığını söylüyor.

Mimar Zakarya Mildanoğlu ve tasarımcı Serkan Aka dernek merkezinin yenilenmesi için birlikte çalıştı. CultureCIVIC Kültür Sanat Destek Programı’nın, Yapısal Destek Hibesi sayesinde alınan çelik arşiv dolaplar temin edildi. 

Kitapların hepsini gönüllüler katalogluyor. Tadilatla mekân bölümlendirilmiş. Giriş, kültürel etkinliklere yönelik çok amaçlı bir alan. Bir bölüm de araştırmacı ve okurlara çalışma alanı olarak tasarlandı. Arşiv ise Culture Civic’in desteğiyle alınan çelik dolaplarda muhafaza ediliyor.

1800’lerin başından günümüze başta Ermenice, Türkçe, İngilizce, Fransızca olmak üzere pek çok dilde basılmış kitaba sahip arşivin en önemli yanı ise Batı Ermenicesi koleksiyonu. 

Yıllar süren çabalar sonucunda bir araya getirilen kütüphane ve arşivde 8000’den fazla kitap,
200’den fazla süreli yayının binlerce sayısı, el yazmaları, kupürler, fotoğraflar, haritalar,
mektuplar, posterler, broşürler, ses ve video kayıtları bulunuyor.

Efemeralar, takvimler gibi materyaller de var arşivde. Şu ana kadar elden geçirilip arşivlenen bütün kaynaklara yesayan.org sitesinden ulaşılabilir.

Saklayan, koruyan değil, değerlenerek yaşayacak bir arşiv olduğunun özellikle altını çiziyor Tomasyan:

“Burada daha iyi korunacak diye bize arşivlerini veriyor insanlar. Onları daha da yüreklendirmek istiyoruz, böyle bir mekân var ve değerlendirebilirsiniz. Ailenizin, babanızın, nenenizin arşivini bize bağışlayabilirsiniz. Biz de onu en iyi şekilde saklayacağımıza ve değerlendireceğimize söz veriyoruz. Ama sadece saklamak değil. 'Saklamak' güzel bir kelime değil. Onu değerlendirmek, kamuya açmak da istiyoruz. Saklamak kimsenin faydasına olmaz. Kütüphaneyi, buradaki malzemeyi kamunun ihtiyacına cevap vermesi için açık tutacağız. Bu kapıyı hep açık tutmak asli görevimiz. Gittikçe burası gelişip serpilecek. Birbirimizi anlamamıza büyük fayda sağlayacak."

Norayr Olgar da Batı Ermenicesinin yok olmakta olan bir dil olduğunu ve bu nedenle mekanda özellikle buna yönelik atölyeler yapılacağını söylüyor. 

"Batı Ermenicesine bir alan da açmak istiyoruz burada. Saklayan, koruyan, olanı tekrar eden değil, yeniyi üreten bir anlayışla dilin yaşamasına yönelik faaliyetler yapacağız."

YESAYAN DERNEĞİ
Şahkulu Mah. İstiklal Cad. 231 / 1 Beyoğlu-İstanbul
Tel. 0537 227 4000 | Mail: [email protected]

(AÖ)